Της Μαρίας Τάκη,
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (τα κατά κόσμο social media), είναι ενα αναπόφευκτο εργαλείο επικοινωνίας στη σημερινή εποχή. Εκτός απο την εφαρμογή του καθενός στην οθόνη του κινητού μας, η επιρροή που έχουν στις ζωές μας είναι σίγουρα κάτι παραπάνω απ’αυτό. Facebook, Instagram, Twitter, Whatsapp, Viber, Hangouts και άλλα πολλά, εκτός απο την ενημέρωση έχουν ως κύριο στόχο την αλληλεπίδραση των ανθρώπων με ποικίλους τρόπους.
Ωστόσο, εγώ θέλω να αναφερθώ στο πιο πολύπλευρο -κατ’εμέ- απο αυτά, το Instagram. Μια εφαρμογή που δημιουργήθηκε το 2010 και ξεκίνησε ως οχι και τόσο δημοφιλής μιας και το Facebook κρατούσε τα ηνία της δημοτικότητας για πάρα πολλά χρόνια. Κατάφερε όμως, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα να τραβήξει την προσοχή.
Οι λόγοι είναι πολλοί. Το κομμάτι της ενημέρωσης είναι απο ελάχιστο ως ανύπαρκτο, ενώ αντίθετα δίνεται έμφαση στη φωτογραφία καθιστώντας την μια εφαρμογή με κατα κύριο λόγο ευχάριστο περιεχόμενο. Έτσι, το είδος των εικόνων που ο καθένας βλέπει ποικίλλουν ανάλογα με τα προφίλ των ανθρώπων που ακολουθεί και τα ενδιαφέροντά του (χορός, μουσική, ταξίδια, γαστρονομία κλπ). Εκτός αυτού, μέσα απο τις ‘ιστορίες’ (ή story) επιτυγχάνεται μια πιο άμεση αλληλεπίδραση. Στα stories μια φωτογραφία ή ένα βίντεο έχουν ζωή 24 ώρες και το περιεχόμενό τους αποτελείται κυρίως απο το τι κάνει ο χρήστης τη στιγμή που το ανεβάζει.
Ως τώρα λοιπόν έχουμε: ανθρώπινα πορτραίτα, φυσικά τοπία, κατοικίδια, μόδα, τατουάζ, βίντεο απο συναυλίες και οτιδήποτε άλλο μπορεί να σκεφτεί ο ανθρώπινος νους. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι το εξής: είναι αληθινά (ή έστω ρεαλιστικά) όλα όσα εμφανίζονται στην αρχική μας καθώς κάνουμε scroll down;
ΟΧΙ! Σε μεγάλο βαθμό οχι. Ένα απο τα κύρια χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης είναι η αποδοχή απο το κοινωνικό σύνολο και ενας απο τους πιο εύκολους τρόπους, για να το πετύχει κανείς είναι να προσπαθήσει να γίνει αποδεκτός φαινομενικά. Έχει αποδειχθεί επιστημονικά οτι όσο αυξάνονται τα likes μιας φωτογραφίας, οι ενδορφίνες και η ντοπαμίνη (γνωστές και ως ‘ορμόνες της χαράς’) του ατόμου που την δημοσίευσε, ανεβαίνουν επίσης. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που όλοι νιώθουμε μια πρόσκαιρη ευφορία, όταν αισθανόμαστε οτι η πληροφορία που επικοινωνήσαμε διαδικτυακά έχει πέραση. Εκτός απο μη τυχαίο όμως, είναι ταυτόχρονα και ανησυχητικό.
Η προσπάθεια για την επίτευξη του ‘τέλειου’ είναι κάτι που τροφοδοτείται απο τα social media, ενω ταυτόχρονα η ίδια σκέψη τα τροδοφοτεί και ο συγκεκριμένος φαύλος κύκλος δεν τελειώνει ποτέ. Η επιθυμία μας να αρέσουμε και να προβάλουμε την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας έχει αρχίσει να ξεφεύγει απο τα λογικά πλαίσια και να φτάνει στην υπερβολή. Έτσι, εξωτερικεύεται μια ζωή που πολλές φορές δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα.
Επεξεργασμένες φωτογραφίες, έντονα χρώματα, ατελείωτα φίλτρα για να φαινόμαστε λεπτότεροι, ομορφότεροι, με λιγότερα σπυράκια ή κιλά. Το κυριότερο όμως είναι οτι στο instagram όλοι προβάλουμε μια κατάσταση μόνιμης χαράς και αισιοδοξίας που σε καμία περίπτωση δεν συμβαδίζει με την πραγματική ζωή, δημιουργώντας ένα αμφίδρομο πρόβλημα.
Ο χρήστης που βλέπει μια συνεχόμενη πλαστή αισιοδοξία και τελειότητα νιώθει μειονεκτικά αν ο ίδιος διανύει μια δύσκολη περίοδο στη ζωή του, ενω ταυτόχρονα αυτός που δημοσιεύει το παραπάνω υλικό είναι πολύ εύκολο να παγιδευτεί σε μια ναρκισσιστική συμπεριφορά και να δώσει περισσότερη σημασία στο ‘φαίνεσθαι’ παρά στο ‘είναι’. Κύριο θύμα της ανωτέρω συμπεριφοράς είμαστε οι γυναίκες -το κατα κόσμο ωραίο φύλο- που υποσυνείδητα θεωρούμε οτι μέσω αυτού ενδέχεται να αρέσουμε περισσότερο στην κοινωνία, στους άνδρες, στον εαυτό μας τον ίδιο.
Ωστόσο, το καθετί αποκτά θετική ή αρνητική υπόσταση ανάλογα με τον τρόπο που το χρησιμοποιούμε. Σκοπός δεν είναι η διάθεση της ημέρας ή της εβδομάδας μας να εξαρτάται απο το πόσοι είδαν το story μας, τι φίλτρο διαλέξαμε ή αν το καινούργιο μας ρολόι φαίνεται καθαρά. Ναι, είναι απόλυτα φυσιολογικό να θέλουμε να βγούμε όμορφοι σε μια φωτογραφία και να χαιρόμαστε αν αυτό επιτευχθεί, αλλά απο αυτή την παραδοχή μέχρι την ανωτέρω υπερβολή, υπάρχει διαφορά. Αντ’αυτού, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούμε τα social media προκειμένου να δημοσιεύσουμε ένα χαρμόσυνο γεγονός ή ένα εποικοδομητικό ταξίδι, να προωθήσουμε μια δουλειά μας ή ένα νεο ξεκίνημα, να εξωτερικεύσουμε όμορφες στιγμές με φίλους, τη δημιουργικότητα μας ή οτιδήποτε άλλο είμαστε ‘εμείς’.
Είναι ανώφελο να προσπαθούμε να αρέσουμε σε όλους. Ό,τι κι αν κάνουμε, όπως κι αν ντυθούμε, ό,τι κι αν πούμε, όπως κι αν φερθούμε, αποκλείεται να αρέσει σε όλους. Ακριβώς γι’αυτό, είναι πολύ πιο υγιές να αποδεχτούμε οτι ο καθένας είναι μοναδικός με τις ατέλειες του, εξωτερικές και εσωτερικές. Και αυτό ακριβώς είναι που τον καθιστά όμορφο. Όχι το μακιγιάζ, όχι τα ακριβά ρούχα, όχι η συρροή σχολίων στις δημοσιεύσεις. Το αντίθετο αυτού είναι η μαζική παραγωγή ‘τέλειων’, σχεδόν ομοιόμορφων ανθρώπων, που όμως ουδεμία σχέση έχει με την αληθινή ζωή, διότι τα φίλτρα υπάρχουν μόνο στις εφαρμογές και όχι στην πραγματικότητα.
Κάθε φορά λοιπόν που καταλαβαίνουμε οτι ο κόσμος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μάς επηρεάζει τόσο ώστε να φτάσουμε σε σημείο να αναρωτιόμαστε για την αξία μας, ας θυμόμαστε οτι ο μέσος όρος που το μάτι μας παραμένει σε μια φωτογραφία είναι ΜΟΝΟ 3 δευτερόλεπτα. 3 δευτερόλεπτα έχουν τη δύναμη να μειώσουν την αυτοπεποίθησή μας, να μας κάνουν να πιστέψουμε οτι οι άλλοι έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής, έχουν ταξιδέψει περισσότερο, έχουν καλύτερους φίλους, περισσότερα υλικά αγαθά κι έχουν καταφέρει σπουδαιότερα πράγματα απο εμάς.
Με μια μόνο προϋπόθεση. Μια μοναδική προϋπόθεση: να το αφήσουμε εμείς να συμβεί! Κι αυτό, όσο κι αν εξελιχθεί η τεχνολογία, θα είναι για πάντα στο χέρι μας…
Γεννήθηκε στην Έδεσσα. Είναι απόφοιτη του τρίτου ευρωπαϊκού σχολείου Βρυξελλών και της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Γνωρίζει άριστα Αγγλικά και Γαλλικά. Παίζει ακορντεόν και πιάνο και έχει κάνει μαθήματα φωνητικής. Χορεύει μπαλέτο και λάτιν και ασχολείται ερασιτεχνικά με το θέατρο και την φωτογραφία. Η αγάπη της για την λογοτεχνία και την ποίηση την οδήγησε στην αρθρογραφία, ενώ τα ταξίδια και η επαφή με διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς είναι το διάλειμμα από την καθημερινότητά της.
