Της Χρυσοβαλάντω Κουτσούλη,
Ένα κενό στην κατοχύρωση των ζευγαριών που συζούν και δεν επιθυμούν να παντρευτούν ήρθε να καλύψει το Σύμφωνο Συμβίωσης. Πρόκειται ουσιαστικά για μια «συμβολαιογραφική πράξη» μεταξύ δύο συντρόφων, ένα συμβόλαιο που υπογράφουν, επισημοποιώντας τη συμβίωσή τους και αποκτώντας δικαιώματα και υποχρεώσεις, οι οποίες τα εξομοιώνουν με τα παντρεμένα ζευγάρια.
Αρχικά, ο βασικός λόγος για να επιλέξει κάποιο ζευγάρι το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης είναι επειδή είναι εύκολο, τόσο στη σύναψη όσο και στη λύση του. Αφού προηγηθεί η υπογραφή του Συμφώνου ενώπιον του συμβολαιογράφου, το Σύμφωνο αποκτά νομική ισχύ από τη στιγμή που αντίγραφό του θα κατατεθεί στον ληξίαρχο του τόπου κατοικίας των δύο συντρόφων και θα καταχωρηθεί στο ειδικό βιβλίο του αρμόδιου ληξιαρχείου.
Εξάλλου, το Σύμφωνο λύεται σχετικά εύκολα, δηλαδή με έναν από τους εξής τρόπους: α) με συμφωνία των συμβληθέντων που γίνεται αυτοπροσώπως με συμβολαιογραφικό έγγραφο, β) με μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση, εφόσον έχει επιδοθεί προηγουμένως με δικαστικό επιμελητή πρόσκληση για συναινετική λύση στο άλλο μέρος και έχουν παρέλθει τρεις (3) μήνες από την επίδοση, γ) με την τέλεση γάμου είτε μεταξύ των συμβληθέντων είτε μεταξύ ενός από αυτούς και τρίτου προσώπου. Η λύση του συμφώνου συμβίωσης ισχύει από την κατάθεση αντιγράφου του συμβολαιογραφικού εγγράφου, που περιέχει τη συμφωνία ή τη μονομερή δήλωση, στο ληξίαρχο, όπου έχει καταχωριστεί και η σύστασή του.
Στην περίπτωση του Συμφώνου τα άτομα έχουν την ελευθερία να ορίσουν τον τρόπο που θέλουν να ρυθμίζονται τα θέματα διατροφής, οι περιουσιακές τους σχέσεις και η τύχη των περιουσιακών στοιχείων που θα αποκτηθούν κατά τη διάρκεια του Συμφώνου, καθώς και άλλα θέματα τα οποία στον γάμο επιβάλλονται από το νόμο. Μπορεί, για παράδειγμα, να συμφωνηθεί πως επί κάθε περιουσιακού στοιχείου που αποκτήσει ο ένας σύζυγος διαρκούσης της συμβίωσης, ο άλλος δε θα έχει δικαίωμα ή να υπάρξει περιορισμός στην υποχρέωση διατροφής, κάτι το οποίο δεν μπορεί να γίνει στην περίπτωση του γάμου.
Τα παιδιά που γεννιούνται κατά τη διάρκεια ισχύος του Συμφώνου ή εντός τριακοσίων ημερών από τη λύση του, έχουν τα ίδια δικαιώματα με αυτά που αποκτώνται κατά τη διάρκεια του γάμου. Συγκεκριμένα, ο νόμος για το Σύμφωνο Συμβίωσης ορίζει ότι το τέκνο που ήρθε στον κόσμο κατά τη διάρκεια του Συμφώνου Ελεύθερης Συμβίωσης ή εντός τριακοσίων ημερών από τη λύση ή την αναγνώριση της ακυρότητάς του, φέρει το επώνυμο που επέλεξαν οι γονείς του με κοινή και αμετάκλητη δήλωσή τους, που περιέχεται στο Σύμφωνο ή σε μεταγενέστερο συμβολαιογραφικό έγγραφο, πριν τη γέννηση του πρώτου τέκνου.
Επιπλέον, στο γάμο οι σύζυγοι μπορούν να προσθέτουν ληξιαρχικά στο επώνυμό τους, εκείνο του συζύγου. Το σύμφωνο συμβίωσης δεν μεταβάλλει το επώνυμο των μερών, αν και κάθε μέρος μπορεί να χρησιμοποιεί άτυπα το επώνυμο του συντρόφου του μετά τη συγκατάθεση του τελευταίου.
Σχετικά με το κληρονομικό δικαίωμα των μερών του συμφώνου, εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα που αφορούν τους συζύγους, δηλαδή το κάθε μέρος κληρονομεί τον αποθανόντα σύζυγο με τα ίδια δικαιώματα που αναγνωρίζονται στο σύζυγο από γάμο. Στο Σύμφωνο αυτός που επιζεί καλείται ως κληρονόμος και παίρνει το 1/6 της κληρονομιάς, αν υπάρχουν παιδιά και το 1/3, αν δεν υπάρχουν άλλοι συγγενείς κληρονόμοι.
Δε θα πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι ένα παντρεμένο ζευγάρι έχει περισσότερα δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις έναντι του συζύγου του, από το ζευγάρι που έχει επιλέξει το Σύμφωνο Συμβίωσης. Θα πρέπει, δηλαδή, να γίνει αντιληπτό ότι το Σύμφωνο δεν έρχεται να αντικαταστήσει τον θεσμό του γάμου, αλλά απλώς, να καλύψει ένα κενό που υπήρχε πριν από την θέσπισή του σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ανθρώπων που επιλέγουν να συμβιώνουν χωρίς γάμο.
Πηγές
- Ν. 4356/2015
- Καράκωστας, Αγωγές Οικογενειακού Δικαίου, έκδοση 2016, Νομική Βιβλιοθήκη
- Έφη Κουνουγέρη–Μανωλεδάκη, Επιτομή Οικογενειακού Δικαίου, έκδοση 2016, Σάκκουλας
