Της Σαμπίν Καμχή,
Η προγραμματισμένη απαρχαίωση είναι μια πολιτική σχεδιασμού ενός προϊόντος με τεχνητά περιορισμένη διάρκεια ζωής. Σημαίνει δηλαδή ότι έρχεται εσκεμμένα η στιγμή που η συσκευή σου καθίσταται αναλώσιμη, ξεπερασμένη, μη χρήσιμη. Ο όρος αυτός δεν μπορεί να αναφερθεί χωρίς να παραπέμψουμε στον λαμπτήρα Centennial στο Livermore, CA, ο οποίος καίει από το 1901! Σήμερα, οι λαμπτήρες πυράκτωσης συνήθως διαρκούν περίπου 1000 ώρες, πολύ λιγότερο από τις εκατομμύρια ώρες που καίει ο λαμπτήρας Centennial. Το σκεπτικό πίσω από τη στρατηγική, την οποία πια χρησιμοποιούν πολλές εταιρείες, είναι να δημιουργηθεί μακροπρόθεσμος όγκος πωλήσεων με τη μείωση του χρόνου μεταξύ των επαναλαμβανόμενων αγορών – που αναφέρεται ως «μείωση του κύκλου αντικατάστασης» – προκειμένου οι καταναλωτές να συνεχίσουν να ξοδεύουν.
Ιδιοφυές μεν για τους κατασκευαστές, η προγραμματισμένη απαρχαίωση είναι ωστόσο, εξαιρετικά καταστρεπτική για το καταναλωτικό κοινό και το περιβάλλον. Αυτοί που κερδίζουν περισσότερο από αυτό είναι αναμφισβήτητα οι εταιρείες ηλεκτρονικών, υπολογιστών και τηλεπικοινωνιών όπως η Apple, η Epson, η Samsung και πολλές ακόμα. Yπολογιστές, εκτυπωτές, κινητά τηλέφωνα, ψυγεία … Όλα αυτά τα προϊόντα έχουν δει την διάρκεια ζωής τους να μειώνεται. Πρέπει να προσθέσουμε την ταχύτητα με την οποία κυκλοφορούν νέα μοντέλα στην αγορά, με ενημερώσεις, βελτιώσεις κλπ. που μας κάνουν να εθιζόμαστε στην κατανάλωση.
Το περιβάλλον βλάπτεται αφού η διαδικασία παραγωγής των ηλεκτρικών εξαρτημάτων – η οποία απαιτεί τη χρήση μετάλλων – «είναι ιδιαιτέρως ενεργοβόρα, φορτώνοντας το περιβάλλον με μεγάλες ποσότητες μη αφομοιώσιμων τοξικών υλών». Επιπλέον, οι μη χρησιμοποιούμενες πλέον συσκευές εξάγονται σε χώρες του υποανάπτυκτου και αναπτυσσόμενου κόσμου, μετατρέποντας τες σε πραγματικές χωματερές με γιγαντιαίους κάλαθους χιλιάδων τόνων τοξικών ηλεκτρονικών απορριμμάτων. Σύμφωνα με το UN, δημιουργούμε περίπου 50 εκατομμύρια τόνους από αυτά τα απόβλητα κάθε χρόνο. Εκεί, οι άνθρωποι καίνε τις συσκευές ώστε να αφαιρεθεί το πλαστικό και να κρατήσουν τα πολύτιμα μέταλλα, κάτι το οποίο απελευθερώνει τρομακτικές ποσότητες τοξικών αερίων στην ατμόσφαιρα. Και η θλιβερή πραγματικότητα ,όμως, είναι πως περισσότερα από τα μισά ηλεκτρονικά προϊόντα που καταλήγουν στις χωματερές αυτές λειτουργούν απόλυτα και απλά αντικαταστάθηκαν για καινούργια μοντέλα.
H Agbogbloshie είναι μια γειτονιά που βρίσκεται στην πρωτεύουσα της Γκάνα. Έχει γίνει μια παγκόσμια χωματερή τεχνολογίας και θεωρείται η μεγαλύτερη σε όλο τον κόσμο. Κάθε χρόνο περίπου 250.000 τόνοι επεξεργασμένων υπολογιστών και τηλεφώνων αποστέλλονται παράνομα εκεί.
Στο παρελθόν, οι προσπάθειες πολλών να ελέγξουν τις εταιρείες απέτυχαν, πράγμα που βάζει την ευθύνη σε εμάς τους καταναλωτές. Μόνο εμείς μπορούμε να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο: αν μειώσουμε την αγορά προϊόντων, θα μειώσουν και οι εταιρείες τους ρυθμούς κατασκευής τους και στη συνέχεια πώλησης τους. Θα αναγκαστούν να αυξήσουν την διάρκεια ζωής των προϊόντων τους, πράγμα που θα οδηγήσει σε λιγότερους χώρους ηλεκτρικών αποβλήτων και άρα, μικρότερη βλάβη στο περιβάλλον. Είναι σημαντικό να επιλέγουμε μάρκες των οποίων τα προϊόντα γνωρίζουμε ότι διαρκούν περισσότερο. Η Γαλλία έλαβε πρόσφατα ισχυρά μέτρα κατά της προγραμματισμένης απαρχαίωσης. Οι επιχειρηματίες θα υπόκεινται σε ποινές φυλάκισης και οι εταιρείες σε πρόστιμα ύψους έως 300.000 ευρώ, αν διαπιστωθεί ότι πραγματοποιούνται τέτοιου είδους πρακτικές.
Είναι γεννημένη το 1998 στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Σχολή Μωραΐτη και πλέον ζει και σπουδάζει στο Λονδίνο, στο Τμήμα Business and Management του University Of Reading. Αρθρογραφεί για το περιβάλλον στην κατηγορία του Ελεύθερου του OffLine Post.
