Η πορεία προς την αντιμετώπιση της ορθοστατικής υπότασης

Της Ανδριάνας Γιαντούρη,

Ο όρος ορθοστατική υπόταση αναφέρεται στη σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης, όταν το άτομο μεταβαίνει από τη θέση κατάκλισης στην όρθια θέση. Σίγουρα, μια ήπιας μορφής αδυναμία, όταν σηκωνόμαστε το πρωί απότομα από το κρεβάτι, είναι κάτι που όλοι βιώσαμε κάποια στιγμή και σαφώς δε συντρέχει κάποιος κίνδυνος. Εδώ πρόκειται για μια σοβαρή πτώση στην πίεση που εμφανίζεται αρκετά συχνά και ενδεχομένως μπορεί να οδηγήσει σε λιποθυμία!

Μέσω ποιου μηχανισμού προκαλείται ορθοστατική υπόταση;

Όταν μεταβαίνουμε σε όρθια θέση η βαρύτητα ωθεί το αίμα προς τα κάτω άκρα, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο όγκος αίματος που επιστρέφει στην καρδιά μέσω των φλεβών. Φυσιολογικά, υπάρχουν κύτταρα «ανιχνευτές» που καταλαβαίνουν αυτήν τη μετάβαση και προκαλούν αντανακλαστική αγγειοσύσπαση, «πιέζοντας» ουσιαστικά το αίμα να επιστρέψει στο σώμα. Σε ένα άτομο με ορθοστατική υπόταση, οι μηχανισμοί αυτοί υπολειτουργούν μειώνοντας σημαντικά την αρτηριακή πίεση.

Ποιοι είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες;

Όπως είπαμε, η ορθοστατική υπόταση προκύπτει όταν κάτι παρενοχλεί τους μηχανισμούς επαναφοράς της αρτηριακής πίεσης. Οι συχνότερες αιτίες είναι:

1. Αφυδάτωση: Προκαλούμενη από διάρροια, εμετούς, χαμηλή κατανάλωση υγρών μπορεί να μειώσει σημαντικά τον όγκο αίματος που κυκλοφορεί.
2. Ενδοκρινικές διαταραχές: Ασθένειες του θυρεοειδούς αδένα, υπογλυκαιμία ή διαβήτης.
3. Καρδιακά προβλήματα: Βραδυκαρδία, βαλβιδοπάθειες, καρδιακή ανεπάρκεια είναι καταστάσεις που μειώνουν τη συσπαστικότητα της καρδιάς με αποτέλεσμα το αίμα να «λιμνάζει» στις φλέβες των κάτω άκρων.
4. Φαρμακευτικές αγωγές: Κυρίως όσον αφορά φάρμακα που προκαλούν αγγειοδιαστολή όπως οι α-ανταγωνιστές (a-blockers) και τα διουρητικά, που χορηγούνται στην αυξημένη αρτηριακή πίεση.
5. Νευρογενείς διαταραχές: Βλάβες του αυτόνομου νευρικού συστήματος το οποίο ρυθμίζει αυτόματα πολλές βασικές λειτουργίες του οργανισμού μεταξύ αυτών και την αγγειακή λειτουργία. Συνήθως οι βλάβες του προκαλούνται δευτερογενώς λόγω όγκων, εγκεφαλικών επεισοδίων, σκλήρυνση κατά πλάκας κτλ.
6. Εγκυμοσύνη: Η υπόταση είναι αρκετά συχνή στην εγκυμοσύνη. Ωστόσο είναι παροδική και επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα αμέσως μετά τον τοκετό.

Ποια είναι τα συμπτώματα και πότε πρέπει να επισκεφθούμε τον γιατρό;

Τα πιο κοινά συμπτώματα που χαρακτηρίζουν την ορθοστατική υπόταση είναι:

• Αίσθημα ζάλης κατά την έγερση σε όρθια θέση
• Θολή όραση
• Αδυναμία
• Λιποθυμία (συγκοπή)
• Σύγχυση
• Ναυτία

Περιστασιακές εκδηλώσεις ζαλάδας που συνήθως οφείλονται σε υπογλυκαιμία, αφυδάτωση ή υπερθέρμανση λόγω π.χ. έντονης άσκησης δε θα πρέπει να αποτελούν ενδείξεις για επίσκεψη στον γιατρό. Αντίθετα, συχνές εκδηλώσεις των παραπάνω συμπτωμάτων – ιδιαίτερα όταν συνοδεύονται από απώλεια συνείδησης λίγων δευτερολέπτων – απαιτούν άμεση ιατρική περίθαλψη! Προσοχή όταν παρατηρείται εκδήλωση των συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια της οδήγησης ή άλλων στιγμών που απαιτούν πλήρη συγκέντρωση. Είναι κάτι που πρέπει αναμφίβολα να συζητηθεί με τον γιατρό.

Αντιμετώπιση

Αλλαγές στον τρόπο ζωής:

• Αύξηση της κατανάλωσης υγρών
• Για όσους δεν πάσχουν από αυξημένη αρτηριακή πίεση προτείνεται η κατανάλωση 10 γρ. άλατος την ημέρα.
• Καλό είναι να μην περνά μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς γεύμα, καθώς μειώνονται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και επιβαρύνεται η κατάσταση.
• Τοποθέτηση της κεφαλής ελαφρώς πιο ψηλά κατά την ανάπαυση στο κρεβάτι. Έτσι εμποδίζεται η αυξημένη επιστροφή αίματος από τα άκρα στους νεφρούς και αποφεύγεται η νυχτερινή ούρηση που θα μείωνε ακόμα περισσότερο τον όγκο αίματος και κατ΄επέκταση την αρτηριακή πίεση.
• Ο ασθενής πρέπει να σηκώνεται πολύ αργά και να ξεκουράζεται προτού έρθει σε όρθια θέση.
• Πολύ συχνά χρησιμοποιούνται οι κάλτσες συμπίεσης που στόχο έχουν να μειώσουν την παραμονή του αίματος στα κάτω άκρα.

Φαρμακευτικές αγωγές (απαιτείται μόνο όταν έχει αποτύχει η παραπάνω συντηρητική αντιμετώπιση).

• Μιδοδρίνη
• Φλουδροκορτιζόνη

Καταληκτικά, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στον κίνδυνο πτώσης που επιφυλάσσει η λιποθυμία, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σοβαρούς τραυματισμούς!

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Φυσιολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης στους ενήλικες: χαμηλότερες των 120/80 mm Hg

Τιμές αρτηριακής πίεσης σε υπόταση: μικρότερες κατά 20-30 mmHg, δηλαδή χαμηλότερες των 90/60 mm Hg

Ανδριάνα Γιαντούρη

Γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου '99 στην Κομοτηνή και σπουδάζει Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά ενώ λατρεύει τα ταξίδια, έχοντας εξερευνήσει 10 Ευρωπαϊκές χώρες μέχρι στιγμής. Συμμετείχε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «EUROSCOLA» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Στρασβούργου. Ασχολείται με το τρέξιμο, το Taekwondo και διάφορες εκδηλώσεις ιατρικού περιεχομένου.