Της Σταυρούλας Τζιόρα,
Η Μάχη του Βερντέν ήταν μία από τις σημαντικότερες μάχες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και από τις πιο αιματηρές. Οι Γάλλοι ήρθαν αντιμέτωποι με τις Γερμανικές δυνάμεις σε μία πόλη της βορειοανατολικής Γαλλίας στις όχθες του ποταμού Μεύση.
Καθώς τελείωνε το 1915, τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι για να τελειώσει αυτός ο πόλεμος, πρέπει να τελειώσουν τα πολεμικά υλικά, τα πολεμοφόδια ή το ανθρώπινο δυναμικό του αντιπάλου. Έτσι οδηγήθηκαν στον «πόλεμο φθοράς» ως στρατηγική. Με βάση αυτήν την τακτική, ο αντίπαλος πρέπει να οδηγηθεί σε πολυέξοδες, υλικά αλλά και σε αίμα, μάχες. Έπειτα από πολλές αιματηρές συγκρούσεις, ο αντίπαλος θα κατέληγε να ζητήσει ανακωχή. Βασικοί υποστηρικτές αυτής της στρατηγικής ήταν ο στρατηγός Ρομπέρ Ντε Νιβέλ από τη γαλλική πλευρά και ο επικεφαλής του Γερμανικού Γενικού Επιτελείου, στρατηγός Έριχ Φον Φάλκενχαϊν.
Η θεωρητική αυτή τακτική πήρε μορφή στη Μάχη του Βερντέν. Ο Έριχ Φον Φάλκενχαϊν διάλεξε το Βερντέν, καθώς ήταν απομονωμένο από τα τρία σημεία του ορίζοντα με μικρές δυνατότητες υποχώρησης. Δεν ήταν μία μάχη όπως όλες οι υπόλοιπες, αλλά επρόκειτο για αιματηρές συγκρούσεις που διαδέχονταν η μία την άλλη σε ένα μέτωπο 5 έως 10 χιλιομέτρων. Η αναμέτρηση ξεκίνησε με ισχυρές γερμανικές επιθέσεις, με συγκέντρωση μονάδων πυροβολικού στις 21 Φεβρουαρίου του 1916. Από τον Φεβρουάριο μέχρι τα τέλη Ιουνίου, οι Γερμανοί προχωρούσαν αργά αλλά σταθερά προς την πόλη του Βερντέν, καταλαμβάνοντας μία σειρά οχυρών με κυριότερο το φρούριο του Ντουομόντ. Στη μάχη αυτή, οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν νέου είδους οβίδες ασφυξιογόνων και τοξικών αερίων.
Οι απώλειες και στα δύο στρατόπεδα ήταν τεράστιες, κυρίως στις πρώτες γραμμές που η αντικατάστασή τους ήταν αδιάλειπτη. Έτσι η Μάχη του Βερντέν μετατράπηκε σε ένα είδος μύλου που άλεθε ανθρώπους, ζώα· έγινε μία «κιμαδομηχανή», όπως πολλοί την έχουν χαρακτηρίσει. Σε αυτήν τη μάχη, ο στόχος δεν ήταν η κατάληψη του εχθρικού εδάφους, αλλά η εξάντληση του αντιπάλου μέσω της φθοράς.
Το καλοκαίρι του 1916 οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να σταματήσουν την παρέλασή τους περίπου ένα χιλιόμετρο έξω από το Βερντέν και έτσι οι Γάλλοι ξεκίνησαν την αντεπίθεση· έπειτα από πολύμηνες και αιματηρές προσπάθειες κατάφεραν να απωθήσουν τις γερμανικές δυνάμεις, αναλαμβάνοντας το εξαιρετικής σημασίας φρούριο του Ντουομόντ. Στην επιτυχία αυτής της μάχης όφειλε την ανάδειξή του στη διεύθυνση της μάχης, ο στρατηγός Ρομπέρ Ντε Νιβέλ που αντικατέστησε τον Φίλιππο Πεταίν, ο οποίος είχε επιτύχει τη νίκη στη Μάχη του Μάρνη το 1914. Μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου 1916, οι Γερμανοί είχαν απωθηθεί στις θέσεις που κατείχαν στις 21 Φεβρουαρίου, όταν ξεκίνησε η μάχη.
Η Μάχη του Βερντέν απέκτησε τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Οι Γάλλοι έχασαν 378.000 άνδρες και οι Γερμανοί 330.000 λόγω του πυροβολικού τους, που απεδείχθη πιο θανατηφόρο από των αντιπάλων τους. Η Μάχη αυτή απέδειξε τη βαρβαρότητα των ανθρώπων που προσπαθούν να αφανίσουν ο ένας τον άλλον, αφήνοντας πίσω τους τεράστια πεδία μάχης που ασφυκτιούν από τα νεκρά σώματα των μαχόμενων. Ωστόσο, αυτή δεν ήταν η τελευταία αιματηρή μάχη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το ίδιο έτος εξελίχθηκε η μάχη στην κοιλάδα του ποταμού Σομ, η οποία αποτέλεσε την πιο καταστροφική μάχη της σύγχρονης στρατιωτικής ιστορίας των Βρετανών.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Μαργαρίτης, Γ. (2014). Πλημμυρίδα και Άμπωτη, Ο ευρωπαϊκός 20ος αιώνας. Αθήνα: Εκδόσεις Βιβλιόραμα
- Adriessen, J.H.S. (2006). Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Αθήνα: Εκδόσεις Καρακώτσογλου.
