Του Οδυσσέα Γραμματικάκη,
Οι εκλογές του 1968 στιγματίστηκαν από σημαντικές και καταιγιστικές εξελίξεις για την κοινωνία των ΗΠΑ. Οι εκλογές αυτές ήταν οι 46ες Προεδρικές Εκλογές. Σύμφωνα με τους αναλυτές, οι εκλογές του 1968 εκτός από την κρισιμότητά τους, λόγω των ραγδαίων αλλαγών και συμβάντων που πραγματοποιήθηκαν, είναι σημαντικές καθώς πλέον είχε αλλάξει το κυρίαρχο δίλημμα των εκλογών που επικράτησε για 36 χρόνια, το οποίο αφορούσε το New Deal. Μέσω του New Deal, οι Δημοκρατικοί είχαν κυριαρχήσει σχεδόν σε όλες τις εκλογές, εκτός από όταν έχασαν από τον Αϊζενχάουερ.
Υποψήφιοι Πρόεδροι ήταν τρεις. Ο Ρίτσαρντ Νίξον με τους Ρεπουμπλικανούς, ο Χιούμπερτ Χάμφρεϊ με τους Δημοκρατικούς και ο Τζορτζ Γουάλας με το Ανεξάρτητο Αμερικανικό Κόμμα.
Ο Ρίτσαρντ Νίξον είχε διατελέσει αντιπρόεδρος από το 1953 μέχρι το 1961, είχε δοκιμάσει την τύχη του να «τρέξει» για Πρόεδρος κερδίζοντας το χρίσμα στις εκλογές του 1960, χάνοντας όμως από τον Τζον Κένεντι για ελάχιστες ψήφους. Επανεμφανίστηκε στο προσκήνιο το 1968, σε μια χρονιά-«σταθμό» για τις ΗΠΑ. Ο πόλεμος του Βιετνάμ είχε μόλις αρχίσει υπό τις ευλογίες του Λύντον Τζόνσον, το αντι-πολεμικό κίνημα όλο και μεγάλωνε, η Νέα Αριστερά, αυτή που έκανε τα βήματά της στην Ευρώπη, εμφανιζόταν και στις ΗΠΑ και το κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων των αφροαμερικανών καθώς και των γυναικών, κέρδιζε όλο και περισσότερο έδαφος. Ο Νίξον ο οποίος ανήκε στη συντηρητική πλευρά των Ρεπουμπλικάνων στα κοινωνικά θέματα, αλλά όχι τόσο στη δεξιά πτέρυγα που την εκπροσωπούσε ο Ρόναλντ Ρίγκαν, θεωρούσε ότι έπρεπε τα αμερικανικά στρατεύματα να αποχωρήσουν από το Βιετνάμ καθώς πίστευε ότι ο πόλεμος ήταν χαμένος. Όπως αναφέραμε, το 1968 είναι χρονιά-σταθμός για τις ΗΠΑ και αυτά που συνέβησαν θα έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στο αποτέλεσμα των εκλογών. Στις 4 Απριλίου 1968, ο ηγέτης του Κινήματος για Πολιτικά Δικαιώματα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δολοφονήθηκε κατά την επίσκεψή του στο Μέμφις του Τενεσί. Την ίδια στιγμή, με τα νέα της δολοφονίας του Κινγκ, θα ξεσπάσουν μεγάλες διαδηλώσεις και πορείες ως ένδειξη διαμαρτυρίας στη δολοφονία του αφροαμερικανού ακτιβιστή, αλλά με αφορμή τη δολοφονία του θα ξεσπούσε η οργή και για τα δικαιώματα των αφροαμερικανών σε όλη την Αμερική. Οι διαδηλώσεις κράτησαν ένα μήνα και οι νεκροί ανέρχονταν σε πάνω από 40, ενώ οι τραυματισμοί ξεπέρασαν τους 2.500 και οι συλλήψεις τις 15.000. Αυτό το γεγονός έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καμπάνια του Νίξον, ο οποίος βλέποντας τις ταραχές αλλά και τη συνεχιζόμενη κλιμακούμενη βία, τις διαδηλώσεις έναντι του πολέμου, την άνοδο του κινήματος των χίπις και της νέας αριστεράς, έκανε λόγο για «επαναφορά του νόμου και της τάξης» όπου σύμφωνα με αυτόν είχε χαθεί εξαιτίας της ηγεσίας των Δημοκρατικών.
Ο Χιούμπερτ Χάμφρεϊ ήταν ο εκλεκτός των Δημοκρατικών για τον Προεδρικό θώκο. Όπως και ο Νίξον, έτσι και αυτός είχε υπάρξει αντιπρόεδρος κάτω από την ηγεσία του Λύντον Τζόνσον από το 1965 μέχρι το 1969. Ο Τζόνσον είχε αναλάβει τα καθήκοντα του Προέδρου όταν ο Τζον Κένεντι δολοφονήθηκε το 1963 και κέρδισε τις εκλογές του 1964, και ενώ είχε τη δυνατότητα να ξαναβάλει υποψηφιότητα για Πρόεδρος, δεν το έπραξε. Ο Χάμφρεϊ έτσι βρήκε την ευκαιρία και έθεσε υποψηφιότητα ως συνεχιστής της πολιτικής του Τζόνσον, τόσο στον πόλεμο του Βιετνάμ, όπου είχε ισχυρές αντιδράσεις από πολλούς Δημοκρατικούς, όσο και στις οικονομικές πολιτικές με το πρόγραμμα που είχε υιοθετήσει ο Τζόνσον το 1964 “War On Poverty”. Η δημοφιλία Τζόνσον όμως, εξαιτίας του πολέμου του Βιετνάμ, είχε μειωθεί θεαματικά. Υπό τη θητεία του, πάνω από 1000 Αμερικανοί σκοτώνονταν στο Βιετνάμ κάθε μήνα. Κατά τις προκριματικές εκλογές, ο Χάμφρεϊ είχε να αντιμετωπίσει δύο πολύ ικανούς αντιπάλους. Τον Ρόμπερτ Κένεντι, αδερφό του Τζον και τον Γιουτζίν ΜακΚάρθι. Ο πρώτος είχε την υποστήριξη των αφροαμερικανών ψηφοφόρων, των καθολικών και γενικά των μειονοτήτων, ενώ ο δεύτερος είχε την υποστήριξη των φοιτητών, των διανοούμενων και των μεσοαστών λευκών. Στις 5 Ιουνίου του 1968, στις προκριματικές εκλογές των Δημοκρατικών στην Καλιφόρνια, ο Ρόμπερτ Κένεντι κερδίζει τον ΜακΚάρθι και μετά τον επινίκιο λόγο του πέφτει νεκρός από τις σφαίρες ενός 24χρονου Παλαιστίνιου, που μισούσε τον Κένεντι επειδή υποστήριζε το Ισραήλ. Οι ιστορικοί επισημαίνουν ότι αν δεν είχε συμβεί αυτό, ο Κένεντι θα είχε κερδίσει το χρίσμα για την Προεδρία, καθώς βρισκόταν δεύτερος με 168 αντιπροσώπους λιγότερους από ό,τι ο Χάμφρεϊ. Ο Χάμφρεϊ έτσι κέρδισε τον αδύναμο, συγκριτικά με τον Κένεντι, ΜακΚάρθι.
Στις εκλογές του 1968, υπήρχε και ένα τρίτο κόμμα, το φασιστικό και ρατσιστικό, Ανεξάρτητο Αμερικανικό Κόμμα, με αρχηγό τον Τζορτζ Γουάλας. Το κόμμα ιδρύθηκε το 1967, αφότου ο Γουάλας είχε εκδιωχθεί από το Δημοκρατικό Κόμμα και είχε σκοπό να πάρει όσες περισσότερες ψήφους μπορούσε από τους Δημοκρατικούς και να φέρει τη συζήτηση όλο και πιο δεξιά, αποτρέποντας έτσι την περαιτέρω παραχώρηση δικαιωμάτων στους αφροαμερικανούς.
Στις εκλογές αυτές, οι Δημοκρατικοί που είχαν κερδίσει τις 7 από τις 9 προηγούμενες εκλογικές νίκες, χάσανε καθώς το πρόγραμμά τους που παρέμενε προσηλωμένο στο New Deal πλέον δεν απηχούσε στην αμερικανική κοινωνία. Ο Νίξον κέρδισε 301 εκλέκτορες από τους 538, κερδίζοντας και τη λαϊκή ψήφο με 43.4%, έναντι του Χάμφρεϊ με 42.7% και 191 εκλέκτορες. Το φασιστικό κόμμα του Γουάλας τα πήγε εξαιρετικά καλά στη λαϊκή ψήφο με 13.5%, δηλαδή 9.901.118 ψήφους.
Οι λόγοι που χάσανε οι Δημοκρατικοί εντοπίζονται σε πολλούς παράγοντες, κυριότερος όμως φαίνεται να ήταν ο πόλεμος του Βιετνάμ. Ο πόλεμος αυτός δίχασε την Αμερική, δημιούργησε ένα ισχυρό αντιπολεμικό κίνημα καθώς και το κίνημα των χίπις. Άλλος ένας λόγος ήττας των Δημοκρατικών ήταν η προσήλωσή τους στο New Deal, καθώς 35 χρόνια μετά τη δημιουργία του πλέον δεν είχε αντίκτυπο στα αυτιά των ψηφοφόρων. Μην ξεχνάμε ότι στις εκλογές του 1952 και 1956, ο Ρεπουμπλικανός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ είχε κερδίσει τους Δημοκρατικούς, παίρνοντας πολλά στοιχεία από την κοινωνική τους ατζέντα. Επίσης, οι δολοφονίες των Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Ρόμπερτ Κένεντι, δημιούργησαν ένα αίσθημα ανασφάλειας καθώς και οι διαδηλώσεις των αφροαμερικανών μετά τη δολοφονία του Κινγκ, ώθησαν σε μεγάλο βαθμό τον Νίξον στο να χτίσει την καμπάνια του πάνω στο σύνθημα «Νόμος και Τάξη» και να «χαϊδέψει» τα αυτιά των πολιτών, που στο μέλλον θα τους αποκαλούσε «σιωπηλή πλειοψηφία». Τέλος, το Ανεξάρτητο Αμερικανικό Κόμμα κατάφερε να κερδίσει 46 εκλέκτορες, ενώ κατέκτησε και αρκετές πολιτείες του νότου, οι οποίες αποτελούσαν παραδοσιακά προπύργια των Δημοκρατικών. Ο Γουάλας, ούτως ή άλλως, γνώριζε ότι δε θα κέρδιζε τις εκλογές, απλώς ήθελε να κατευθύνει τη συζήτηση όσο πιο δεξιά γινόταν.
Οι εκλογές του 1968 ήταν γεμάτες με αίμα, ρατσισμό, βία και ταραχές. Ο Νίξον κέρδισε με συνθήματα κρατικής καταστολής και απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων από τον πόλεμο του Βιετνάμ, αλλά η διακυβέρνησή του θα είναι πολύ πιο σκοτεινή από ό,τι φαινόταν.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- https://www.history.com/topics/us-presidents/richard-m-nixon
- https://www.smithsonianmag.com/history/timeline-seismic-180967503/
