Του Οδυσσέα Γραμματικάκη,
Στην Ισπανία, μετά από δύο εκλογικές αναμετρήσεις που έφεραν μεγάλες πολιτικές αναταράξεις, έχουμε την πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού από το τέλος της δικτατορίας του Φράνκο. Το αξιοσημείωτο είναι ότι δεν είναι μονάχα η πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού μετά από 40 χρόνια σχεδόν αλλά και η πρώτη κυβέρνηση με αριστερό προσανατολισμό από το 1936. Το άρθρο αυτό θα χωριστεί σε 3 ενότητες. Στην πρώτη ενότητα θα μελετήσουμε τα χρόνια 1931 με 1933 με τους Ρεπουμπλικάνους στην κυβέρνηση, στη δεύτερη θα μελετήσουμε τα χρόνια 1934-1936, τη λεγόμενη «Μαύρη Διετία» και τέλος τη χρονιά 1936. Αυτή η περίοδος των 7 ετών είναι γνωστή ως η «Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία».
Το 1930, η δικτατορία του Στρατηγού Μιγκέλ Πρίμο ντε Ριβέρα, ο οποίος κυβερνούσε από το 1923, πέφτει και μαζί της ένα σύστημα που στήριζε τη μοναρχία, το συντηρητισμό και την ανελευθερία σχεδόν σε όλα τα επίπεδα. Ενώ το σύστημα αυτό κατέρρεε, ένα άλλο γεννιόταν. Ρεπουμπλικάνοι (που ζητούσαν αβασίλευτη δημοκρατία) ένωσαν τις δυνάμεις τους και υπέγραψαν τη Συμφωνία του Σαν Σεμπαστιάν, η οποία ένωνε όλα τα ρεπουμπλικανικά κινήματα και οργανώσεις της Ισπανίας. Η Συμφωνία αυτή, είχε ως κύριο αίτημα την κατάργηση της μοναρχίας από την Ισπανία και την εγκαθίδρυση της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας. Στις 12 Απριλίου 1931, στις δημοτικές εκλογές, οι Ρεπουμπλικάνοι κέρδισαν την απόλυτη πλειοψηφία σε όλες σχεδόν τις περιφέρειες της Ισπανίας. Δύο μέρες αργότερα, ανακοίνωσαν τη Δεύτερη Δημοκρατία και έδιωξαν από τη χώρα τον βασιλιά Αλφόνσο ΙΓ´. Την πρωθυπουργία προσωρινά ανέλαβε ο φιλελεύθερος Νικέτο Αλκαλά Θαμόρα. Τον Ιούνιο του 1931, συντάχθηκε ένα νέο Σύνταγμα όπου ίσχυσε από τον Δεκέμβριο. Μετά την υιοθέτηση του Συντάγματος, Πρωθυπουργός ανέλαβε ο Μανουέλ Ανθάνια με τη στήριξη του κόμματός του Ρεπουμπλικανική Δύναμη και των Σοσιαλιστών. Ο Αλκαλά Θαμόρα ανέλαβε την Προεδρία της νέας Δημοκρατίας.
Το Σύνταγμα του 1931, διασφάλιζε την ελευθερία του λόγου, του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, τα δικαιώματα των γυναικών, τα διαζύγια, τις κοινωνικές ελευθερίες. Μεταξύ αυτών, αφαιρέθηκαν όλα τα προνόμια της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αλλά μονάχα για ένα χρόνο. Επίσης, μέσω του νέου συντάγματος δόθηκε το πράσινο φως στην κυβέρνηση για κρατικοποίηση των δημόσιων εταιρειών, της γης, των τραπεζών και των σιδηροδρόμων. Ο Ανθάνια προχώρησε και σε άλλα προοδευτικά και ριζοσπαστικά μέτρα, όπως την ασφάλιση εργασίας, τη μείωση σε μέγεθος του ισπανικού στρατού καθώς και την απομάκρυνση όλων των στρατηγών που υποστήριζαν τη μοναρχία. Μπορεί οι νομοθεσίες αυτές να είναι αρκετά ριζοσπαστικές για την εποχή τους, αλλά ο Ανθάνια ήταν φιλελεύθερος-ρεπουμπλικάνος και όχι σοσιαλιστής. Στα οικονομικά ζητήματα, δεν έκανε μεταρρυθμίσεις στη φορολογία των πλουσίων και η κυβέρνησή του υποστήριζε τους ιδιοκτήτες έναντι των απεργών από το μεγαλύτερο συνδικάτο της Ισπανίας το CNT.
Η σημαία της Ισπανίας επίσης άλλαξε. Αφαιρέθηκε το βασιλικό στέμμα από τη σημαία και προστέθηκε άλλη μια οριζόντια γραμμή, με μωβ χρώμα. Όλες οι περιφέρειες της Ισπανίας, κάτω από το νέο Σύνταγμα είχαν το δικαίωμα της αυτονομίας. Η Καταλονία και η Χώρα των Βάσκων ήταν οι πρώτες περιοχές που κέρδισαν την αυτονομία τους από το Ισπανικό κράτος. Η Ανδαλουσία, η Γαλικία και η Αραγονία επίσης κέρδισαν την αυτονομία τους, λίγο πριν το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου το 1936.
Ο Ανθάνια με τις μεταρρυθμίσεις που έκανε (και αυτές που δεν έκανε) δημιούργησε φίλους και εχθρούς τόσο στα δεξιά του, με το αντικληρικό και αντιμοναρχικό πρόγραμμά του όσο και στα αριστερά του με το πώς αντιμετώπισε τις απεργίες αλλά και το ότι δεν έπραξε όσα έπρεπε να πράξει.
Ο ίδιος τον Σεπτέμβριο του 1933, κάλεσε τη βουλή για ψήφο εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του και στην κυβέρνησή του αλλά τα 2/3 της ισπανικής βουλής δεν ήταν παρόντα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ζήτησε την παραίτηση του Ανθάνια στις 8 Σεπτεμβρίου του 1933. Η πρώτη προοδευτική κυβέρνηση συνασπισμού της Ισπανίας θα «έπεφτε» δύο χρόνια αφότου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Η Ισπανία θα πήγαινε στις κάλπες, πιο διχασμένη και μπερδεμένη από ποτέ και οι κάλπες δε θα έβγαζαν το επιθυμητό αποτέλεσμα των Ρεπουμπλικανών.
