Του Παναγιώτη Δωρή,
Η μεγαλύτερη πρόκληση μιας σύγχρονης κοινωνίας στον παγκόσμιο χάρτη είναι η διαφύλαξη των χαρακτηριστικών της, η ευταξία και η συνέχεια, η συνοχή. Πολλοί παράγοντες παρατηρούνται να επικουρούν στην αδιάκοπη προσπάθεια των κρατών, όπως η ιστορία και η παιδεία. Συχνά στην προσπάθεια, όμως, αυτή λαμβάνουν χώρα συμβάντα, αντικείμενα του αρχικού σκοπού και κατ’ αυτόν τον τρόπο γεννάται ένας επιγενόμενος σκοπός, διαφορετικής τροχιάς και πορείας από τον πρώτο. Στο σημείο αυτό επεμβαίνουν οι σε προγενέστερο χρόνο δικαιοδοτικοί και ανασταλτικοί μηχανισμοί του κράτους, που αρμοδιότητα κατέχουν ως προς την οριοθέτηση των πράξεων της πολιτείας και αποφασίζουν με αντικειμενικά κριτήρια για τους σκοπούς αυτούς. Το ζήτημα, όμως, έγκειται στην ύπαρξη πρακτικών και σκοπών, που δεν επαφίενται στην αρμοδιότητα των τελευταίων.
Εν ολίγοις, η προβληματική που μας παρουσιάζεται αφορά κοινωνικά ζητήματα που υφίστανται στην επικράτεια μιας χώρας, αλλά η ίδια δεν δύναται να αναλάβει μέτρα για την αντιμετώπιση τους.
Ο λόγος που δεν επεμβαίνει η Πολιτεία σχετίζεται με τον Καταστατικό της Χάρτη (Σύνταγμα), μέσα στον οποίο είναι καταγεγραμμένα τα διάφορα ατομικά δικαιώματα και ελευθερίες των πολιτών. Δικαιώματα στα οποία το κράτος δεν έχει την έγκριση του λαού για να τα καθορίσει ή να τα επαναπροσδιορίσει ή να τα περιορίσει. Ακόμη και εάν ο σκοπός του κράτους είναι υπέρτερος του ατομικού δικαιώματος και αποβλέπει στην κοινωνική εξύψωση πολλών ατόμων (αντίθετα το ατομικό αποβλέπει στην προστασία ενός ατόμου) δεν είναι εφικτή καμία καταπάτηση. Αλλά και εάν συμβεί, θα γίνει προσπάθεια διόρθωσης της πράξης, στοχεύοντας τον σεβασμό του ατόμου. Εάν, όμως, το κείμενο συνεχίσει στην προκείμενη τακτική θα καταλήξει ως ένα κείμενο νομικής αμιγούς φύσεως, θα αναφερθούμε σε απλά καθημερινά παραδείγματα.
Πρώτον, η οδηγική συμπεριφορά και εν γένει παιδεία των Ελλήνων. Αν και ολοένα περισσότερο τα τελευταία χρόνια, αφενός η ελληνική πολιτεία λαμβάνει αυστηρά μέτρα για την προστασία των οδηγών, αφετέρου παρατηρείται μια γενικευμένη βελτίωση στους δρόμους, οι παθογένειες παραμένουν ακμαίες. Από το διαβλητό των εξετάσεων με τις γνωστές από οθωμανικής αυτοκρατορίας πρακτικές έως και τις καθημερινές παραβιάσεις πάσης φύσεως, που πλείστες φορές καταλήγουν σε ατύχημα και ορισμένες φορές σε δυστυχήματα.
Πολλοί θα αποκριθούν ότι μερίδιο ευθύνης καταλογίζεται και στον τομέα τροχαίας της Αστυνομίας. Παρ’ όλα αυτά, ως γνωστόν το ζήτημα της ελληνικής κοινωνίας είναι η μη συμμόρφωση και η υπακοή στις επιταγές του νόμου, θεωρώντας τους κάτι ξένο, κάτι που δεν ακουμπάει κανέναν. Προληπτικά οι διοικητικού χαρακτήρα ποινές δεν εκφοβίζουν την μεγάλη μερίδα των συμπατριωτών μας. Μόνο όταν αυτές υλοποιηθούν με διάφορες συνέπειες για τον ίδιο (π.χ. αφαιρείται δίπλωμα οδήγησης από ιδιωτικό υπάλληλο, με συνέπεια να απολυθεί, καθώς δεν δύναται να μετακινείται στον χώρο εργασίας) αντιδράει κανείς σφοδρά, μιλώντας για «άδικους» νόμους και επιρρίπτοντας την ευθύνη είτε στην ίδια την Πολιτεία είτε σε τρίτους οδηγούς. Παρ’ όλα αυτά, προς επίρρωση των επιχειρημάτων μου συνηγορούν και στατιστικά στοιχεία, που παρουσιάζουν ότι 9 στα 10 ατυχήματα συμβαίνουν λόγω κάποιας παραβίασης του Κ.Ο.Κ από κάποιον οδηγό, με το συντρέχον πταίσμα του κράτους να υφίσταται σε κάποιες περιπτώσεις, αλλά όχι συχνά.
Το δεύτερο παράδειγμα αφορά την εθελοντική αιμοδοσία. Και στον τομέα αυτό η Ελλάδα στέφεται αρνητικός πρωταθλητής της Ευρώπης, καθώς κατέχει από τα μικρότερα ποσοστά. Στην προκειμένη περίπτωση παρατηρείται το εξής: το κράτος δεν έχει το δικαίωμα να επέμβει στον τομέα αυτόν άμεσα, καθώς δεν μπορεί να προχωρήσει σε καταναγκαστική αιμοληψία, παρά μόνο έμμεσα. Και αυτό το παράδειγμα ομοιάζει στο προηγούμενο, αφού η τακτική των Ελλήνων δεν διαφοροποιείται. Κανείς δεν ασχολείται με το ζήτημα, και μάλιστα αδικαιολογήτως, καθώς τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες ενημέρωσης των πολιτών, ειδικά στα σχολεία και στα παιδιά, ώστε να μετέχουν στην προσπάθεια αυτή, που έχει ύψιστο σκοπό, την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Μόνο όταν υπάρξει άμεση ανάγκη παρατηρείται κινητοποίηση, μη αναλογιζόμενοι την καθημερινή ανάγκη που υπάρχει, όχι μόνο στην δική μας επικράτεια αλλά σε όλον τον πλανήτη.
Η δοτικότητα των Ελλήνων είναι ωφελιμιστική. Συνηθίζεται να εκφράζεται μια ρήση για την κατάσταση αυτήν: «Να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα». Το κράτος αδυνατεί κατά αντικειμενικό και ορθό τρόπο να δράσει άμεσα, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα υφίσταντο ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα προαναφερθέντα προβλήματα είναι δύο κλασικά παραδείγματα που αποτελούν προβλήματα κοινωνικού πολιτισμού. Άλλωστε, μην λησμονούμε ότι η προσφορά (στο ένα παράδειγμα με αρνητικό πρόσημο, στο άλλο με θετικό) έχει ως αποτέλεσμα την μέθεξη και την διαφύλαξη της πολιτιστικής μας αξίας, ως ανθρωπίνων όντων πρώτα και ως Ελλήνων δεύτερον.
Υ.Γ: «Κάνε άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά»
