Του Κωνσταντίνου Λίκα,
Η Angela Merkel κυβερνάει τη Γερμανία από το 2005, προέδρευε δε επί του CDU από το 2000 έως και το 2018. Πέραν από το γεγονός ότι αποτέλεσε την πρώτη γυναίκα καγκελάριο της Γερμανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης, η Angela Merkel, εφόσον δήλωσε τον Δεκέμβριο 2018 ότι δε θα παραμείνει ως πρόεδρος των Χριστιανοδημοκρατών, μετά από τις εκλογές του 2021, αφήνει πίσω της μία Γερμανία με πλεονασματικό προϋπολογισμό και χαμηλή ανεργία, αλλά επίσης με δομικές προκλήσεις στη βιομηχανία και μία μεικτή κληρονομιά στο προσφυγικό ζήτημα που, όπως θα αναφέρουμε παρακάτω, δίχασε την κοινή γνώμη στη Γερμανία. Τα ποσοστά δημοσιότητάς της διακυμαίνονταν σημαντικά. Από 77% τον Φεβρουάριο του 2012, στο 54% τον Οκτώβριο 2015 και 47% τον Αύγουστο 2016, στο 67% το 2019.
Ως διάδοχο προώθησε την Annegret Kramp-Karrenbauer (γνωστή ως ΑΚΚ), η οποία επικράτησε επί του Friedrich Merz το 2018. Έκτοτε, υπηρετούσε ως η πρόεδρος των Χριστιανοδημοκρατών και, με την προώθηση της Ursula von der Leyen από το Υπουργείο Αμύνης της Γερμανίας (BMVg) στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ΑΚΚ υπηρετεί από πέρυσι ως Υπουργός Άμυνας και ήδη έχει ξεκινήσει να λαμβάνει μέτρα για να τονωθεί το αξιόμαχο των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων. Ούσα προσωπική επιλογή της Μέρκελ, η ΑΚΚ προωθήθηκε στην κορυφή του κόμματος, με προοπτική να συνεχιστεί η μερκελιστική πολιτική, όταν η Μέρκελ θα αποχωρήσει το 2021.
Η ζωή, όμως, αλλιώς τα φέρνει. Στις 5 Φεβρουαρίου ο Kimmerich, εκ του FDP πορευόμενος, εξελέγη ως Πρωθυπουργός της Θουριγγίας, με τις ψήφους του AfD και του CDU. Οι αντιδράσεις ήταν δραστικές, πρωτίστως δε για το FDP αλλά και για το CDU, το οποίο βρέθηκε σε διττή διαμάχη. Η διαμάχη με τους Σοσιαλδημοκράτες, με τους οποίους συγκυβερνάει, είχε επιλυθεί. Οι διαμάχες της Ομοσπονδιακής CDU με την CDU Θουριγγίας, ωστόσο, αποδείχτηκε λιγότερο απλή. Εκεί φάνηκαν οι ιδεολογικές διαφορές μεταξύ του ομοσπονδιακού CDU με το CDU ορισμένων κρατιδίων, πρωτίστως δε στην Ανατολική Γερμανία, και καλούνταν η ΑΚΚ να επιβληθεί σε εκείνες.
Δεν τα κατάφερε. Εν τέλει, η Annegret Kramp-Karrenbauer παραιτήθηκε από την προεδρία του κόμματος. Θα διατηρήσει το αξίωμά της, μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι εσωκομματικές εκλογές. Οι ακροδεξιοί της AfD το εξέλαβαν ως νίκη. Όταν ο ίδιος ο Alexander Gauland, ήτοι ο πρόεδρος της AfD στο Bundestag, σύμφωνα με τη Frankfurter Allgemeine Zeitung, «χαιρέτησε» την απόφαση της ΑΚΚ, επειδή «τη γραμμή της περί αποκλεισμού του δημοκρατικού μας λαϊκού κόμματος δε μπόρεσε να την επιβάλλει, πολύ περισσότερο έριξε η πρόεδρος Kramp-Karrenbauer το CDU με αυτήν την πορεία αποκλεισμού στο χάος». Αλλά το εξής, που ανέφερε o Gauland, είναι εξίσου δηκτικό.
(Είναι πλήρως ανόητο και μη ρεαλιστικό, στη διάρκεια να μη θέλει [το CDU] να συνεργαστεί με το AfD)
Αυτή η τελευταία πρόταση δείχνει το πόσο πολύ έχει ενισχυθεί η AfD και το πόσο αυτό το γεγονός επηρεάζει και το ίδιο το CDU. Επίσης γεννάται ένα άλλο ερώτημα: Τώρα που έφυγε η ΑΚΚ, ποιος θα διαδεχτεί τη Μέρκελ; Η τελευταία δεν έχει δικό της διάδοχο, που σημαίνει ότι οι Χριστιανοδημοκράτες έχουν πλέον, πέραν της φθίνουσας δημοτικότητάς τους στις δημοσκοπήσεις έναντι της AfD, και το πρόβλημα -εκ νέου– της ανάδειξης νέου ηγέτη. Που σημαίνει ότι ο αντίπαλος της Μέρκελ και της ΑΚΚ, ο Friedrich Merz, πρώην μέλος του ΔΣ της Friedrich Merz Γερμανίας, αποκτά μία δεύτερη ευκαιρία.
Ο ίδιος ο Merz τόνισε τη συνταγή της επιτυχίας: Wir brauchen eine starke politische Mitte («Χρειαζόμαστε ένα ισχυρό πολιτικό κέντρο»). Στο προφίλ του στο Facebook τονίζει την ανάγκη να εξισορροπηθούν οι φιλελεύθερες τάσεις του κόμματος και οι ακροδεξιές φυγόκεντρες τάσεις, που είναι προσκείμενες προς την AfD, ιδίως στην Ανατολική Γερμανία. Η πτώση του κόμματος έναντι των ακροδεξιών και η πίεση των Πρασίνων έχει φέρει το κόμμα σε δυσμενή θέση. Τα αίτια είναι ποικίλα: το μεταναστευτικό, οι αδυναμίες της Γερμανικής οικονομίας, η ευαισθητοποίηση των Γερμανών (ιδίως των νέων) για το περιβάλλον, ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας, το γερμανικό τραπεζικό σύστημα και ούτω καθεξής δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια για το CDU, ως έχει, να βελτιώσει τη θέση του. Αν τραβήξει μία υπέρμετρα συντηρητική γραμμή, θα χάσει, πέραν από τους φιλελεύθερους του κόμματος, και τη δυνατότητα συνεργασίας με τα αριστερά κόμματα. Αν συνεχίσει την παρούσα πορεία του, θα χάσει ψηφοφόρους και στελέχη στην AfD. Γι’ αυτό ο Merz μίλησε για politische Mitte («πολιτικό κέντρο»).
Ο Merz εντάσσεται στους συντηρητικούς του κόμματος. Σαφώς και η ΑΚΚ είναι και αυτή συντηρητική, αλλά ο Merz είναι νεοφιλελεύθερος και έχει έρθει αντιμέτωπος με την ΑΚΚ και την Μέρκελ σε πολλές περιστάσεις. Ο δε Merz άσκησε κριτική στην οικονομική και μεταναστευτική πολιτική της Μέρκελ, τίθεται κατά της υπερβολικής ρύθμισης και υπερφορολόγησης της οικονομίας. Είναι πιο συντηρητικός στα θέματα δημοσιονομίας και ως εκ τούτου ασκεί αιχμηρή κριτική κατά των Σοσιαλδημοκρατών. Παρόλα αυτά, ταυτίζεται ως «κεντρώος» και προσπαθεί, μέσα από την ρητορική του, να δώσει κίνητρο στους πρώην ψηφοφόρους του κόμματος που «μετανάστευσαν» προς την ακροδεξιά AfD να επιστρέψουν στο κόμμα, με την οποία απαρνείται πάσα συνεργασία.
Μέχρι στιγμής, ο μόνος που έχει θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία των Χριστιανοδημοκρατών είναι ο Merz και, εάν οι Χριστιανοδημοκράτες διατηρήσουν την πρώτη θέση στις δημοσκοπήσεις έναντι των Πρασίνων, τότε μπορεί κάλλιστα να είναι ο επόμενος Καγκελάριος. Εν τέλει, το εάν το CDU θα ανακτήσει την αίγλη του ή θα αντικατασταθεί από το AfD μένει να φανεί. Αλλά η εποχή της Μέρκελ, ιδίως μετά από την παραίτηση της ΑΚΚ, έχει τελειώσει. Και η Θουριγγία έχει αφήσει το στίγμα της στην Γερμανική πολιτική. Εάν είναι να λείψει κάτι από την ηγεσία της Μέρκελ, είναι η σταθερότητα. Από το 2005 μέχρι σήμερα κυβερνάνε οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Σοσιαλδημοκράτες. Πλέον το ποιος ακριβώς και πως θα κυβερνήσει τη χώρα είναι αβέβαιο.
