Της Μαντώς Γιαννή,
Με αφορμή τις εξελίξεις στο παλάτι του Buckingham τις τελευταίες εβδομάδες αλλά και τον ερχομό της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, είναι λογικό να αναρωτηθεί κανείς ποιος είναι ο ρόλος της βασιλείας σε ένα πια σύγχρονο κόσμο. Ερωτήσεις όπως «Είναι λογικό το παλάτι να συντηρείται από το φορολογούμενο πολίτη;», «Τι προσφέρουν τα βασιλικά πρόσωπα στη σημερινή κοινωνία;» και «Γιατί η σειρά του Netflix Το Στέμμα έχει τόσο καλές κριτικές;» αποτελούν διαχρονικά ερωτήματα, για τα οποία δύσκολα βρίσκεται μια ευθεία απάντηση. Ίσως όχι τόσο για την ερώτηση που αφορά Το Στέμμα αλλά θεωρώ ότι η σειρά, εκτός από εξαιρετική, έχει άμεση σχέση με το πώς η δημοφιλής κουλτούρα συμμερίζεται και αποτυπώνει εξίσου διαχρονικά συναισθήματα.
Σε αντίθεση με τις δραματικές εξελίξεις οι οποίες φαίνεται να κυριαρχούν στο βρετανικό τύπο, στην υπόλοιπη Ευρώπη τα βασιλικά νέα υπερισχύουν του δράματος. Πρόσφατα, η πριγκίπισσα Λεονόρ της Ισπανίας, ετών 14, έδωσε τον πρώτο της δημόσιο λόγο στην κοινωνική τελετή για τα Βραβεία Αστούριας. Τα Βραβεία Αστούριας είναι μια τελετή που οργανώνει το Ίδρυμα της Πριγκίπισσας του Αστούριας από την ίδρυσή του το 1981. Τα τελευταία 38 χρόνια, το Ίδρυμα απονέμει βραβεία σε άτομα ή οργανώσεις απ’ όλο τον κόσμο για τα κατορθώματά τους στο χώρο της Επιστήμης, της Φιλανθρωπίας και των Δημοσίων Σχέσεων. Μάλιστα, το 2005 για την 25η επέτειο των Βραβείων, η UNESCO ανακοίνωσε την ανεκτίμητη συνεισφορά των Βραβείων στην πολιτισμική κληρονομιά του κόσμου.
Στο λόγο της, η πριγκίπισσα Λεονόρ ευχαρίστησε τους νικητές για τις σημαντικές συνεισφορές τους στην προώθηση του πολιτισμού, της επιστήμης, της αλληλεγγύης και της εκπαίδευσης μεταξύ άλλων. Επισήμανε πόσο σημαντική είναι η συγκεκριμένη ημέρα για την ίδια που έχει την ευκαιρία να δείξει την προσωπική της ευγνωμοσύνη στους συμμετέχοντες αλλά και τους πολίτες της Αστούριας. Τέλος, η κοπέλα ευχαρίστησε τη γιαγιά της, τη βασιλομήτωρ Σοφία και γυναίκα του τέως Βασιλιά Χουάν Κάρλος, για κάποιο απροσδιόριστο λόγο που όμως προσέθεσε τρυφερότητα στο χαρακτήρα και την εικόνα της νεαρής πριγκίπισσας.
Ο Βασιλιάς Φίλιππος VI και η γυναίκα του, Βασίλισσα Λετίθια, γονείς της πριγκίπισσας Λεονόρ, έχουν συχνά θεωρηθεί παρόμοιοι στη συμπεριφορά και την κοινωνική τους επίδειξη με το βασιλικό ζευγάρι της Μεγάλης Βρετανίας, τον πρίγκιπα Ουίλιαμ και τη γυναίκα του Κέιτ Μίντλετον. Η συγκεκριμένη παρομοίωση αποτελεί σημαντική σύγκριση ειδικά λόγω της κρίσης που περνάει η βρετανική βασιλική οικογένεια με την αποχώρηση του πρίγκιπα Χάρι από το Ηνωμένο Βασίλειο καθώς και από τα καθήκοντά του ως μέλος της βασιλικής οικογένειας. Με την αρχή του νέου έτους, ο μικρότερος αδερφός του πρίγκιπα Ουίλιαμ, Χάρι, και η γυναίκα του, Μέγκαν Μάρκλ, ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να παραιτηθούν από τους βασιλικούς τους ρόλους με σκοπό την οικονομική τους ανεξαρτητοποίηση από τη δημόσια χρηματοδότηση. Παράλληλα, το ζευγάρι επισήμανε ότι θα ήθελαν να συνεχίσουν να υπηρετούν το στέμμα αλλά όχι να «δουλεύουν» γι’ αυτό. Δυστυχώς, η μέση λύση η οποία επιζήτησαν δεν έγινε δεκτή από τα παλάτι και κατά συνέπεια το ζευγάρι ανακοίνωσε την τελική του έξοδο από τη βασιλική οικογένεια, κρατώντας βέβαια τον τίτλο του Δούκα και της Δούκισσας του Σάσεξ. Θα μπορούσε αυτή η προοδευτικότητα, την οποία φαίνεται να ασπάζονται ο πρίγκιπας Χάρι και η Μέγκαν να θεωρηθεί ως μια ευρύτερη επαναστατική στάση απέναντι στο θεσμό και την παράδοση της βασιλείας;
Όταν το ζευγάρι ανακοίνωσε την αποχώρησή του, προσωπικά βρέθηκα διχασμένη ανάμεσα στο θαυμασμό μου για τις αξίες της βασιλείας και την ιστορική πορεία του παλατιού και την εκτίμησή μου για την αξιέπαινη και προοδευτική απόφαση του ζευγαριού να κοιτάξει μπροστά. Από τη μια ένας θεσμός που έχει συντηρηθεί επί αιώνες, από την άλλη μια φιλελεύθερη προσπάθεια πρωτοπορίας. Από τη μια η παράδοση και οι αξίες που τη συνοδεύουν, από την άλλη ένα διαφορετικό μέλλον. Από τη μια η ιστορική κοινωνική βάση που χαρακτηρίζει το παλάτι, από την άλλη το άγνωστο.
Παρατηρώντας τον ενθουσιασμό με τον οποίο η μικρή πριγκίπισσα Λεονόρ μίλησε με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι ίσως τα δεδομένα της βασιλείας να έχουν αλλάξει τον 21ο αιώνα αλλά ο ίδιος ο θεσμός παραμένει σημαντικός. Ο έπαινος ενός βασιλικού βραβείου όπως και κάθε είδους έπαινος είναι και θα είναι πάντα αναγκαίος στην κοινωνία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το βασιλικό υπόβαθρο βοηθάει στην αξιολόγηση και επικύρωση μιας πράξης και δίνει θάρρος σε μια Κοινωνία Πολιτών. Παράλληλα, η αποχώρηση του βασιλικού ζευγαριού επιβεβαιώνει μια ανάγκη για προσαρμογή και αναδιευθέτηση της βασιλικής εξουσίας. Η συνεχής κριτική έναντι των βασιλικών, βασίζονταν πάντα στο πρόσχημα οικονομικής εκμετάλλευσης δημοσίων χρημάτων. Εξ’ αυτού, η καταπίεση που δέχονται οι βασιλικοί θεωρείται δικαιολογημένη κατά κάποιο τρόπο, ενώ δε θα έπρεπε να είναι. Ταυτόχρονα, η κατάχρηση των πληροφοριών λόγω της ανεξέλεγκτης πορείας των μέσων μαζικής ενημέρωσης οδηγεί στην παραβίαση της ιδιωτικότητας και συνεπώς είναι λογικό να δημιουργηθεί άρρηκτο χάσμα μεταξύ των δύο κόσμων.
Τελικώς, το πρόβλημα ίσως να μη βρίσκεται στο συντηρητισμό και την παράδοση. Οι αξίες της βασιλείας θεωρούνται μέχρι σήμερα αρχές προτύπου για μια κοινότητα, ένα λαό, μια χώρα, το οποίο οτιδήποτε άλλο παρά κακό είναι. Αντίθετα, το πρόβλημα μάλλον βρίσκεται στην ισχύ με την οποία τα νέα ταξιδεύουν, οι άνθρωποι παρεξηγούν και τελικά αντιδρούν στα ερείσματα του βασιλικού καθεστώτος. Ένα πρόβλημα κοινώς γνωστό και σε άλλες πτυχές της ζωής τον 21ο αιώνα της διαφάνειας, της παγκοσμιοποίησης και της κοινωνικής δικτύωσης.
