Της Ανθής Αγγελοπούλου,
Παρόλο που είχαμε εξοστρακίσει την ηθική από την χριστιανική της διάσταση, κυρίως στις δυτικές κοινωνίες, τα τελευταία χρόνια διαπιστώνουμε ότι εξελίσσονται διάφοροι κλάδοι της ηθικής, οι οποίοι είναι διεπιστημονικού χαρακτήρα. Επομένως, γίνεται λόγος για περιβαλλοντική ηθική, εφαρμοσμένη ηθική, ιατρική ηθική, βιοηθική, φιλοσοφική ηθική. Κατά τα τελευταία χρόνια, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες αναπτύσσεται συζήτηση σχετικά με την Ευθανασία. Μάλιστα, σε ορισμένες χώρες έχει ήδη νομιμοποιηθεί.
Η εξουσία της επιστημονικής ιατρικής πάνω στη ζωή και στον θάνατο, πάνω στο σώμα και στη ψυχή, πάνω στην υγεία και στην καχεκτικότητα μπορεί να συγκριθεί με την εξουσία που είχε κάποτε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η ραγδαία εξέλιξη που έχει επιφέρει η επιστήμη της ιατρικής έχει συμβάλλει σημαντικά τόσο στην θεραπεία των ασθενειών και την ελάφρυνση του πόνου, όσο και στην επιβεβαίωση του θανάτου. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται στον άνθρωπο το αίσθημα της ανεξάντλητης και απαραβίαστης ασφάλειας. Στην εδραίωση αυτού του αισθήματος συνέβαλλε η πρόοδος και η ανάπτυξη της ιατρικής και της τεχνολογίας. Παρόλα αυτά οι ιατροί γνωρίζουν τα όρια της επιστήμης τους, όπως γνωρίζουν επίσης, ότι μπορούν να παρατείνουν τη ζωή, να χορηγήσουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα και να παρέχουν πολλές υπηρεσίες στον ασθενή. Αδυνατούν όμως να νικήσουν τον θάνατο. Έχουν όμως το δικαίωμα να απαλλάξουν τους ασθενείς που επιθυμούν από μία ζωή γεμάτη οδύνη;
Σε ορισμένες χώρες στις οποίες έχει νομιμοποιηθεί η Ευθανασία εφαρμόζεται σε τρεις κατηγορίες:
- Την ενεργητική Ευθανασία, στην οποία υπάρχουν διάφορες εκδοχές, είτε ως αυτοκτονία, είτε ως υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Όταν γίνεται με τη θέληση του ασθενούς ή φόνου όταν γίνεται παρά την θέλησή του. Επίσης, υπάρχει και η περίπτωση της χορήγησης ισχυρών φαρμάκων με σκοπό την αντιμετώπιση του πόνου, τα οποία βέβαια έχουν ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση του θανάτου.
- Έπειτα, υπάρχει η Παθητική Ευθανασία, στην οποία ορίζεται ως διακοπή προσφοράς των μέσων επιβιώσεως για τον ίδιο σκοπό.
- Τέλος, υπάρχει η Προληπτική Ευθανασία ή ευγονική, η οποία εφαρμόζεται για την απαλλαγή της κοινωνίας από σωματικώς ανάπηρα ή διανοητικώς καθυστερημένα άτομα.
Συνεπώς, πρόκειται για μία στοχευμένη παρέμβαση για την απαλλαγή του ανθρώπου από ανίατες ασθένειες ή ανυπόφορους σωματικούς ή ψυχικούς πόνους. Δεν είναι λίγες οι φορές στις οποίες ο ασθενής εισάγεται σε βασανιστική παράταση της ζωής, που ουσιαστικά ταυτίζεται με τον θάνατο.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που δίνονται από το βαρόμετρο απέναντι στην Ευθανασία τοποθετούνται θετικά το 80,1% των Ολλανδών, το 72% των Βέλγων, το 70,8% των Δανών, το 63% των κατοίκων του Λουξεμβούργου, το 62,8% των Φιλανδών, το 56,9% των Γερμανών και το 24,6% των Ελλήνων. Δεν θα πρέπει να μας ανησυχεί το χαμηλό ποσοστό της Ελλάδας διότι, με την δύναμη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης μπορεί πολύ εύκολα αυτό το ποσοστό να ανατραπεί. Επίσης, αξιοσημείωτη πληροφορία είναι οι χώρες οι οποίες έχουν ήδη νομιμοποιήσει την Ευθανασία. Αυτές είναι οι εξής:
- Αλβανία: η Ευθανασία νομιμοποιήθηκε το 1999.
- Αυστραλία: Το 1995 η Ευθανασία νομιμοποιήθηκε στο Βόρειο Διαμέρισμα.
- Βέλγιο: Στα τέλη Σεπτεμβρίου 2002 το Κοινοβούλιο νομιμοποίησε την πρακτική της Ευθανασίας.
- Λουξεμβούργο: Στις 20 Φεβρουαρίου του 2008 η Ευθανασία νομιμοποιήθηκε με νομοσχέδιο που ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο. Η επίσημη έγκρισή του έγινε στις 16 Μαρτίου του 2009.
- Ολλανδία: Το 2002 η χώρα νομιμοποίησε την Ευθανασία, ανάμεσα στα άλλα και με τη μορφή της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας από γιατρό.
- Ταϊλάνδη: Στις 20 Μαρτίου του 2007 τέθηκε σε ισχύ Πράξη για την Εθνική Υγεία, στην οποία περιγράφονται οι όροι υπό τους οποίους επιτρέπεται η Ευθανασία.
Υπάρχουν βέβαια και χώρες οι οποίες δεν έχουν νομιμοποιήσει την Ευθανασία. Μερικές από αυτές είναι η Ελβετία όπου παραμένουν απαγορευμένες όλες οι μορφές ευθανασίας μεταξύ των οποίων και η θανατηφόρα ένεση. Η ελβετική νομοθεσία ορίζει μόνο την προμήθεια μέσων για να διαπράξει κανείς αυτοκτονία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο η ευθανασία είναι παράνομη. Επίσης στις περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ η Ευθανασία απαγορεύεται. Επιπλέον η Ιαπωνία δεν διαθέτει επίσημους νόμους για την Ευθανασία. Στην Ιρλανδική Δημοκρατία επίσης η Ευθανασία είναι παράνομη. Τέλος, στην Ελλάδα η νομοθεσία απαγορεύει αυστηρώς την ευθανασία στον άνθρωπο ακόμα κι αν υποφέρει από κάποια ασθένεια που δεν θεραπεύεται.
Εν κατακλείδι, ο θάνατος και η ευθανασία δεν είναι ατομικές υποθέσεις. Έχουν ευρύτερες κοινωνικές διαστάσεις. Αφορούν τον άνθρωπο ως αυτεξούσιο και ελεύθερο πρόσωπο σε σχέση με την κοινωνία και τον Θεό, καθώς και τον συνάνθρωπο. Πολύ περισσότερο ισχύει αυτό στον τόπο μας, όπου οι οικογενειακοί δεσμοί είναι ισχυροί και διασώζεται κάποιο κοινοτικό πνεύμα.
