Της Κωνσταντίνας-Μαρίνας Χριστοφή,
Κοιτάζω την μικρή μου αδερφή, ετών δέκα, να ξεφυλλίζει με αγωνία σχεδόν ένα πολύχρωμο βιβλίο τόσο μικρό όσο και τα παιδικά της χεράκια· γεμάτη περιέργεια ψάχνω να βρω τον τίτλο… και να που ξεπροβάλει σχεδόν θριαμβευτικά «Ο Τριγωνοψαρούλης». Πόσο επιδέξια παίζει ο χρόνος με τις συνειδήσεις μας – σχεδόν σαν να παγώνει και να αναπαράγει τις ίδιες στιγμές με πρωταγωνιστή ένα άλλο πρόσωπο. Δέκα χρόνια αργότερα και ακόμη θυμάμαι τον ενθουσιασμό που είχα για το ίδιο ακριβώς βιβλίο που διάβαζε και εκείνη. Μία δεκαετία αργότερα ξεφυλλίζω σελίδες βιβλίων που σκιαγραφούν τον έρωτα, τα ανθρώπινα πάθη, την κοινωνική σήψη και αισθάνομαι ξανά παιδί. Σα να διάβαζα το πρώτο μου βιβλίο, σα να ανακάλυπτα τη μαγεία των λέξεων, σα να έμπαινα σε μία κινηματογραφικά μεγάλη βιβλιοθήκη, όπου το κάθε βιβλίο σκέφτεται δυνατά, σα να μιλάει σχεδόν.
Δεν είναι κάθε αναγνώστης ίδιος και σίγουρα κάθε βιβλίο έχει την ανάλογη ένταση στη «φωνή» του. Άλλοι διαβάζουν γρήγορα και με πάθος και άλλοι αργά ζυγίζοντας την κάθε λέξη ξεχωριστά. Πολλοί επίσης, προτιμούν την κλασική λογοτεχνία, άλλοι πάλι την λογοτεχνία του φανταστικού. Φυσικά, δε θα μπορούσα να παραλείψω εκείνους που λατρεύουν το διάβασμα στην παραλία και εκείνους που το συνοδεύουν με μια κούπα καφέ σε ένα ήσυχο σαλόνι. Τόσα πολλά «κλισέ» για τους αναγνώστες… Το θέμα όμως, δεν είναι η αντανάκλαση του κάθε αναγνώστη, αλλά ο σκοπός του. Τι επιδιώκει να αισθανθεί, τι επιδιώκει να αποκομίσει;
Αρχικά, υπάρχουν οι «κλασικοί», οι οποίοι στο άκουσμα της Τζέην Όστεν, της Βιερτζίνια Γουλφ, του Αλμπέρ Καμύ, του Ζορζ Μπερνανός, του Προυστ, του Ομήρου, του Πλάτωνα βρίσκουν μια εσωτερική γαλήνη. Η διαχρονικότητα των ανθρωπίνων προβληματισμών τούς γοητεύει, η ομορφιά της πολυσημίας τούς παρασύρει, όπως κι η ίδια η αθανασία της σκέψης. «Κλασικό», αναφέρει και ο Τζ. Μ. Κούτσι, «είναι αυτό που δεν έχει χρονικούς περιορισμούς, αυτό που διατηρεί νοήματα και για τις επόμενες γενιές, αυτό που ζει». Σε μία καθημερινότητα με φρενήρεις ρυθμούς, οι κλασικοί βάζουν μια άνω στιγμή διατηρώντας απαράλλακτες πανανθρώπινες αξίες, σκέψεις και οράματα.
Οι λάτρεις της «λογοτεχνίας του φανταστικού και του τρόμου» κρατώντας σφιχτά το χέρι του Πόε, του Στίβεν Κινγκ, του Λοβκραφτ, του Κλάιβ Μπάρκερ, της Ναόμι Νόβικ βαδίζουν κάθε φορά σε μονοπάτια άγνωστα και αβέβαια τα οποία απομακρύνουν τον άνθρωπο από την επίγεια πραγματικότητα, φέρνοντάς τον παράλληλα ασφυκτικά κοντά σε αυτή. Οι αναγνώστες της συγκεκριμένης κατηγορίας έρχονται αντιμέτωποι με μορφές άγνωστες, με πηγαίους φόβους και παρόλα αυτά, καταφέρουν να τους καθυποτάξουν στις σελίδες που κρατούν στα χέρια τους.
Σειρά έχουν οι αναγνώστες που θαυμάζουν έντονα την δεξιοτεχνία και ευφυΐα του Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, της Αγκάθα Κρίστι, του Σεμπάστιαν Φίτζεκ και άλλων πολλών συγγραφέων, ερευνητών και δημοσιογράφων ενδεχομένως οι οποίοι τρέπουν με τον πιο ολοκληρωτικό τρόπο τις αποτρόπαιες και σκοτεινές πράξεις της ανθρωπότητας σε κάτι χειροπιαστό και δελεαστικό. Παράλληλα με το χάος της ανθρώπινης διαστροφής, οι συγγραφείς καταφέρνουν να διατυπώσουν με τον πιο αξιόλογο τρόπο την ανθρώπινη εσωστρέφεια, την εφευρετικότητα και την έντονη επιρροή των ανθρωπίνων παθών.
Δε θα μπορούσαν να παραλειφθούν φυσικά και οι λάτρεις της φιλοσοφίας. Παραποιώντας τα λόγια ενός μοναδικού συγγραφέα φιλοσοφίας, του Γκάαρτεν, θα πω ότι η συγκεκριμένη κατηγορία αναγνωστών δεν βολεύεται στο μαλακό λευκό τρίχωμα του λαγού που μόλις βγήκε από το ημίψηλο καπέλο του μάγου. Αντίθετα, αναζητά την αλήθεια μέσα στα φαινόμενα, ψάχνει το καθολικό και το απόλυτο μέσα στη ρητορική του «περίπου» και βρίσκεται σε διαρκή επαγρύπνηση. Η έννοια της φιλοσοφίας δεν περιλαμβάνει μόνο Σωκρατικές κι Αριστοτελικές νότες, παρά περικλείει συνολικά τις διδαχές τόσο των «κλασικών» όσο και των σύγχρονων σκεπτικιστών της παγκόσμιας κλίμακας.
Η τελευταία κατηγορία αναγνωστών, περιλαμβάνει εκείνους που αγαπούν την αλήθεια… αναφέρομαι φυσικά σε τακτικούς αναγνώστες ιστορικών και πολιτικών έργων, οι οποίοι παρά τις έμμεσες κατευθύνσεις που ενδέχεται να υποδεικνύει ο συγγραφέας, δύνανται να δουν την πορεία των πραγμάτων, την αλήθεια τους και τις ρίζες τους. Κάθε σελίδα πρόκειται για ένα ταξίδι στο παρελθόν, μια συνειδητοποίηση για το παρόν και μια προειδοποίηση για το μέλλον. Τέτοια αναγνώσματα είναι αρκετές φορές δύσκολα για το ευρύ κοινό, καθώς ανάμεσα στις λέξεις κρύβονται κληρονομιές και έννοιες που ξεπερνούν τα χρονικά όρια. Σε κάθε περίπτωση όμως, αποτελούν μεγάλο προνόμιο για όποιον επιλέγει να τα διαβάσει.
Όλα όσα προαναφέρθηκαν παραπάνω είναι ένα αμάλγαμα αλήθειας, υποκειμενισμού και κοινοτυπίας. Κάθε αναγνώστης είναι ένας άνθρωπος σκεπτόμενος, με προβληματισμούς που δημιουργεί δικούς του κανόνες, απόψεις και σε κάθε περίπτωση κάνει ελιγμούς ανάμεσα σε αναγνώσματα. Σημασία δεν έχει ποιος είναι κάποιος σαν αναγνώστης, αλλά η πεποίθηση να ωριμάσει, να ελιχθεί και να ολοκληρωθεί.
Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος της Νομικής, στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Ο τομέας που την ενδιαφέρει αρκετά όσον αφορά στη νομική, είναι εκείνος του ναυτικού δικαίου, ωστόσο την αγγίζουν έντονα και ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Σε ένα έξω-νομικό πλαίσιο, λατρεύει ιδιαίτερα τη συγγραφή, τη λογοτεχνία και την τέχνη. Τέλος, προσπαθεί να δραστηριοποιείται όσο το δυνατόν περισσότερο εθελοντικά καθώς υποστηρίζει έντονα τις αρχές της φιλανθρωπίας και ανιδιοτέλειας.
