Της Σωτηρίας Κόρδα,
Το 1970, η εκτεταμένη διεθνής ανησυχία σχετικά με τον αυξανόμενο αριθμό πυρηνικών όπλων οδήγησε στην θέσπιση της Συνθήκης Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (Nuclear Non-Proliferation Treaty, NPT), αποσκοπώντας τόσο στην πρόληψη διάδοσης πυρηνικών, όσο και στην πρόκληση ενδεχόμενου αφοπλισμού. Αποτελώντας το σημείο αναφοράς, η Συνθήκη, με ισχύ από τις 5 Μαρτίου του ’70, αποτελείτο από τρεις πυλώνες: τη μη διάδοση, τον αφοπλισμό και το δικαίωμα ανάπτυξης πυρηνικής ενέργειας. Πέντε πυρηνικά κράτη (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία) αναγνωρίζονται στη συνθήκη, τα οποία συναποτελούν ταυτοχρόνως τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Όλοι οι υπόλοιποι υπογράφοντες θεωρούνται μη πυρηνικά κράτη και δεσμεύονται να μην αποκτήσουν πυρηνικά όπλα, ενώ τα πυρηνικά κράτη δεσμεύονται να μη μεταφέρουν πυρηνικά όπλα σε οποιοδήποτε μη πυρηνικό κράτος ή να τα υποστηρίξουν με άλλο τρόπο (πυλώνας μη διάδοσης). Σε αντάλλαγμα, τα πυρηνικά κράτη δεσμεύονται να λάβουν μέτρα για τον αφοπλισμό (πυλώνας αφοπλισμού). Η Συνθήκη αναφέρει επίσης ρητά το δικαίωμα όλων των υπογραφόντων να αναπτύξουν και να χρησιμοποιήσουν την πυρηνική ενέργεια-τον τρίτο πυλώνα. 190 χώρες, έχουν συνυπογράψει, με εξαίρεση την Βόρεια Κορέα που αποσύρθηκε το 2003, ενώ οι μη υπογράφοντες -η Βόρεια Κορέα, η Ινδία, το Πακιστάν και το Ισραήλ- είναι γνωστό ότι διαθέτουν πυρηνικά.
Ωστόσο, προσφάτως, ο Πρόεδρος Διεθνούς Τρομοκρατίας της Επιτροπής Εξωτερικών της Αμερικανικής Βουλής, Ντέλαντ, δήλωσε πως «το Κογκρέσο πρέπει να καταλάβει πώς να προστατεύσει τη Συνθήκη από δύο άμεσες προκλήσεις: το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα». Ποιες είναι όμως, οι αληθείς προκλήσεις; Ο Ρεπουμπλικανός Τζο Ουίλσον ήταν, μεταξύ πολλών, που εξέφρασαν στο Κογκρέσο ανησυχίες για τις επανειλημμένες απειλές του Ιράν να εγκαταλείψει την Συνθήκη Μη Διάδοσης πυρηνικών όπλων. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε «η υπόθεση της Βόρειας Κορέας έχει χρησιμεύσει ως πρότυπο για το Ιράν. Έμαθαν ότι μέσω της απειλής να εγκαταλείψουν την Συνθήκη μπορούν να κρατήσουν τη διεθνή κοινότητα όμηρο και να εξαγάγουν σημαντικές παραχωρήσεις». Αξίζει να σημειωθεί, πως το Ιράν απειλούσε πρώτα να εγκαταλείψει την Συνθήκη τον Μάιο του 2018, μετά την ανακοίνωση του Αμερικανού Προέδρου Τραμπ για την απόσυρση των ΗΠΑ από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης, ή αλλιώς το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Η συνεχιζόμενη ανάπτυξη πυρηνικών όπλων και συστημάτων παράδοσης της Βόρειας Κορέας αποτελεί επίσης απειλή και πραγματικό κίνδυνο για τη διεθνή κοινότητα – άλλωστε, η ίδια αποσύρθηκε το 2003. Ο Ρεπουμπλικανός Yoho ανακοίνωσε ότι «οι απειλές που δημιουργεί η ασταθής Βόρεια Κορέα θέτουν άμεσα σε κίνδυνο τους συμμάχους μας στην περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Κορέας και της Ιαπωνίας. Είναι επιτακτική ανάγκη να συζητήσουμε με τους περιφερειακούς εταίρους μας, αποτρέποντας την περαιτέρω εκλέπτυνση του αναπτυξιακού προγράμματος πυραύλων της Βόρειας Κορέας». Πάντως, το κόστος εξόδου από την Συνθήκη Μη Διάδοσης πυρηνικών όπλων είναι μεγάλο, γι’ αυτό και το Ιράν δεν επρόκειτο να το τολμήσει με ευκολία.
Σήμερα, μετρώντας 50 χρόνια, η Συνθήκη Μη Διάδοσης αποτελεί βασικό πυλώνα για την ειρήνη και την ασφάλεια. Σε πρόσφατη δήλωσή του, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, επεσήμανε πως «κατά την διάρκεια του περασμένου μισού αιώνα, η Συνθήκη χρησίμευσε ως καθοριστικός παράγοντας διεθνούς ασφάλειας και ειρήνης, αποφέροντας απτά οφέλη σε όλα τα κράτη-μέλη της». Τον επόμενο μήνα, από τις 27 Απριλίου έως και τις 22 Μαΐου, τα συμβαλλόμενα μέρη θα συναντηθούν στα κεντρικά γραφεία των Ηνωμένων Εθνών, για να εξετάσουν την πρόοδο της συνθήκης. Κατά την Διάσκεψη αναθεώρησης, που πραγματοποιείται κάθε πέντε έτη, οι χώρες καλούνται από τον Γενικό Γραμματέα να αδράξουν την ευκαιρία και να συμβάλλουν, ώστε τα αποτελέσματα που θα προκληθούν να είναι ευνοϊκά.
Γεννηθείσα το 1999 στην Πάτρα, σπουδάζει στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι γνώστρια Αγγλικής, Γαλλικής, Ρωσικής και Αραβικής γλώσσας. Έλκεται ιδιαίτερα από το Διεθνές Δίκαιο και τις σύγχρονες εξελίξεις στη διεθνή σκακιέρα. Παρακαλουθεί σεμινάρια και έχει συμμετάσχει σε Μοντέλα Ηνωμένων Εθνών (EUropaS, ThessISMUN), αλλά και στο Πανελλήνιο Κοινοβούλιο Νέων.
