Της Άλκηστης Κατσάλη,
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος άφησε πολλές ανοιχτές πληγές στην Ευρώπη. Στο διάστημα που ακολούθησε -την περίοδο του Μεσοπολέμου- και κυρίως στη δεκαετία του 1930, οι λαοί της Ευρώπης αντιμετώπιζαν κοινωνικές αναταραχές και οικονομική κρίση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο αυταρχικών και φασιστικών καθεστώτων που εξαπλώνονταν σε όλη την Ευρώπη. Με την αναγόρευση του Χίτλερ σε Καγκελάριο, στις 30 Ιανουαρίου 1933, ο ρατσισμός και ιδιαίτερα ο αντισημιτισμός καθιερώθηκαν ως δόγματα του Γερμανικού Κράτους. Σταδιακά, ξεκίνησε μία κλιμακούμενη σειρά αντι-εβραϊκών μέτρων κοινωνικού αποκλεισμού, στέρησης στοιχειωδών ανθρώπινων και δημοκρατικών δικαιωμάτων, κατάσχεσης περιουσιών, διώξεων και ωμής βίας.
Ειδικότερα, το 1933 ο εβραϊκός πληθυσμός της Ευρώπης αριθμούσε πάνω από εννέα εκατομμύρια. Η πλειοψηφία των Ευρωπαίων Εβραίων ζούσε σε χώρες που θα βρίσκονταν κάτω από την κατοχή ή την επιρροή της Ναζιστικής Γερμανίας (το Τρίτο Ράιχ) κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Από το 1933 έως και το 1938 σημειώθηκαν πολλές αιματηρές επιθέσεις κατά Εβραίων καθώς και αμέτρητες υλικές καταστροφές εις βάρος τους, με αποκορύφωμα τη λεγόμενη ‘‘Νύχτα των Κρυστάλλων’’. Το βράδυ της 9ης προς τη 10η Νοεμβρίου 1938 ξέσπασαν σε όλη την επικράτεια του Ράιχ επιθέσεις κατά εβραϊκών συνοικιών, οικογενειών, επιχειρήσεων, συναγωγών από μέλη της ναζιστικής νεολαίας και των SS, με την ανοχή της αστυνομίας. Ο τραγικός απολογισμός (91 Εβραίοι νεκροί, 267 κατεστραμμένες συναγωγές, 7.500 λεηλατημένες επιχειρήσεις) χαρακτηρίστηκε από το ναζιστικό καθεστώς ως “αιματηρή εκδίκηση των Γερμανών κατά των Εβραίων”. Τον Σεπτέμβριο του 1939, με την εισβολή του Γερμανικού Στρατού στην Πολωνία άρχισε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, που κήρυξαν η Αγγλία και η Γαλλία στη Γερμανία. Μέχρι το 1941 η Γερμανία είχε καταλάβει όλη σχεδόν την Ευρώπη και είχε ανοίξει το Σοβιετικό Μέτωπο. Το ναζιστικό καθεστώς έθεσε σε εφαρμογή την «Τελική Λύση» στο εβραϊκό ζήτημα. Ξεκινώντας από την καταγραφή των εβραϊκών κοινοτήτων της Ευρώπης, το αστέρι του Δαυίδ και την ίδρυση γκέτο, οι ναζί κατέληξαν στη δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης-εξόντωσης. Η λειτουργία των στρατοπέδων θανάτου ξεκίνησε το 1941 και κορυφώθηκε το 1943-1944. Αρχικά στους θαλάμους αερίων οι Ναζί χρησιμοποιούσαν το μονοξείδιο του άνθρακα και τα πτώματα θάβονταν ή καίγονταν σε εξωτερικό χώρο, σε λάκκους. Στη συνέχεια το αέριο Zyklon B αντικατέστησε το μονοξείδιο του άνθρακα. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά, δοκιμαστικά, στο Άουσβιτς τον Σεπτέμβριο του 1941 και ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό. Εύκολο στη χρήση και τη μεταφορά ενώ παράλληλα μείωνε το χρόνο θανάτωσης των θυμάτων, ιδιότητες χρήσιμες για τους Ναζί, που καθιέρωσαν και γενίκευσαν τη χρήση του Zyklon B στα στρατόπεδα εξόντωσης.
Ο αριθμός των θυμάτων του εβραϊκού πληθυσμού συνήθως προσδιορίζεται στα έξι εκατομμύρια, αν και οι τυπικές εκτιμήσεις από τους ιστορικούς για το εύρος των θυμάτων κυμαίνονται από πέντε εκατομμύρια ως και πάνω από έξι εκατομμύρια. Εκτός από τους Εβραίους, περίπου 220.000 Ρομά θανατώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης καθώς και πολλά άλλα άτομα με κινητικά και νοητικά προβλήματα. Μετά το Ολοκαύτωμα, πολλοί από τους επιζώντες κατέφυγαν σε στρατόπεδα εκτοπισθέντων που διοικούνταν από τις συμμαχικές δυνάμεις. Μεταξύ 1948 και 1951, σχεδόν 700.000 Εβραίοι μετανάστευσαν στο Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των 136.000 εκτοπισμένων Εβραίων από την Ευρώπη. Το Ολοκαύτωμα των Εβραίων αποτελεί το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η θλιβερή μοναδικότητά του στην ιστορία δεν προέρχεται μόνο από το μεγάλο αριθμό των θυμάτων που αφανίστηκαν κατά την πραγμάτωση μιας παράφρονος «φυλετικής» ιδεολογίας.
Το Ολοκαύτωμα δεν έχει προηγούμενο στην παγκόσμια ιστορία ως προς τη σύλληψη της ιδέας, την προμελέτη, τη μέθοδο, την εκτέλεση. Η εξόντωση των Εβραίων δεν ήταν απλά μια σειρά από έκτροπα και βιαιοπραγίες, δεν ήταν ένας ξαφνικός διωγμός ή πογκρόμ, δεν είχε πολιτικά αίτια, δεν αφορούσε εδαφικές διεκδικήσεις. Η «Τελική Λύση» ήταν ένα σχέδιο πλήρως οργανωμένο, που εφαρμόστηκε με βάση τον ψυχρό υπολογισμό κατά τις διαταγές ενός επίσημου κράτους και από τα μέλη ενός λαού που αυτοανακηρύχθηκε το «καθαρότερο φυλετικά» έθνος στην ιστορία του πολιτισμού. Η «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος» καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής τον Ιανουάριο του 2004 και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Ιανουαρίου, για να τιμηθεί η μνήμη των χιλιάδων Ελλήνων Εβραίων, που έχασαν τη ζωή τους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και να εξαρθεί ο ηρωισμός των χριστιανών Ελλήνων, που με κίνδυνο της ζωής τους στην κατεχόμενη Ελλάδα, έσωσαν πολλούς Εβραίους συμπολίτες τους από βέβαιο θάνατο.
Βιβλιογραφία
- Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι: Ι. Τα χρόνια των διώξεων 1933-1939 ΙΙ. Τα χρόνια της εξόντωσης, 1939-1945, Friedlander Saul
- Άουσβιτς, οι Ναζί και η “τελική λύση”, Rees Laurence
Γεννημένη το 2000 και μεγαλωμένη στα Γρεβενά. Σπουδάζει Ιστορία και Αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και κατά καιρούς παρακολουθεί διάφορες επιμορφώσεις στον τομέα της, φέροντας έντονο ενδιαφέρον στην Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Στον ελεύθερό της χρόνο επιλέγει να διαβάζει ιστορικά βιβλία και ποίηση.
