Του Αλέξανδρου Ραπακούσιου,
Στο πλαίσιο του αναπροσαρμοσμένου εθνικού αφηγήματός του, έπειτα από τις προ δεκαημέρου απώλειες του στρατού του στη βόρεια Συρία, ο Ταγίπ Ερντογάν αποφάσισε το άνοιγμα των τουρκικών συνόρων και τη μη παρακώλυση προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη. Υπενθυμίζεται πως το γειτονικό κράτος φιλοξενεί σήμερα περί τα 3.7 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, καθώς και πρόσθετους από άλλες χώρες, διασκορπισμένους ανά την τουρκική επικράτεια.
Εκείνο που πραγματικά αναζητούσε ο Ταγίπ Ερντογάν ήταν μοχλούς πίεσης έναντι της Ένωσης, προκειμένου η τελευταία να τον στηρίξει στην εν εξελίξει στρατιωτική εισβολή του στη Συρία. Εισβολή, που με τις διακριτικές ευλογίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις αδιάκριτες της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, δημιούργησαν ένα καινούριο, ανομοιογενές μπάχαλο στην ευρύτερη περιοχή. Ο ενισχυμένος περιφερειακός ρόλος της Τουρκίας γινόταν ολοένα και πιο ορατός, καθώς πετύχαινε –τουλάχιστον έως πρότινος– να κρατήσει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο και προκειμένου να εντείνει τις προαναφερθείσες πιέσεις, η τουρκική ηγεσία οργάνωσε και επέβλεψε τη μετακίνηση χιλιάδων ανθρώπων στα ελληνοτουρκικά σύνορα, χερσαία και θαλάσσια, σηματοδοτώντας κι επισήμως τη μονομερή αναστολή της υπογραφείσας συμφωνίας της με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2016, που αναδείκνυε την Τουρκία ως χώρα–«ανάχωμα» στις –κατευθυνόμενες προς την ευρωπαϊκή ήπειρο– ροές.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το κλείσιμο των χερσαίων συνόρων στον Έβρο κρίθηκε επιτακτικό· σε αντίθετη περίπτωση, η ξαφνική και μονομερής αναστολή της συμφωνίας, δίχως το πράσινο φως από τα υπόλοιπα συμβαλλόμενα μέρη και ταυτόχρονα η διέλευση των ροών από τον Έβρο, θα συνεπαγόταν τον εγκλωβισμό χιλιάδων ανθρώπων στην Ελλάδα, ελέω οχυρωμένων βαλκανικών διαδρομών προς την κεντρική Ευρώπη και απουσίας σχεδίου αναλογικού διαμοιρασμού τους στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ένωσης.
Κάτι, βέβαια, που ούτε οι ίδιοι οι πρόσφυγες επιθυμούσαν, καθώς στους τελικούς προορισμούς τους δε συγκαταλέγεται η Ελλάδα, κάτι που ούτε η απροετοίμαστη Πολιτεία δεν ήταν σε θέση να «σηκώσει» λόγω ποσότητας και χρονικής στιγμής. Κάτι, τέλος, που θα σήμανε την αποδοχή της εκβιαστικής πολιτικής του Τούρκου Προέδρου και την επακόλουθη δημιουργία μελλοντικών τετελεσμένων, όποτε και εάν ο ίδιος το έκρινε πρόσφορο.
Δέκα ημέρες μετά, η κατάσταση μοιάζει αποκλιμακωμένη· οι προσφυγικές ροές στον Έβρο έχουν ελαχιστοποιηθεί, οι περισσότεροι επιστρέφουν στα ενδότερα της Τουρκίας και η τελευταία εκδίδει πλέον απαγορεύσεις για ανθρώπινες μετακινήσεις στη θάλασσα του Αιγαίου.
Η σχετική αποκλιμάκωση, φυσικά, δε θα είχε επιτευχθεί δίχως τη «μοιρασιά» της περιοχής πέριξ του Ιντλίμπ μεταξύ Συρίας και Ρωσίας, ούτε χωρίς την ευνοϊκή στάση που τηρεί η Ένωση –με πρωτοστατούσα τη Γερμανία– έναντι του Ερντογάν, έπειτα από τις διαβεβαιώσεις που έλαβε ο τελευταίος για υλική και οικονομική στήριξη της δημιουργίας «ασφαλούς ζώνης» στη βόρεια Συρία, η οποία θα τελεί υπό τουρκική επίβλεψη.
Τιμώντας την ιστορία της, η Ελλάδα βρέθηκε στον ρόλο του χρήσιμου ηλίθιου –με το προστιθέμενο χαρακτηριστικό του εγωκεντρικού μύωπα–, μιας και οι ονειρώξεις διάφορων κατσαπλιάδων τούς οδήγησαν στην άποψη πως η πρόσφατη τουρκική εργαλειοποίηση δρα ως δούρειος ίππος μιας νεφελώδους ισλαμικής άλωσης, προκειμένου να χτυπηθεί ο Ελληνισμός.
Είναι κλασική, εξάλλου, η στάση αυτή· όταν δεν ξέρεις πού πάνε τα τέσσερα στον ευρύτερο χάρτη των γεωπολιτικών επιδιώξεων, δεν απομένει άλλη επιλογή παρά απ’ το να ζουμάρεις τόσο επικίνδυνα και εξόφθαλμα στη δική σου επικράτεια, ώστε η μυωπική προσέγγιση να συντελεί σε λανθασμένη ερμηνεία του συνολικότερου παζλ.
Η πολιτική διαφόρων ευρωπαϊκών κρατών σίγουρα δε θα μνημονεύεται από τον ιστορικό του μέλλοντος. Με την κλασική συνταγή της λεκτικής καταδίκης των προκλήσεων και της «ηθικής ενθάρρυνσης» των ελληνικών προσπαθειών, ταυτόχρονα με την παροχή μποναμά επτακοσίων εκατομμυρίων ευρώ, η ευρωπαϊκή ηγεσία αποδέχεται πλήρως τη σκληρή γραμμή των χωρών του Βίσεγκραντ. «Η Ελλάδα κάνει σημαντική δουλειά…αλλά είναι λάθος να μιλάμε για υποδοχή προσφύγων από ελληνικούς καταυλισμούς στη Γερμανία». Η φράση του Γερμανού Υπουργού Εσωτερικών συμπυκνώνει την έως τώρα ευρωπαϊκή οπτική.
Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει και διασπαστικές ενέργειες από μικρότερα κράτη–δορυφόρους, όπως η Βουλγαρία, η οποία μέσω άγνωστων ανταλλαγμάτων με τον Τούρκο Πρόεδρο, είδε σχεδόν μηδαμινές ροές στα δικά της σύνορα.
Για την πολιτική αυτή, ο κ. Μητσοτάκης έλαβε τη μέγιστη στήριξη από εκείνες τις χώρες που πριν από χρόνια έκλειναν μαζικά τα σύνορά τους, επιδιώκοντας να οδηγήσουν το προσφυγικό ζήτημα σε τέλμα και επιφυλάσσοντας για την Ελλάδα το ρόλο του επί σειρά ετών αποθηκάριου. Όρμπαν, Κουρτς και ο υπόλοιπος ακροδεξιός συρφετός προσέτρεξε να υποστηρίξει την απώθηση των ροών, με απώτερο στόχο να μην κληθούν να αντιμετωπίσουν παρόμοιες καταστάσεις στα δικά τους σύνορα. Πολύ απλά, με τις ευλογίες της συντηρητικής και εθνικιστικής ευρωπαϊκής πτέρυγας, η ελληνική κυβέρνηση αφέθηκε να κάνει τη βρώμικη δουλειά.
Οι μπόλικες δόσεις εθνολαϊκιστικής υπερβολής -χαρακτηριστικές της παρούσας συγκυρίας– συνοδεύτηκαν από τα υστερικά νιαουρίσματα μερίδας της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, που ωσάν γάτες βρισκόμενες σε οίστρο (=περίοδος εθνικιστικής αναπαραγωγής), φώναζαν περί «εισβολής», «πολέμου» και «έπους του Έβρου».
Αρχικά, η κωμωδία εκκίνησε με το περιβόητο ελληνικό «βέτο» σε σχετική ανακοίνωση του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με την οποία η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία λάμβανε την πλήρη στήριξη της Συμμαχίας. Το «βέτο» αποδείχθηκε άνθρακας· «κοιτάξτε, είναι μια παρεξηγημένη έννοια του βέτο, δεν ασκήσαμε βέτο, δεν υπήρξε όμως ομοφωνία» (Στ. Πέτσας, 01/03). Ενδεικτικές ήταν και οι δηλώσεις του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού, κατά τις οποίες δεν ειπώθηκε το παραμικρό για το άνοιγμα των τουρκικών συνόρων προς την Ευρώπη, πόσο μάλλον καταδίκη της ενέργειας.
Εν μέσω όλων αυτών, από το μπάχαλο του συριακού εμφυλίου έως την υποστήριξη του ΝΑΤΟ και της Ένωσης στην τουρκική εισβολή στη Συρία, η Ελλάδα στόχευσε κατά των ίδιων των ροών. Και ναι μεν το «παραμύθι» είναι αληθινό, απουσιάζει δε ο Δράκος· μήπως η «τουρκική εισβολή» (Αδ. Γεωργιάδης, 02/03) δεν απαιτείται να συνοδευτεί από κυρώσεις, κλείσιμο όλων των τελωνείων και ανάκληση διπλωματών από πρεσβείες και προξενεία της γειτονικής χώρας; Ή μήπως συνηθίζεται ο αμυνόμενος να συνάπτει εμπορικές συμφωνίες με τον «εισβολέα», όπως κι έγινε την περασμένη Τρίτη στη Θεσσαλονίκη; (Μνημόνιο συνεργασίας ΣΕΒΕ & Turkish–Greek Business Council του Foreign Economic Relations Board, 03/03).
Μήπως, πάλι, ο Δράκος επικεντρώνεται σε πρόσφυγες και μετανάστες, που παροτρύνθηκαν από την τουρκική προπαγάνδα περί ανοικτού διαδρόμου προς την Ευρώπη, αφού στο κάτω κάτω δεν είχαν και τίποτα να χάσουν; Εάν είναι έτσι, τότε υπερήφανα αποτελούμε το πρώτο και φωτεινό παράδειγμα κράτους που «δέχεται εισβολή» από άοπλους, που αντιπαρατίθενται σε τεθωρακισμένα…με κομμένα ξύλα. Κι αφού ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έκανε λόγο για «αθώους» και «κατατρεγμένους» ανθρώπους, τότε ποιος είναι, τέλος πάντων, αυτός ο Κακός του παραμυθιού;
Η Πολιτεία επιτέλεσε τον ρόλο της –το πόσο ορθολογικά και νόμιμα θα φανεί το ερχόμενο διάστημα– την παρούσα χρονική συγκυρία στα χερσαία σύνορα. Η εκβιαστική πολιτική της τουρκικής ηγεσίας απέτυχε, αλλά η εξίσωση του προσφυγικού παραμένει. Στην προσπάθεια αυτήν, η εθνικιστική μοιρολατρία και οι πολεμικές ιαχές κρίνονται αχρείαστες κι επικίνδυνες· την ώρα που ο Τ. Ερντογάν επιχειρεί να πουλήσει εγχώριο μυθιστόρημα, η Ελλάδα οφείλει να αποφύγει να πέσει στα χέρια του όχλου και του ακροδεξιού βούρκου, η ιδιότητα του οποίου περιορίζεται στη μαζική στοχοποίηση αποδιοπομπαίων τράγων.
Κι αυτό διότι το τελευταίο δεκαήμερο η χώρα υποβαθμίζεται σε failed state. Αυτόκλητες πολιτοφυλακές –που δεν ελέγχονται από κανέναν– έχουν αναλάβει δράση στα σύνορα· ομάδες ακροδεξιών ακινητοποιούν κι ελέγχουν αμάξια στα νησιά· μέλη διεθνών οργανώσεων, ιατρικό προσωπικό και δημοσιογράφοι ξυλοκοπούνται και προπηλακίζονται από φασιστοειδή· έγκυος πρόσφυγας διαπομπεύεται ως «κουνέλα»· η εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ αντιμετωπίζεται με σπρωξίματα και ύβρεις· κοινωνικά παντοπωλεία και δομές καίγονται στην πυρά· σύλλογοι «κυνηγών λαθρομεταναστών» ιδρύονται και κυνηγετικές ομάδες της Θεσσαλονίκης εξοπλίζουν πολίτες για να τους στείλουν στον Έβρο· η ελληνική επικράτεια εξελίσσεται σε ευρωπαϊκό hub συρόμενων νεοναζί από τα μήκη και τα πλάτη της γηραιάς ηπείρου.
Κάπως έτσι «επανασυστήνεται η χώρα στο διεθνές στερέωμα» (Κυρ. Μητσοτάκης, 01/09/2019). Αφού πρώτα αναλώθηκαν στο να πείσουν πως παλεύουν για μετεγκατάσταση προσφύγων στα υπόλοιπα κράτη, τώρα διαψεύδονται μέχρι και από την Ευρωπαία Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων: «δεν έχουμε ακόμη λάβει αίτημα (σ.σ. για μετεγκατάσταση προσφύγων) από την Ελλάδα» (Ίλβα Γιόχανσον, 04/03).
Η χρήση ασαφούς ορολογίας, οι εκπτώσεις στο κράτος Δικαίου και το μπέρδεμα μετανάστευσης και εισβολής, πατριωτισμού κι εθνικισμού, λογικής και παραλογισμού χρησιμεύουν ως Δούρειοι Ίπποι σμίκρυνσης των ηθικών ορίων της κοινωνίας. Οι Ίπποι αυτοί, είτε υπό τη μορφή προσώπων που νιώθουν να δικαιούνται μεγαλύτερο κομμάτι πατριωτικής πίτας, είτε υπό τη μορφή χαζοαπολιτίκ που βρήκαν αφορμή να ξεράσουν την από καιρού καταπιεσμένη ξενοφοβία τους, οφείλουν να απομονωθούν. Και να ηττηθούν.
Είναι τεταρτοετής φοιτητής του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Έχει συμμετάσχει σε εγχώρια και ευρωπαϊκά μοντέλα προσομοίωσης, ενώ το ενδιαφέρον του εντοπίζεται, εκτός των διεθνών σχέσεων, στην πολιτική επικοινωνία και τη δημοσιογραφία. Μεγάλο κεφάλαιο αποτέλεσε η διετής συμμετοχή του στο Διοικητικό Συμβούλιο της SAFIA, από όπου και αποκόμισε πολύτιμες εμπειρίες και φιλίες. Μέσω του OffLine Post, αρθρογραφεί κυρίως για την εγχώρια πολιτική σκηνή.
