Του Οδυσσέα Γραμματικάκη,
Στο προηγούμενο άρθρο ασχοληθήκαμε για το πώς οι Ρεπουμπλικανοί με ηγέτη τον Μανουέλ Ανθάνια, κέρδισαν τις δημοτικές εκλογές και εκδιώξανε τον βασιλιά από την Ισπανία, δημιουργώντας μια αβασίλευτη δημοκρατία με αυτόνομες κοινότητες στην Ισπανία. Η κυβέρνηση αυτή προχώρησε σε πολλές κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και σε έναν διαχωρισμό του ενός έτους της εκκλησίας και του κράτους. Η κυβέρνηση αυτή, όμως, είχε ανοίξει μέτωπα στα δεξιά της, αλλά και στα αριστερά της με αποτέλεσμα να πέσει.
Στις έκτακτες εκλογές του 1933, οι Ρεπουμπλικανοί και οι Σοσιαλιστές υπέστησαν μια βαριά εκλογική ήττα. Αναπάντεχα, τις εκλογές τις κέρδισε η «Ισπανική Συνομοσπονδία Αυτόνομων Ακροδεξιών Ομάδων» (CEDA), με ηγέτη τον Χοσέ Μαρία Ρόμπλες, ένα εθνικιστικό κόμμα που «στεκόταν ως ανάχωμα στον μαρξισμό και προστάτευε τη θρησκεία, την οικογένεια και την ιδιοκτησία». Αρκετές φορές φλέρταρε με τον φασισμό, καθώς ευθυγραμμίστηκε με τις ναζιστικές-προπαγανδιστικές εκδηλώσεις των Ναζί στη Γερμανία.
Δεύτερο κόμμα, όπως και στις εκλογές του 1931, ήταν το Ριζοσπαστικό Κόμμα. Υποστήριζε τον ρεπουμπλικανισμό, αλλά δεν υποστήριζε την προηγούμενη κυβέρνηση. Τρίτο κόμμα, με 115 έδρες χαμένες, ήταν το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ο πρώην πρωθυπουργός και πρώτος της δεύτερης ισπανικής δημοκρατίας δεν εκλέχθηκε βουλευτής.
Μετά τις εκλογές του 1933, η βία μεταξύ αριστερών ρεπουμπλικανών και συντηρητικών κλιμακώθηκε έντονα. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά, 330 άνθρωποι δολοφονήθηκαν, 1511 τραυματίστηκαν και 160 θρησκευτικά κτίρια καταστράφηκαν ολοσχερώς. Η κυβέρνηση που δημιουργήθηκε ήταν αρκετά συντηρητική. Πρωθυπουργός ανέλαβε ο ηγέτης του Ριζοσπαστικού Κόμματος, Αλεχάντρο Λερού και μαζί με το CEDA, δημιούργησαν μια κυβέρνηση που ανέτρεψε σχεδόν όλες τις κοινωνικές πολιτικές της προηγούμενης. Αφαίρεσαν από αρμοδιότητα του κράτους τη ρύθμιση των τιμών, πούλησαν σε ιδιώτες κρατικές εταιρείες δημιουργώντας μονοπώλια και σταμάτησαν κάθε μεταρρύθμιση πάνω στη διανομή γης.
Την ίδια περίοδο, που η κυβέρνηση έπαιρνε πίσω τις πολιτικές της προηγούμενης, ξεκίνησαν απεργίες σε διάφορα μέρη της Ισπανίας. Η πρώτη πόλη ήταν η Ζαραγόσα, που τον Δεκέμβριο του 1933 όλη η πόλη παρέλυσε, ως αντίποινα των πολιτικών. Ο ισπανικός στρατός επενέβη 4 μέρες μετά για την επαναφορά της τάξης. Μισό χρόνο μετά και με απεργίες να κατακλύζουν την Ισπανία, ο Λερού παραιτήθηκε λόγω διαφωνιών με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η πολιτική κρίση είχε ήδη ξεσπάσει και ξεδιπλωθεί. Το CEDA απέσυρε τη στήριξή του από την κυβέρνηση του Ριζοσπαστικού Κόμματος και την ίδια στιγμή, οι ηγέτες της Καταλονίας κήρυξαν γενική απεργία και ανεξαρτησία. Πάλι επενέβη ο ισπανικός στρατός για να εκτονώσει την κατάσταση.
Όλα αυτά τα γεγονότα είχαν εξοργίσει πιο πολύ από όλους έναν άνθρωπο, τον Φρανθίσκο Φράνκο, ο οποίος ήταν ο διοικητής του στρατού, δίνοντας οδηγίες από τη Μαδρίτη και έβλεπε όλη την Ισπανία να οδεύει προς το χάος. Ο στρατός είχε καταστείλει σχεδόν όλες τις απεργίες, εκτός από μία. Αυτή της Αστούριας, όπου οι μεταλλωρύχοι είχαν επί 14 μέρες καταλάβει την πόλη και ήταν έτοιμοι να πληρώσουν με το αίμα της ζωής τους, αν οι συνθήκες τους δε γίνονταν καλύτερες. Ο Φράνκο ήταν αυτός, ο οποίος με ένα ολόκληρο τάγμα εισέβαλε στην Αστούρια και διεξήχθη η πρώτη μάχη, ένα πρελούδιο του ισπανικού εμφυλίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία, 3000 εργάτες σκοτώθηκαν, με άλλους 40000 να πιάνονται αιχμάλωτοι και να φυλακίζονται. Αυτό το γεγονός ήταν και το τέλος της κυβέρνησης του Ριζοσπαστικού Κόμματος.
Η Ισπανία έμεινε ακυβέρνητη, καθώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν επέτρεψε στο CEDA να δημιουργήσει μια αυταρχική κυβέρνηση, που ήθελε. Το Ριζοσπαστικό Κόμμα καταστράφηκε λόγω δύο σκανδάλων και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, προκήρυξε εκλογές για τις 16 Φεβρουαρίου του 1936. Τις τελευταίες εκλογές της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας.
Το τέλος της «Μαύρης Διετίας», όπως την ονόμασαν, έλαβε τέλος με πολλές δολοφονίες, οργή και μίση. Η «Μαύρη Διετία» μπορεί να τελείωσε, αλλά η διχόνοια που δημιουργήθηκε εξαιτίας της κακής διακυβέρνησης των δύο κομμάτων που κυβέρνησαν, θα έστρωναν το δρόμο για έναν από τους πιο αιματηρούς εμφυλίους στην ιστορία της Ευρώπης.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Beevor, Antony, (2006). The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936–1939.
- Payne, Stanley G. (1973). “25: The Second Spanish Republic”
