Της Βασιλικής Σέμκου,
Η δύναμη της τεχνολογίας. Στα σωστά χέρια κάνει θαύματα, ενώ στα λάθος προκαλεί ανεπανόρθωτες ζημιές. Επιστήμη, ιατρική, βιομηχανία και άλλοι πολλοί τομείς της ανθρώπινης ζωής έχουν εξαρτηθεί με άμεσο ή και έμμεσο τρόπο από τα μέσα της τεχνολογίας και τις παροχές των τεχνολογικών επιτευγμάτων, αλλά έχουν επίσης ζημιωθεί από την απληστία και την κακή χρήση τους από ακατάλληλους ανθρώπους. Ωστόσο, ας μου επιτραπεί να παρατηρήσω ότι η χρήση της τεχνολογίας έχει μάλλον επηρεάσει στον μέγιστο βαθμό τον πολύ σημαντικότερο τομέα των ανθρώπινων σχέσεων. Η τεχνολογία υπήρξε καινοτόμα. Έφερε κοντά τις μεγάλες αποστάσεις, κατέστησε ικανή την άμεση και ανά πάσα στιγμή επικοινωνία των ανθρώπων και πολύ περισσότερο υπήρξε ένα «παράθυρο» προς τον υπόλοιπο κόσμο, για έναν πλανήτη που αγνοούσε την ύπαρξη άλλων πολιτισμών, σκέψεων και τρόπου ζωής. Ωστόσο, η αλόγιστη χρήση των τεχνολογικών μέσων έχει αντικαταστήσει τις ευεργεσίες με έναν μάλλον εφιαλτικό κόσμο, ο οποίος έχει αποξενώσει τους ανθρώπους και τους έχει απομακρύνει από το πραγματικό νόημα της πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνίας.
Από τις πρώτες μας στιγμές έχουμε ανάγκη τους ανθρώπους γύρω μας. Με κάθε τρόπο προσπαθούμε να αναπτύξουμε οικειότητα και στενούς δεσμούς, να έρθουμε πιο κοντά ο ένας με τον άλλον και να διατηρούμε διαρκή επικοινωνία. Εκεί που η απόσταση υπήρξε το εμπόδιο, η τεχνολογία αποτέλεσε το μέσον, ώστε να ξεπεραστούν όλα τα σύνορα και οι περιορισμοί και κάθε μακριά να γίνει όλο και πιο κοντά. Η ευκολία μιας κινητής συσκευής στην ευχέρεια της παλάμης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που παρέχουν κάθε είδους τρόπο επικοινωνίας μέσω μιας κλήσης ή και ενός γραπτού μηνύματος, αντί να αποτελεί την έσχατη λύση σε περίπτωση που η κατά πρόσωπο επικοινωνία δεν είναι δυνατή, την έχει αντικαταστήσει εξ ολοκλήρου. Σε αυτό το σημείο μπορεί να διαπιστωθεί η αποτυχία μιας επανάστασης που οδήγησε σε κρίση των ανθρώπινων σχέσεων.
Σαφώς ποτέ κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την μεγάλη συμβολή που είχαν οι τεχνολογικές ανακαλύψεις στην βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων, την ενημέρωση, την σύναψη σχέσεων μέσω νέων γνωριμιών και την γενικότερη διευκόλυνση της καθημερινότητας που πολλές φορές είναι αφόρητη και δύσκολη. Ωστόσο, εάν κάποιος/α σταθεί για λίγα λεπτά ως παρατηρητής αυτής της καθημερινότητας θα προσέξει ότι το πραγματικό πρόβλημα είναι πολύ πιο σημαντικό από όσο συχνά το παρουσιάζουμε. Εάν παρατηρήσει κανείς, ακόμα και στην ίδια του την παρέα, τον/την σύντροφο του αλλά και γενικότερα τον κύκλο του, πολύ εύκολα διακρίνει το πρόβλημα. Πόσες φορές έχουμε συναντήσει κάποιον και καταλήγουμε να περνάμε χρόνο μαζί σε μια καφετέρια απορροφημένοι στις οθόνες του κινητού μας αντί να ανταλλάσουμε κουβέντες για την ημέρα μας, τα συναισθήματα μας και το τι μας συμβαίνει; Πόσες άλλες έχουμε ακούσει ως πρώτη κουβέντα κάποιου «Ποιος είναι ο κωδικός του wifi;» αντί να αναπτύξουμε μια συζήτηση και να δούμε εάν είναι καλά ο φίλος μας, με τον οποίο βρεθήκαμε μετά από καιρό; Πόσες είναι οι περιπτώσεις που το να χαζέψουμε για λίγο τις ζωές των άλλων μέσα από μια ιδανικά πλασμένη εικονική ζωή είναι πιο σημαντικό από το να ενδιαφερθούμε για την πραγματική ζωή που βρίσκεται δίπλα μας; Ή που αντί να ζήσουμε την στιγμή όπως της αξίζει τη δημοσιοποιούμε για να πάρει αξία από τις προβολές της;
Οι σχέσεις έχουν καταλήξει να θεωρούνται δεδομένες. Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην ζωή μας ακόμα πιο δεδομένοι. Όλα έχουν γίνει εύκολα, έχουμε αποκτήσει την τάση να μην προσπαθούμε για το οτιδήποτε, αλλά αντιθέτως να αναζητούμε μια διέξοδο μέσω της τεχνολογίας και των παροχών της. Ένας χωρισμός πλέον δεν περνάει καν από τις προβλεπόμενες φάσεις του, αφού πάντα στην γωνία περιμένει ένας αντικαταστάτης. Οι φιλίες, αν και σημαντικές, καταλήγουν καιροσκοπικές και αδιάφορες, αφού υπάρχουν άλλοι πόσοι διαδικτυακοί φίλοι πάντα διαθέσιμοι για εμάς. Η απλή και αβίαστη συνήθεια του να ανταλλάζουμε απόψεις, σκέψεις και λόγια με τους γύρω μας έχει αντικατασταθεί από ένα γραπτό λόγο, από τον οποίο απουσιάζει το συναίσθημα και η ειλικρίνεια. Πολλές φορές δεν είναι καν ένα μήνυμα αλλά ένα ψυχρό like ή και ένα αυτοκόλλητο που απεικονίζει θεωρητικά την διάθεση μας. Ο κόσμος μας είναι πλέον περιορισμένος στις μετρημένες ίντσες μιας οθόνης, ενός κινητού που είναι μια ευκολία ανάμεσα στην συνθετότητα που τείνουν να έχουν οι ανθρώπινες σχέσεις. Εκεί όμως βρίσκεται και η ουσία.
Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι εύθραυστες και ευάλωτες. Η τεχνολογία μας έδωσε την εντύπωση της ευκολίας. Όλα είναι απλά, όταν κάτι χαλάει δεν αξίζει να το διορθώσουμε και απλά το πετάμε. Έτσι καταλήγουν να θεωρούνται και οι άνθρωποι. Αναλώσιμοι και κυρίως εύκολοι στο να αντικατασταθούν. Τότε λοιπόν τα πράγματα καταλήγουν να είναι περίπλοκα. Πότε έπαψαν οι άνθρωποι να είναι σημαντικοί στην ζωή μας;
Είναι λοιπόν ασφαλές να πούμε ότι η τεχνολογία υπήρξε επιζήμια; Προφανώς και όχι. Ο ανθρώπινος παράγοντας πάντοτε συμβάλλει στην όποια εξέλιξη. Οι μόνοι υπεύθυνοι είμαστε εμείς οι ίδιοι. Υπόλογοι στις πράξεις και τις επιλογές μας. Εάν επιλέγουμε να παραμένουμε χαμένοι πίσω από μια οθόνη και να μην εκτιμάμε τις σημαντικές στιγμές με τους γύρω μας τότε έχουμε κάνει κατάχρηση και κακή χρήση της τεχνολογίας. Το μέτρο είναι καλό να υπάρχει στις ζωές μας χωρίς να σημαίνει ότι πολλές φορές μπορεί να ευθύνονται και άλλες συγκυρίες για την όποια αποξένωση. Είναι όμως άσχημο για την ιστορία των ανθρώπων να παύουμε να είμαστε και να λειτουργούμε σαν άνθρωποι, αλλά αντιθέτως να καταφεύγουμε στον περιορισμένο κόσμο μιας πλατφόρμας που μας παρέχει την ικανοποίηση της επικοινωνίας. Κατέχουμε ως όντα την ικανότητα της ομιλίας, μιας αρετής πολύ σημαντικής παρότι θεωρείται αμελητέα. Μας ξεχωρίζει και μας αναβαθμίζει ως υπάρξεις και έχει επιτρέψει να αλλάξουμε τον κόσμο. Γιατί λοιπόν αυτή η ικανότητα μας να περιορίζεται, επειδή είναι πιο εύκολο να εκφράσουμε μια σκέψη μας σε 5 προτάσεις χωρίς να έρθουμε σε δύσκολη θέση με το να αντικρίσουμε την απέναντι πλευρά;
Όλοι οι προβληματισμοί που μπορεί να αναπτυχθούν (και που είναι περισσότεροι από όσους εκφράστηκαν στην συγκεκριμένη συζήτηση) αποτελούν προσωπική υπόθεση κάθε ανθρώπου που επιλέγει να αναθεωρήσει επί του ζητήματος. Η τεχνολογία κατάφερε μέσω μιας οθόνης να μας φέρει κοντά με ανθρώπους που βρίσκονται στην άλλη άκρη του πλανήτη και να μας αποξενώσει από τον διπλανό μας. Να καθόμαστε δίπλα-δίπλα για φαγητό, για ποτό, για μια ταινία, σε κάποιο πάρτι ή στο σπίτι μας και να μη μιλάμε ουσιαστικά. Ή και να μη μιλάμε και καθόλου!
