Της Σοφίας Γεωργούλη,
Το σύγχρονο εμπόριο, τόσο φυσικό όσο και διαδικτυακό, αποτελεί έναν καίριο και ακμάζοντα πυλώνα της οικονομίας παγκοσμίως. Η εξάπλωση των αγορών μέσω της διαφήμισης και προώθησης πλήθους καταναλωτικών αγαθών προς τέρψη και διευκόλυνση του κοινού, δείχνει να αναπτύσσει όλο και πιο βαθιές ρίζες στη συνείδηση και την καθημερινότητα των αγοραστών, αγγίζοντας μερικές φορές και τα όρια του εθισμού. Ωστόσο αυτό που αξίζει να μας προβληματίσει είναι οι αιτίες της έντονης αγοραστικής κινητικότητας. Η καταναλωτική διάθεση των αγοραστών, εκτός από επιδίωξη των εμπορικών επιχειρήσεων και της διεθνούς οικονομίας αποτελεί συνάμα και μια αυτοσυντηρούμενη ανάγκη της ψυχολογίας του σύγχρονου ανθρώπου.
Η εικόνα των ατελείωτων ουρών στα καταστήματα κατά τις περιόδους ημερήσιων ή ολιγόμηνων εκπτώσεων είναι πλέον συνήθης. Η νεόφερτη black Friday, οι γιορτές των ερωτευμένων, των γυναικών κοκ είναι μερικά από τα πολλά παραδείγματα καταναλωτικής έκρηξης. Επιπλέον, πανίσχυρο και αυξανόμενο κοινό κατακτά διαρκώς το διαδικτυακό εμπόριο και οι online αγορές, που μπορούν να προσφέρουν προϊόντα από κάθε γωνιά της γης. Ρούχα, παπούτσια, κινητά τηλέφωνα, υπηρεσίες ακόμα και σκάφη ή σπίτια είναι διαθέσιμα στην ατέλειωτη λίστα των διαδικτυακών αγορών. Η αναζήτηση της πιο συμφέρουσας ή ιδιαίτερης αγοράς γίνεται επιδίωξη όλων, προσφέροντάς τους, τουλάχιστον παροδικά, συναισθήματα χαράς.
Η ανάπτυξη των κοινωνιών ειδικά στο δυτικό κόσμο, η αύξηση των εισοδημάτων ικανών για την κάλυψη των βασικών και πλέον αναγκών και η πληθώρα των παρεχόμενων επιλογών, ασφαλώς είναι σημάδια προόδου και εκσυγχρονισμού. Εντούτοις, λειτουργούν πολλές φορές και αρνητικά για τον καταναλωτή. Τα ψώνια γίνονται τρόπος διαφυγής από τα άγχη, τους φόβους και τις ανασφάλειες που πλήττουν την εύθραυστη ψυχολογία του ατόμου· η προσπάθεια του να πλησιάσει κατά το δυνατόν τα «ιδανικά» εκείνα πρότυπα που προβάλλει η μόδα και η τεχνολογία, γίνεται ασυνείδητα μια στάση ζωής, που είτε αποκρύπτει, είτε χρωματίζει τα συναισθηματικά κενά που το στοιχειώνουν. Εξάλλου, πλήθος ερευνών συναινούν στην άποψη πως πίσω από τον υπερκαταναλωτισμό των ανεπτυγμένων κοινωνιών κρύβονται συναισθήματα μοναξιάς, ματαίωσης ακόμα και κατάθλιψης. Τα υψηλότερα ποσοστά καταναλωτισμού τα παρουσιάζει το γυναικείο φύλο, κυρίως σε είδη ένδυσης και ομορφιάς, ενώ οι άνδρες αναλώνουν χρόνο και χρήμα σε προϊόντα τεχνολογίας και αθλητισμού. Η αίσθηση της δυστυχίας και της χαμηλής αυτοεκτίμησης πυροδοτούν αλόγιστες αγοραστικές σπατάλες και κενόδοξες επιλογές υλικών αγαθών. Οι αγορές γίνονται το χαλί κάτω από το οποίο κρύβονται ανασφάλειες, έλλειψη συντροφικότητας και ψυχολογική ανισορροπία. Ως επακόλουθο πολλοί άνθρωποι γίνονται έρμαιο των αγοραστικών τους «αναγκών» όπως αυτές καλλιεργούνται από την εμπορική προώθηση αλλά και τα εσωτερικά τους πλήγματα και τις αδυναμίες. Η απώλεια του μέτρου και η αναζήτηση της στιγμιαίας ευτυχίας που αγοράζεται με υλικά αγαθά γίνεται ένας φαύλος κύκλος στον οποίο το άτομο αδυνατεί να καταλάβει πόσο επιφανειακές ανάγκες καλύπτονται μέσω αυτών.
Η πιθανότερη λύση στο θλιβερό αυτό φαινόμενο, το οποίο μπήκε σταδιακά στη ζωή μας, αφορά κατά βάση την ίδια την κοσμοθεωρία των ανθρώπων και την επίσης σταδιακή μετατροπή της. Όταν το ίδιο το άτομο συνειδητοποιήσει πως η δύναμη για τη διαχείριση κάθε δυσκολίας βρίσκεται μέσα μας, θα έχει διανύσει μεγάλα βήματα προς το δρόμο της αυτογνωσίας και της εσωτερικής γαλήνη· έως τότε μπορούμε τουλάχιστον να αναλογιστούμε, τι άραγε χρειαζόμαστε πραγματικά στη ζωή μας;
