Της Μαντώς Γιαννή,
Τα Oscars είναι μια τελετή απονομής βραβείων στον κινηματογράφο που ξεκίνησε το 1929. Η πρώτη τελετή διήρκησε 15 λεπτά και βραβεία απονεμήθηκαν με βάση 12 κατηγορίες. Σχεδόν 100 χρόνια μετά, 92 χρόνια αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, πολλά έχουν αλλάξει στον τρόπο με τον οποίο διεξάγετε η τελετή, αλλά και στο περιεχόμενο του ίδιου του διαγωνισμού.
Χθες το απόγευμα στο Ντόλμπι Θέατρο του Λος Άντζελες, η πρώτη τελετή της δεκαετίας διεξήχθη με επιτυχία και κράτησε λίγο παραπάνω από 3 ώρες. Γνωστοί κωμικοί όπως το δίδυμο Steve Martin και Chris Rock, ηθοποιοί όπως η Idina Menzel και τραγουδιστές όπως η Janelle Monáe που άνοιξε την τελετή και ο Eminem αργότερα, παρέστησαν και συνόδεψαν την απονομή των βραβείων με ζωντανές παραστάσεις. Σίγουρα όλοι αυτοί οι εκπληκτικοί καλλιτέχνες διασκέδασαν το κοινό τους, αλλά ίσως να είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο η τελετή έχει ξεχειλώσει. Και πάλι, όμως, πρέπει να σημειωθεί ότι υπήρξε πρόοδος από πέρυσι, όπου η τελετή πλησίασε σχεδόν τις 4 ώρες. Εκτός από τα μουσικά και κωμικά διαλείμματα, βέβαια, ένας παραπάνω λόγος που η τελετή ξεπέρασε τα 15 αρχικά λεπτά του 1929 είναι το γεγονός ότι οι κατηγορίες των Όσκαρς είναι πλέον διπλάσιες από αυτές της τρίτης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Το 2020 έχουμε 24 κατηγορίες συνολικά: 21 κατηγορίες για ταινίες μεγάλου μήκους και 3 κατηγορίες για ταινίες μικρού μήκους.
Αυτό που είναι ενδιαφέρον, επίσης, για την τελετή των Όσκαρς είναι ο τρόπος με τον οποίο δηλώνονται οι υποψηφιότητες των ταινιών ή των καλλιτεχνών και τελικά ψηφίζονται οι νικητές. Η επιτροπή της Ακαδημίας δεν αποφασίζει το τελικό αποτέλεσμα. Αντιθέτως, τα μέλη της Ακαδημίας είναι αυτά που τελικά ψηφίζουν τους νικητές. Δημοκρατική σίγουρα διαδικασία αλλά και κάπως φανερά μεροληπτική. H Ακαδημία των Όσκαρς έχει σήμερα γύρω στα 6.300 μέλη. Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται κάποιος μέλος είναι 1) εάν έχει τεθεί σε υποψηφιότητα το όνομά του, 2) εάν έχει προταθεί από άλλους δύο, οι οποίοι είναι ήδη μέλη της Ακαδημίας ή 3) εάν έχει λάβει έγκριση από ένα μέλος της επιτροπής. Στο πρώτο στάδιο, λοιπόν, τα μέλη της Ακαδημίας ανάλογα με την ειδικότητά τους έχουν τη δυνατότητα να προτείνουν κάποια υποψηφιότητα. Για παράδειγμα, ένας σκηνοθέτης μπορεί να προτείνει τον εαυτό του ή κάποιον άλλο σκηνοθέτη για το Βραβείο του Καλύτερου Σκηνοθέτη, όπως και για το Βραβείο της Καλύτερης Ταινίας, αλλά όχι για κανένα άλλο Βραβείο. Στο δεύτερο στάδιο, όλα τα μέλη ψηφίζουν για όλες τις κατηγορίες.
Γνωρίζοντας, λοιπόν, αυτά τα τρία για τη διαδικασία, μπορούμε πλέον να αναλύσουμε τα αποτελέσματα αλλά και τις υποψηφιότητες. Το 2020 αποτελεί την πρώτη χρονιά όπου το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας απονέμεται σε ξένη ταινία, Τα Παράσιτα του Bong Joon-ho μαζί με άλλα 3 Βραβεία (Καλύτερος Σκηνοθέτης, Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και Καλύτερο Πρωτότυπο Σενάριο). Μια εξαιρετική ταινία ξένου κινηματογράφου για τις κοινωνικές σχέσεις και τάξεις στη Νότια Κορέα. «Το να γράψεις ένα σενάριο είναι μια πολύ μοναχική διαδικασία, ποτέ δε γράφεις για να εκπροσωπήσεις τη χώρα σου – αλλά αυτό είναι το πρώτο Όσκαρ που λαμβάνει η Νότια Κορέα», λέει ο σκηνοθέτης στον ευχαριστήριο λόγο του. Το σχόλιο αυτό αποτελεί οριζόντιο άξονα για αυτήν τη νίκη και υπογραμμίζει ότι το σινεμά είναι ένα μέσο παγκόσμιας έκφρασης.
Άλλες σημαντικές επισημάνσεις είναι η νίκη της Ισλανδής μουσικού και συνθέτη, Hildur Guðnadóttir, η οποία δημιούργησε τη μουσική για τον Joker (Todd Philipps). Η πρώτη γυναίκα μετά από 20 χρόνια που λαμβάνει Όσκαρ σε αυτήν την κατηγορία και σε διαγωνισμό με άλλους 4 άντρες, η Guðnadóttir απευθύνθηκε στα νεαρά κορίτσια στον ενθαρρυντικό της λόγο, λέγοντάς τους να ελευθερώσουν τις φωνές τους, γιατί ο κόσμος πρέπει να τις ακούσει. Αναφέρθηκε, επίσης, στην ερμηνεία του Joaquin Phoenix ο οποίος δικαιωματικά κέρδισε Όσκαρ για τον Καλύτερο Α’ Αντρικό Ρόλο, λέγοντας ότι ήταν «πολύ όμορφο να δω τον Joaquin να ενσαρκώνει όλα τα συναισθήματα που ένιωσα η ίδια, όταν έγραφα τη μουσική». Το Βραβείο για τον Καλύτερο Α’ Γυναικείο Ρόλο έλαβε η Renée Zellweger για την ερμηνεία της στην ταινία Τζούντι (Rupert Goold), όπου υποδύεται την Αμερικανίδα σταρ ηθοποιό του Hollywood, Judy Garland. Τα Βραβεία Β’ Αντρικού και Γυναικείου Ρόλου λαμβάνουν ο Brad Pitt για την ερμηνεία του στην ταινία Κάποτε… στο Χόλιγουντ (Quentin Tarantino) και η Laura Dern για την ερμηνεία της στην ταινία Ιστορία Γάμου (Noah Baumbach) αντίστοιχα. Μεγάλη βραδιά και για τους δύο ηθοποιούς, αφού έλαβαν πρώτη φορά Όσκαρ για τις ερμηνείες τους.
Το Βραβείο για την Καλύτερη Φωτογραφία πήρε ο Βρετανός Roger Deakins για την εντυπωσιακή του τεχνογνωσία, λειτουργία και εκτέλεση μιας πρωτότυπης κινηματογραφικής τεχνικής στην ταινία 1917 (Sam Mendes). Η κάμερα ακολουθεί χωρίς διακοπή έναν Άγγλο στρατιώτη κατά τη διάρκεια του A’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος προσπαθεί να κινηθεί από το ένα στρατόπεδο στο άλλο για να παραδώσει ένα μήνυμα. Για πρώτη φορά, ίσως, μετά τη Δουνκέρκη (Christopher Nolan, 2017), ο θεατής βρίσκεται τόσο κοντά στην πραγματικότητα του πολέμου, λόγω της διεισδυτικής σχέσης που προκαλεί η αδιάκοπη ακολουθία της κάμερας. Η ταινία, επίσης, κέρδισε άλλα δύο Όσκαρ για Καλύτερη Μίξη Ήχου, το οποίο έλαβαν ο Mark Taylor και ο Stuart Wilson αλλά και για Καλύτερα Οπτικά Εφέ, το οποίο έλαβαν ο Guillaume Rocheron, Greg Butler και Dominic Tuohy. Και επειδή οι ταινίες που αφορούν τον πόλεμο φαίνεται να είναι αγαπημένες, το Καλύτερο Βραβείο για Διασκευασμένο Σενάριο πήρε ο Taika Waititi για το αμφιλεγόμενο σενάριο της ταινίας Jojo Rabbit, μια σαρκαστική και κωμικοτραγική λήψη για τους τρόμους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Πολλές ακόμη αξιόλογες επισημάνσεις, όπως το Καλύτερο Βραβείο για Σχεδιασμό Κοστουμιών που έλαβε η Jacqueline Durran για την ταινία Little Women της Greta Gerwig, η οποία ήταν και υποψήφια για Καλύτερη Ταινία. Βραβείο για το Καλύτερο Μοντάζ Ηχητικών Εφέ έλαβε o Donald Sylvester ως εποπτεύων επεξεργαστής ήχου, εκ μέρους της ταινίας Ford v Ferrari (James Mangold). Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο επάγγελμα είναι μια από τις πιο υποτιμημένες πρακτικές στο χώρο του κινηματογράφου, γι’ αυτό και η κατηγορία εγκαθιδρύθηκε το 1963, πολύ αργότερα από όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες Βραβείων. Η κριτική επιβεβαιώνεται με το γεγονός ότι Καλύτερο Βραβείο για Μοντάζ έλαβαν ο Michael McCusker και ο Andrew Buckland για την ίδια ταινία, συσκοτίζοντας για μια ακόμη φορά τις διαφορές που ξεχωρίζουν τις δύο κατηγορίες.
Τέλος, αξιοσημείωτη είναι η υποψηφιότητα του ντοκιμαντέρ Honeyland (Ljubo Stefanov, Tamara Kotevska), μια ταινία της Βόρειας Μακεδονίας η οποία ήταν υποψήφια για 2 Όσκαρ (Καλύτερο Ντοκιμαντέρ και Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία). Τελικά το Όσκαρ του Καλύτερου Ντοκιμαντέρ πήρε η ταινία American Factory (Julia Reichert, Steven Bognar) που είναι κιόλας η πρώτη ταινία που παράγει η εταιρία παραγωγής του Barack και της Michelle Obama, Higher Ground.
