Της Αλίκης Δογάνου,
Είναι γεγονός, ότι λόγω της απεριόριστης -πλέον- διαρροής πληροφοριών, οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, έχει πρόσβαση σε οποιοδήποτε έργο και τις αξίες που απορρέουν από αυτό. Θετικό στοιχείο ή αρνητικό; Αναλόγως. Θετικό για όποιον καλύπτει τόσο εύκολα και άμεσα την ανάγκη της πληροφόρησης, αλλά «επίφοβο» για το δημιουργό του έργου-πληροφορίας, καθώς, αν δε γνωρίζει τον τρόπο να προστατεύσει το έργο του, ενδέχεται να απωλέσει κάθε δικαίωμα που απορρέει από τη δημιουργία του.
Βασικό στοιχείο είναι η κατανόηση της έννοιας της «πνευματικής ιδιοκτησίας» και τι καλύπτει αυτό. Το προαναφερθέν δικαίωμα καλύπτει την εκμετάλλευση οποιουδήποτε έργου λόγου, τέχνης, επιστήμης και -πλέον θα προσέθετα- και τεχνολογικής εφαρμογής, με το δημιουργό του, καθώς και το προσωπικό τους δεσμό, που συνίσταται στην προστασία του ως άυλου αγαθού και όχι ως υλικού φορέα, που ενσωματώνει το συγκεκριμένο έργο. Εφόσον εξασφαλιστεί αυτός ο δεσμός, το έργο απαγορεύεται να αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης από οποιονδήποτε, χωρίς την άδεια του δημιουργού του.
Και μιας και ζούμε στην εποχή της τεχνολογίας και των οπτικοακουστικών μέσων πρέπει να σημειωθεί το εξής :
Στην Ελλάδα ακολουθείται το σύστημα προστασίας με επίκεντρο τον δημιουργό. Το ηθικό δικαίωμα αναγνωρίζεται στους δημιουργούς και στους ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες. Το ηθικό δικαίωμα δεν αναγνωρίζεται ποτέ στους παραγωγούς φωνογραφημάτων και οπτικοακουστικών έργων ή στους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς. Αρχικός δικαιούχος του περιουσιακού και του ηθικού δικαιώματος επί του έργου είναι ο δημιουργός. Η Ελλάδα ακολουθεί την αρχή που ισχύει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με την οποία δημιουργός είναι μόνο το φυσικό πρόσωπο που δημιουργεί το έργο. Νομικό πρόσωπο δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως δημιουργός, με εξαίρεση την περίπτωση των ανώνυμων και ψευδώνυμων έργων.
Πολλές φορές τίθεται το ερώτημα, πώς μπορεί ένα φυσικό πρόσωπο να καταστεί «Δημιουργός» και να κατοχυρώσει το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας επί του έργου του. Την απάντηση δίνει ο Ν. 4481/2017, σύμφωνα με τον οποίο ο Ελληνικός Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) μπορεί να παράσχει πιστοποιητικό με χρονοσήμανση προς εξασφάλιση του δικαιώματος. Το χρονικό στοιχείο είναι κομβικό, καθώς όποιος κατοχυρώσει πρώτος το εν λόγω δικαίωμα, θεωρείται κατά τεκμήριο «Δημιουργός».
Βέβαια, στο σημείο αυτό, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η χρήση της συγκεκριμένης υπηρεσίας δεν είναι προαπαιτούμενο για τη θεμελίωση του δικαιώματος της πρωτοτυπίας, όμως είναι ένα σίγουρο αποδεικτικό μέσο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον ενδιαφερόμενο.
Λόγω της ταχύτητας και αμεσότητας της πληροφορίας, επομένως και της αναπαραγωγής αυτής, πρέπει να σημειωθεί ότι επιτρέπεται η παράθεση αποσπασμάτων ενός έργου (οποιασδήποτε μορφής) χωρίς την άδεια του δημιουργού. Προϋπόθεση είναι η έκταση και ο σκοπός χρήσης να είναι σύμφωνος με τον επιδιωκόμενο σκοπό και να μην ξεπερνά το αναγκαίο μέτρο. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, όμως, πρέπει να αναφέρεται η πηγή χρήσης. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, η παράθεση μεγάλων αποσπασμάτων απαγορεύεται ρητά ακόμα και με μνεία στην αντίστοιχη πηγή.
Τι γίνεται με τη λήψη αντιγράφου από το Διαδίκτυο; Ισχύει ό,τι ισχύει και σε κάθε άλλη περίπτωση. Επιτρέπεται μόνο κατόπιν άδειας του δημιουργού (πόσο μάλλον η αναπαραγωγή και η διάδοσή του). Αυτό αίρεται σε περίπτωση που η λήψη-αντιγραφή του έργου, γίνεται στο πλαίσιο σύμβασης και αφού έχουν συμφωνηθεί όλοι οι συμβατικοί όροι, που θα διέπουν τη συγκεκριμένη ενέργεια.
Καθώς το σύνολο των περιπτώσεων χρήσης κι εξασφάλισης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας είναι αρκετά ευρύ, πρέπει να προσαρμοστεί τόσο στις τεχνολογικές εξελίξεις, όσο και στα μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, τόσο από το δημιουργό όσο και από τους τρίτους. Έχουν γίνει ορισμένες προσπάθειες, κυρίως σε διεθνές επίπεδο, ώστε να διευκρινιστεί η εφαρμογή του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας στις σύγχρονες τάσεις.
Ωστόσο, ο νόμος χρειάζεται επικαιροποίηση άμεσα, διότι είναι αναμφισβήτητο ότι η κατοχύρωση της ευρεσιτεχνίας και όλων των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, είναι στενά συνυφασμένη με τη σύγχρονη επιχειρηματικότητα και τις επενδυτικές ευκαιρίες.
Πηγές
Είναι Δικηγόρος. Φοίτησε στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Στη συνέχεια έγινε κάτοχος του μεταπτυχιακού τίτλου «Master In Business Administration» του Πανεπιστημίου Πειραιά, με ειδικότητα στον κλάδο του Marketing. Έχει συμμετάσχει σε πληθώρα συνεδρίων με νομικό κι επιχειρηματικό αντικείμενο. Στο ιστορικό της έχει συνεργασία με δικηγορικά γραφεία γενικής δικηγορίας καθώς και με εμπορικές εταιρίες, στις οποίες συμμετείχε τόσο στο νομικό όσο και σε άλλα τμήματα, όπως αυτό του Marketing και Human Resources. Στόχος της, η συνεχής επικαιροποίηση των γνώσεών της και η προσωπική εξέλιξη.
