Του Νικόλα Ζερζελίδη,
Στις 27 Οκτωβρίου 2019, ο Αμπού Μπακρ Αλ-Μπαγκντάτι, ο αυτοαποκαλούμενος εμίρης του Ισλαμικού κράτους του Ιράκ και του Αλ-Σαμς (σημαίνει Μεγάλη Συρία και περιλαμβάνει ακόμα τη Συρία, το Λίβανο, την Ιορδανία και την Παλαιστίνη) αυτοκτόνησε στην περιοχή του Ιντλίμπ της Συρίας κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ στην περιοχή. Το ISIS, αν και αποτελεί μια τζιχαντιστική τρομοκρατική οργάνωση, δημιούργησε ισχυρή παρουσία στην περιοχή της Μέσης Ανατολής καταφέρνοντας με τη χαρισματική ηγεσία του να εκμεταλλευτεί τα κενά εξουσίας σε κράτη της περιοχής, όπως του Ιράκ και της Συρίας και να κατέχει μεγάλες γεωγραφικές περιοχές με έκταση ίση με αυτήν της Μεγάλης Βρετανίας.
Παράλληλα, το 2013, απολάμβανε τη στήριξη και υπακοή άλλων τρομοκρατικών ισλαμικών οργανώσεων στη Νιγηρία, στη Λιβύη, στην Αίγυπτο, στην Αλγερία, στο Πακιστάν και στο Αφγανιστάν. Στα τέλη του 2014, το ISIS διαχειριζόταν πολυάριθμες πετρελαϊκές πηγές κατειλημμένων περιοχών στο Ιράκ και δημιουργούσε εμπορικές σχέσεις, χρησιμοποιούσε τράπεζες, πλήρωνε μισθούς, έχτιζε νοσοκομεία και σχολεία και μεταξύ άλλων, παρείχε ιατρική περίθαλψη. Με λίγα λόγια, λειτουργούσε σε πολλούς τομείς σα μια κρατική οντότητα και κατάφερε να αποτελέσει σε λίγα μόλις χρόνια εδραίωσης της οργάνωσης τον ισχυρότερο ένοπλο μη κρατικό φορέα σε διεθνές επίπεδο.
Τα προαναφερθέντα στοιχεία μας βοηθάνε να αντιληφθούμε τη δυναμική της οργάνωσης και πόσο σημαντική είναι η ραγδαία παρακμή και αποδυνάμωσή της για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Η απώλεια των εδαφών του ISIS αλλά και η αιχμαλώτιση και φυλάκιση των υψηλόβαθμων στελεχών του αποτελούν λόγους αισιοδοξίας προς την κατεύθυνση αυτή. Παρά τους παράγοντες αυτούς όμως, το ISIS θα συνεχίσει να αποτελεί απειλή για τη διεθνή ασφάλεια όσο οι οικονομικές και πολιτικές συνθήκες που επικρατούν στη Μέση Ανατολή, όπως οι κορεσμένες οικονομίες, τα απολυταρχικά καθεστώτα και τα κενά εξουσίας σε διάφορες χώρες, συνέβαλαν στη γέννηση του ISIS.
Το ISIS αποτελεί μια ιδεολογία με μεγάλη απήχηση σε εξτρεμιστές μουσουλμάνους και μεγάλο βαθμό προσαρμογής στα νέα πολιτικά και οικονομικά δεδομένα του 21ου αιώνα. Η αδυναμία των δυτικών δυνάμεων να αντιληφθούν τις ιδεολογικές διαστάσεις της τρομοκρατικής δράσης και της εξτρεμιστικής βίας τόσο της οργάνωσης όσο και των ίδιων των τζιχαντιστών αποτελεί λόγο ανησυχίας για τη συνέχιση και εξέλιξη της δράσης του ISIS, έστω σε μικρή κλίμακα.
Παράλληλα, η εμφάνισή του είναι αποτέλεσμα όχι μόνο της αμερικανικής επέμβασης των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003 (γεγονός που εκτόνωσε την καχυποψία των χωρών της Μέσης Ανατολής προς τις ΗΠΑ και την αντιμετώπισή τους ως περιφερειακή απειλή από τα κράτη της περιοχής αυτής) και του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, αλλά και επακόλουθο της διαδικασίας εξεύρεσης μιας ενιαίας αραβικής και ισλαμικής ταυτότητας στη Μέση Ανατολή. Η ανακοίνωση της αποχώρησης όμως, των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Βόρεια Συρία αποτελεί έναν καίριο παράγοντα παραμονής της απειλής του ISIS στην περιοχή.
Η αναβίωση του Ισλαμικού κράτους είναι δυνατή καθώς με τη στρατιωτική ανάμειξη της Τουρκίας στη Συρία, οι Κουρδικές Συριακές Δυνάμεις επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση της Τουρκίας παρά στην παρεμπόδιση της τρομοκρατικής δράσης της οργάνωσης με αποτέλεσμα να παρέχεται χώρος και ελευθερία για στρατολόγηση και δράση στην περιοχή αυτή. Με την απώλεια των εδαφών του, αναλυτές δήλωναν πως το ISIS παύει να αποτελεί απειλή, όμως η οργάνωση ακόμα και με αυτά τα δεδομένα σε συνδυασμό με τη φυλάκιση και πολλών εξτρεμιστών μελών της, όχι μόνο δεν παύει να στρατολογεί νέα μέλη, να διασπείρει την προπαγάνδα, να οργανώσει επιχειρήσεις σε άλλες χώρες και να ενορχηστρώνει μελλοντικά σχέδια δράσης, αλλά και να εντείνει τις προσπάθειες αυτές ακόμα και μέσα στη φυλακή.
Η διαδικασία στρατολόγησης ειδικά των νέων μελών στη φυλακή στηρίζεται τόσο στην οργή των φυλακισμένων για τις κυβερνήσεις των χωρών καταγωγής τους όσο και σε άτομα που προέρχονται από χώρες με αδύναμες κυβερνήσεις, αδύναμο κράτος δικαίου και ελλιπή προσήλωση σε δημοκρατικές αξίες. Το ISIS θεωρεί τα νέα αυτά μέλη που στρατολογεί στις φυλακές τη νέα δύναμή του για την προσπάθεια αναγέννησής του σε καίριο παράγοντα επηρεασμού των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.
Το ISIS διαθέτει μια δυναμική που δύσκολα εξαλείφεται με μια στρατιωτική επιχείρηση, καθώς δεν αποτελεί απλά μια τρομοκρατική οργάνωση, αλλά μια ιδεολογία, η οποία διατηρείται και εξαπλώνεται μέσω άλλων ισλαμικών θυγατρικών οργανώσεων του ISIS σε χώρες όπως το Πακιστάν, τη Νιγηρία, τη Λιβύη, τις Φιλιππίνες και τη Σομαλία, όπου η δράση τους επικεντρώνεται στη διενέργεια επιθέσεων και εξεύρεση πόρων για την αναχρηματοδότηση της επανεμφάνισής του σε Συρία και Ιράκ. Ο θάνατος όμως, υψηλών αξιωματούχων του ISIS έχει φέρει σε καίριες θέσεις μέλη της οργάνωσης με διαφορετικούς στρατηγικούς στόχους, βλέψεις και modus operandi.
Το σημαντικότερο όμως στοιχείο που διατηρεί το ISIS στο προσκήνιο ως απειλή αποτελεί το γεγονός πως αναδιατυπώνει τις έννοιες του αραβικού εθνικισμού και του παναραβισμού. Η αποτυχία των Αράβων ηγετών και των απολυταρχικών καθεστώτων τους να ξεκαθαρίσουν την έννοια της ταυτότητας στη βάση του παναραβισμού τόσο κατά τη διάρκεια του αποικιοκρατικού αγώνα όσο και ύστερα, αποτελεί μια σημαντική αιτία των διαφωνιών που διατυπώθηκαν στον αραβικό κόσμο. Σαν αποτέλεσμα, το ISIS ασκεί μια ιδεολογική γοητεία σε μια μερίδα μουσουλμάνων και να τους κατευθύνει προς την άσκηση της εξτρεμιστικής τρομοκρατίας και βίας μέσω της διαφορετικής ερμηνείας που αποδίδει στις διδαχές του Κορανίου και στο όραμα για ένα ενιαίο Ισλάμ.
Η αδυναμία των δυτικών κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν την επιρροή που ασκεί το ISIS προς τους εξτρεμιστές μουσουλμάνους αλλά και τη δυναμική του τόσο ως προς την προσέλευση ξένων μαχητών όσο και στην επιτυχία του για κατάκτηση εδαφών στη Συρία και το Ιράκ, διαμόρφωσε τις συνθήκες γέννησης του ισλαμικού κράτους αλλά και της εδραίωσής του για ένα αξιόλογο χρονικό διάστημα στη Μέση Ανατολή. Τώρα όμως, οι δυτικές κυβερνήσεις πρέπει από κοινού με τις χώρες της Μέσης Ανατολής να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες που συνέβαλαν στην εμφάνιση του ιδιότυπου αυτού τρομοκρατικού μορφώματος με ύψιστο σκοπό να μην αποτελέσει το ISIS αλλά και κάθε άλλη τρομοκρατική οργάνωση ανάλογου βεληνεκούς ξανά απειλή στο μέλλον για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.
Είναι διεθνολόγος, 26 χρονών και κατάγεται από το Κιλκίς. Απόφοιτος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών του σπουδών, συμμετείχε σε πολυάριθμα συνέδρια-προσομοιώσεις διεθνών και ευρωπαϊκών θεσμών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Έκανε πρακτική στη Διεθνή Αμνηστία στην Αθήνα αλλά και δύο προγράμματα Εράσμους για σπουδές και εθελοντισμό στην Τσεχία και στην Πορτογαλία αντίστοιχα. Τον Ιούνιο του 2019 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν της Ολλανδίας στις Πολιτικές Επιστήμες με εξειδίκευση στον Εθνικισμό, στις Εθνοτικές Συγκρούσεις και την Ανάπτυξη. Μιλάει 5 ξένες γλώσσες. Αυτή την περίοδο υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στο Πυροβολικό Σώμα του Ελληνικού στρατού.
