Της Ελπίδας Δαλιέτου,
Παρόλο που η Άγκυρα και η Μόσχα έχουν αντίθετες θέσεις σχετικά με τον πόλεμο στη Συρία, και οι δύο έχουν καταφέρει να βάλουν στην άκρη τις διαφορές τους και να συνεργαστούν αρμονικά σε ορισμένα ζητήματα, όπως στο πλαίσιο της ειρηνευτικής συμφωνίας της Αστάνα και της συμφωνίας της Σότσι. Ωστόσο, παρά το κοινό έδαφος σε διάφορα διμερή θέματα, οι εξελίξεις στο Ιντλίμπ αποτελούν σοβαρή πρόκληση για τις δύο χώρες, των οποίων οι ηγέτες εκφράζουν τις τούρκο-ρωσικές σχέσεις ως πιο προσωπικές και φιλικές τα τελευταία χρόνια. Φαίνεται ότι οι δύο χώρες επιδιώκουν να ξεπεράσουν την καταιγίδα και αποφεύγουν να παίξουν ρωσική ρουλέτα στη Συρία.
Εν μέσω της έντασης στο Ιντλίμπ πραγματοποιήθηκε σημαντική επίσκεψη του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ουκρανία την προηγούμενη εβδομάδα. Η επίσκεψη αυτή δεν ήταν μόνο σημαντική στο πλαίσιο της Συρίας, αλλά, κυρίως, είχε στόχο την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων Τουρκίας-Ουκρανίας. Σε κοινή συνέντευξη τύπου, ο Ερντογάν και ο Ουκρανός ομόλογός του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ανακοίνωσαν μια προτεινόμενη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών, αύξηση της στρατιωτικής βοήθειας στο στρατό της Ουκρανίας από την Τουρκία και τόνισαν εκ νέου τη θέση της Άγκυρας στην περίπτωση της Κριμαίας. Κάθε μία από αυτές τις αποφάσεις ήταν καίριας σημασίας και θα πρέπει να αξιολογηθεί σε ατομική βάση. Η Κριμαία προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014 μετά από αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα. Η Τουρκία, καθώς και η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, θεωρούν τη ρωσική κίνηση παράνομη και η άποψη αυτή επαναλήφθηκε για ακόμη μια φορά κατά τη διάρκεια αυτής της επίσκεψης. Ο Ερντογάν δήλωσε ότι η στήριξη της Τουρκίας για την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας θα συνεχιστεί, προσθέτοντας ότι η Άγκυρα «παρακολουθεί στενά» την κατάσταση των Τατάρων της Κριμαίας, στους οποίους παρέχουν σημαντική στήριξη.
Η Τουρκία θεωρεί τον εαυτό της προστάτη των Τατάρων της Κριμαίας, μιας εθνοτικής τουρκικής μειονότητας. Παρόλο που μερικοί από αυτούς έχουν φύγει από την Κριμαία και έχουν μετακομίσει στην Ουκρανία, αρκετοί παραμένουν στη χερσόνησο. Ενώ η Άγκυρα διατηρεί στενές σχέσεις με τη διασπορά των Τατάρων της Κριμαίας στην Τουρκία, διατηρεί επίσης ανοιχτή την επικοινωνία της με όσους παραμένουν στη χερσόνησο. Τούρκοι αξιωματούχοι συναντιούνται συχνά με ηγέτες των Τατάρων της Κριμαίας, με πιο σημαντικό από αυτούς τον Μουσταφά Αμπτουτζεμίλ Κιριμόγλου, τον οποίο υποδέχθηκε ο Ερντογάν στο Κίεβο κατά τη διάρκεια της επίσκεψης. Ο Κιριμόγλου, που σημαίνει “γιος της Κριμαίας” στα Τουρκικά, είναι ο επίτιμος πρόεδρος του αντιπροσωπευτικού σώματος των Τατάρων της Κριμαίας και μέλος του ουκρανικού Κοινοβουλίου.
Αξίζει να ανακαλέσουμε την υποστήριξη του τουρκικού λαού για την τζαζ τραγουδίστρια των Τατάρων της Κριμαίας Τζαμάλα, όταν κέρδισε το Διαγωνισμό Τραγουδιού Eurovision 2016 με το άκρως πολιτικοποιημένο τραγούδι “1944”, το οποίο αναφέρεται στη μαζική απέλαση των Τατάρων της Κριμαίας υπό τις διαταγές του Σοβιετικού δικτάτορα Ιωσήφ Στάλιν, κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Παρά το γεγονός ότι η νίκη της προκάλεσε μεγάλη χαρά στο Κίεβο και την Άγκυρα, το συναίσθημα που επικράτησε στην πρωτεύουσα της Ρωσίας ήταν οργή. Οι πολιτικοί της Μόσχας άλλωστε έκαναν έκκληση για μποϊκοτάζ στον διαγωνισμό του επόμενου έτους, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το πολιτικό περιεχόμενο του τραγουδιού της. Εκτός από τα ζητήματα Τουρκίας – Ρωσίας για τη Συρία, η Κριμαία είναι ένα ξεχωριστό θέμα για την Τουρκία και η θέση που έχει λάβει σχετικά με αυτό δεν είναι καινούργια. Η Κριμαία είναι, επομένως, άλλο ένα θέμα για το οποίο η Άγκυρα και η Μόσχα συμφωνούν ότι διαφωνούν.
Μια άλλη σημαντική πτυχή της επίσκεψης του Ερντογάν ήταν ότι οι Τούρκοι και Ουκρανοί αξιωματούχοι συμφώνησαν στην οικονομική στήριξη των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων και στην ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία. «Σήμερα έχει επιτευχθεί σημαντική συμφωνία για στρατιωτική και οικονομική συνεργασία, βάσει της οποίας οι Τούρκοι εταίροι θα παράσχουν οικονομική στήριξη στον ουκρανικό στρατό», δήλωσε ο Ζελένσκι. Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την παροχή αμυντικού εξοπλισμού και προμηθειών συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μεταξύ των αντιπροσωπειών των δύο χωρών υπό την προεδρία των Ζελένσκι και Ερντογάν. Ο στρατιωτικό-τεχνικός τομέας είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους τομείς της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, καθώς υπάρχουν περισσότερα από 50 κοινά σχέδια στον χώρο αυτό. Ο Ουκρανός υπουργός άμυνας έγραψε στο Facebook ότι η ουκρανό-τουρκική συνεργασία στην αμυντική βιομηχανία θα είναι στους ακόλουθους τομείς: “Κοινή παραγωγή αντιαρματικών όπλων, επισκευές και λειτουργία ελικοπτέρων, προμήθεια κινητήρων αεροσκαφών, συνεργασία στον τομέα της αντίδρασης σε μη επανδρωμένα εναέρια συστήματα, αεροπορία μεταφορών και συστήματα προσομοίωσης”.
Από την πλευρά του Κιέβου, η στενή συνεργασία με την Τουρκία σημαίνει βοήθεια στο επίπεδο ασφάλειας της Ουκρανίας στα νότια σύνορά της. Σημαίνει επίσης ότι ανοίγεται ο δρόμος για βελτιώσεις στις δυνατότητες της αεροπορικής άμυνάς της και κοινή συμμετοχή σε προγράμματα του ΝΑΤΟ. Τον Μάρτιο, ο Τούρκος υπουργός άμυνας, αναμένεται να πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στο Κίεβο για να συζητήσει τα πρώτα βήματα για την πρακτική εφαρμογή των διατάξεων της συμφωνίας. Τέλος, η υπογραφή μνημονίου κατανόησης σχετικά με τις συνομιλίες για μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των Υπουργείου Οικονομικής Ανάπτυξης, Εμπορίου και Γεωργίας της Ουκρανίας και του Υπουργείου Εμπορίου της Τουρκίας ήταν άλλη μια σημαντική πτυχή της επίσκεψης.
Εν κατακλείδι, αναφέρθηκε ότι η χρονική στιγμή της επίσκεψης του Τούρκου προέδρου στην Ουκρανία δεν είναι σύμπτωση, λαμβάνοντας υπόψη τις τεταμένες τούρκο-ρωσικές σχέσεις, λόγω των τελευταίων εξελίξεων στο Ιντλίμπ. Πράγματι, οι ηγέτες μερικές φορές πραγματοποιούν συμβολικές επισκέψεις για να μεταφέρουν μηνύματα σε ορισμένους φορείς. Ωστόσο, κάθε διπλωματικός ανταποκριτής που ελέγχει το περιεχόμενο, τις συναντήσεις και τις συμφωνίες που υπεγράφησαν κατά την επίσκεψη θα καταλάβει πως η συνάντηση δεν ήταν προσχεδιασμένη, αλλά επισκιάστηκε από τις εξελίξεις στο Ιντλίμπ. Τέλος, οι σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας είναι πολύπλευρες. Δεν ξεκινούν ούτε διακόπτονται από την κατάσταση στη Συρία. Αντιμετωπίζοντας το ζήτημα του Ιντλίμπ με υπευθυνότητα, οι σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας θα μπορέσουν να ξεπεράσουν την καταιγίδα για άλλη μια φορά.
Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του Τμήματος Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Ομιλεί 5 ξένες γλώσσες και στα ενδιαφέροντά της συγκαταλέγονται η λογοτεχνία, η συγγραφή, η μετάφραση και η διερμηνεία, η διπλωματία, οι διεθνείς σχέσεις, τα ταξίδια και ο εθελοντισμός. Αυτόν τον καιρό αρθρογραφεί και κάνει πρακτική στο Ελληνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
