Του Οδυσσέα Γραμματικάκη,
Οι Προεδρικές εκλογές του 1976 έμειναν γνωστές ως οι πρώτες εκλογές μετά το «Σκάνδαλο Watergate». Ο Ρίτσαρντ Νίξον είχε κερδίσει τις Προεδρικές εκλογές του 1972, αλλά εξαιτίας του μεγαλύτερου σκανδάλου που είχε γνωρίσει μέχρι τότε η Αμερική, παραιτήθηκε λίγο πριν αποπεμφθεί από Πρόεδρος. Ο Αντιπρόεδρος του Νίξον ήταν ο Τζέραλντ Φορντ, ένας έμπειρος Ρεπουμπλικάνος, γνωστός στο ευρύ κοινό. Ο αντίπαλός του στις εκλογές αυτές θα ήταν ένας πρώην Κυβερνήτης της Τζόρτζια, ο Τζίμι Κάρτερ.
Ο Τζέραλντ Φόρντ, μετά την παραίτηση Νίξον το 1974, ανέλαβε τα καθήκοντα Προέδρου. Όταν ανέλαβε Πρόεδρος, η Αμερική βρισκόταν σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο. Ο Νίξον είχε παραιτηθεί και είχε φύγει στην Καλιφόρνια. Η δίκη για το σκάνδαλο εκκρεμούσε και ο πρώην Πρόεδρος αντιμετώπιζε ποινή φυλάκισης. Ο Φόρντ όμως, παρ’ όλο που η κοινή γνώμη ζητούσε μια ποινή για τον Νίξον, του έδωσε «χάρη» και έτσι η δίκη δεν προχώρησε. Η πράξη αυτή, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, θα έχει μεγάλες συνέπειες για τον ίδιο. Εκείνη τη χρονιά, οι Ρεπουμπλικάνοι θα χάσουν κατά κράτος από τους Δημοκρατικούς στις ενδιάμεσες εκλογές για τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Οι Δημοκρατικοί κέρδισαν 49 έδρες που ανήκαν στους Ρεπουμπλικάνους. Τα προβλήματα της προεδρικής του θητείας θα συνεχιστούν, καθώς η οικονομία βρισκόταν σε κακή κατάσταση, καθώς ο πληθωρισμός βρισκόταν άνω του 12%. Μια μεγάλη πρόκληση, επίσης, ήταν για τον ίδιο ο πόλεμος του Βιετνάμ. Ναι μεν είχε υπογραφεί ανακωχή στο Παρίσι, ένα χρόνο πριν. Οι Βορειοβιετναμέζικες δυνάμεις, όμως, το 1974 επιτέθηκαν και κατέλαβαν την επαρχεία Φουοκ Λονγκ στο Νότιο Βιετνάμ. Ο Φορντ κάλεσε το Κογκρέσο να ψηφίσει ένα πακέτο 722 εκατομμυρίων δολαρίων για να σταλθούν στις δυνάμεις του Νότιου Βιετνάμ, που οι ΗΠΑ στήριζαν.
Κατά τη μάχη μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων που ήθελαν ένα εισιτήριο για την προεδρική μάχη του Νοεμβρίου του 1976, ο κύριος αντίπαλος του Φορντ ήταν ο Ρόναλντ Ρήγκαν. Εκείνον τον υποστήριζε η συντηρητική και ακροδεξιά πτέρυγα του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, η οποία επιτέθηκε κατά τις εσωκομματικές διαδικασίες στον Φορντ, για τον πόλεμο του Βιετνάμ και την οικονομία. Ο Ρήγκαν κέρδισε αρκετές πολιτείες, με σημαντικότερες τη Βόρεια Καρολίνα, το Τέξας και την Καλιφόρνια, χωρίς όμως να κερδίσει τους περισσότερους εκλέκτορες. Έτσι ο Φόρντ, μετά την πρώτη δύσκολη μάχη, θα πήγαινε για τη σημαντικότερη.
Ο Τζίμι Κάρτερ δεν είχε την πορεία του Φορντ. Βρισκόταν πάντα στα παρασκήνια και δεν τον γνώριζαν τα «μεγάλα κεφάλια» των Δημοκρατικών. Το 1962 κατάφερε να βγει γερουσιαστής. Από νωρίς, υποστήριξε σθεναρά το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων που είχε αναπτυχθεί στις ΗΠΑ. Επανεκλέχθηκε το 1964 για να παραιτηθεί το 1966, ώστε να βάλει υποψηφιότητα για Κυβερνήτης της Τζόρτζια.
Έχασε το χρίσμα ανάμεσα στους Δημοκρατικούς του αντιπάλους και αφοσιώθηκε για την επόμενη τετραετία και για την ίδια θέση, ως Κυβερνήτης. Το 1970 κατάφερε να εκλεγεί προσεγγίζοντας ένα πιο συντηρητικό κοινό, από ό,τι στις εκλογικές του νίκες ως γερουσιαστής. Έξι χρόνια μετά, ο Κάρτερ έθεσε υποψηφιότητα για Πρόεδρος των ΗΠΑ. Στον πρώτο του λόγο μίλησε για την ανισότητα, την αισιοδοξία και την αλλαγή. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η δημοφιλία του ανάμεσα στους άλλους Δημοκρατικούς υποψηφίους βρισκόταν στο 2%. Παρουσίασε τον εαυτό του, ως απομακρυσμένο από την Ουάσινγκτον και με το σκάνδαλο Watergate να είναι ακόμα νωπό στη μνήμη των Αμερικανών, αυτή η τακτική του κέρδισε. Η πλατφόρμα του ήταν κεντρώα, παίρνοντας αποστάσεις από τη δεξιά πτ
έρυγα των Δημοκρατικών αλλά και από την πιο προοδευτική. Κέρδισε τις προκριματικές εκλογές και ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει τον έμπειρο Τζέραλντ Φορντ.
Ο Κάρτερ προσπάθησε, κατά την προεδρική του καμπάνια, να δώσει έναν τόνο προοδευτικό και αρκετά φιλελεύθερο για τα δεδομένα της εποχής. Υποστήριξε τη μείωση του προϋπολογισμού για την άμυνα, καθώς και τη σύναψη συμφωνίας με τη Σοβιετική Ένωση για τη χρήση των πυρηνικών όπλων. Η φορολογική του πολιτική βασιζόταν στην προοδευτική φορολογία και ήθελε να αναπτύξει περαιτέρω την κοινωνική ασφάλιση. Στις δημοσκοπήσεις προηγούνταν με 33% έναντι του Φορντ, αλλά όσο η κούρσα πλησίαζε, ο 38ος αμερικανός πρόεδρος έκλεινε την ψαλίδα. Ο Φορντ προσπάθησε να φανεί πιο έμπειρος αλλά και έτοιμος για όλα. Η οικονομική του πολιτική ήταν αντίθετη από του Κάρτερ, κάνοντας λόγο για «μεγάλο κράτος και γραφειοκρατία» αλλά και για την ανάγκη αύξησης του προϋπολογισμού για την άμυνα. Προσπάθησε να ευεγερτηθεί από την απειρία του Κάρτερ στα θέματα πολιτικής επικοινωνίας, ο οποίος έδωσε συνέντευξη στο περιοδικό Playboy και δήλωσε ότι θέλει να «πάει» και με άλλες γυναίκες εκτός της γυναίκας του. Και πάλι, όμως, η ίδια πολιτική επικοινωνία ήρθε ως μπούμερανγκ για τον Φόρντ. Στις Προεδρικές Εκλογές του 1976 συνέβησαν τα πρώτα προεδρικά debates, που μεταδόθηκαν σε παράλληλα και ζωντανά σε όλη την επικράτεια της Αμερικής. Ο Φόρντ δεν κατάφερε να πείσει τους ψηφοφόρους, έκανε άστοχες εκφράσεις για τη Σοβιετική Ένωση (έκανε λόγο στο ότι δεν υπάρχει Σοβιετική κυριαρχία στην Ανατολική Ευρώπη και ούτε θα υπάρξει κάτω από μια κυβέρνηση Φόρντ) που έπληξαν σημαντικά την προεδρική κούρσα. Τελικά, ο Τζίμι Κάρτερ κέρδισε τις εκλογές με 50.1% και 297 εκλέκτορες έναντι 48% του Φορντ και 240 εκλέκτορες.
Ο λόγος ήττας του Φορντ ήταν κατά βάση το Σκάνδαλο Watergate και η χάρη που έδωσε στον Ρίτσαρντ Νίξον. Σε άλλα ζητήματα, ο Φορντ με το βάρος της Προεδρίας του που κουβαλούσε, δεν κατάφερε να πείσει τους Αμερικανούς στα θέματα οικονομικής πολιτικής, καθώς ήδη η οικονομία των ΗΠΑ υπέφερε από πληθωρισμό και από τρομακτική αύξηση των τιμών στα πετρελαιοειδή, λόγω της πετρελαϊκής κρίσης του 1973. Παρά τα προβλήματα, η κούρσα ήταν ένα πραγματικό ντέρμπι μεταξύ των δυο αντιπάλων.
Αυτές οι εκλογές θα είναι οι τελευταίες εκλογές που κυριάρχησαν οι Δημοκρατικοί. Θα περάσουν τρεις εκλογικές ήττες και δεκαέξι χρόνια (1992, Μπιλ Κλίντον) για να κερδίσουν οι Δημοκρατικοί τις προεδρικές εκλογές. Επίσης σε αυτές οι εκλογές θα είναι η τελευταία φορά, που οι Δημοκρατικοί θα κερδίσουν όλες σχεδόν τις πολιτείες του Νότου με πλειοψηφία.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Frum David (2000). How We Got Here: The ‘70s. New York, New York: Basic Books
- Scott Shane (2006). For Ford, Pardon Decision Was Always Clear-Cut, The New York Times
- https://www.britannica.com/event/United-States-presidential-election-of-1976
Διαμένει στην Αθήνα και βρίσκεται στο 4ο έτος των σπουδών του στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών (Κόρινθος) του Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Έχει παρακολουθήσει αρκετά συνέδρια τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, καθώς έχει βοηθήσει και στην δημιουργία κάποιων από αυτών. Ασχολείται με την αρθρογραφία από τον χειμώνα του 2017. Αυτήν την περίοδο τον εντοπίζουμε στην Πράγα, όπου κάνει πρακτική στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Τσεχίας. Τα ενδιαφέροντα του είναι η διεθνής πολιτική, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η συγκριτική πολιτική, οι Ευρωπαϊκές και οι Λατινοαμερικάνικες σπουδές.
