Της Στέλλας Μίτιλη,
Τόσο από τις πρόσφατες έντονες προκλήσεις της Τουρκίας που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, όσο και από προηγούμενες ενέργειές του με την λ.χ. ατιμωρητί εισβολή στη Συρία, αλλά και το διαχρονικό θέμα της καταδίωξης των Κούρδων, επιβεβαιώνεται η πρόθεση του Ερντογάν να μετατρέψει εκ νέου τα Βαλκάνια -κυρίως την Ελλάδα και την Κύπρο- σε μέρος του νεο-οθωμανικού χώρου. Πιο συγκεκριμένα, μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του 2016 στην Τουρκία, με τις εσωτερικές, αλλά και ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις του, άνοιξε ο δρόμος για την ολοκλήρωση του μετασχηματισμού του παλαιού κεμαλισμού σε νεο-οθωμανισμό, ως σύνθεση ισλαμισμού και κεμαλισμού, με αυταρχικά χαρακτηριστικά στο εσωτερικό και επιθετικά στο εξωτερικό.
Έτσι, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, οι συνεχείς υπερπτήσεις τουρκικών αεροσκαφών στον ελλαδικό χώρο και οι γενικότερες παραβιάσεις το τελευταίο διάστημα, αλλά και η συμφωνία με τον Σάρατζ περί κοινής λιβυκής και τουρκικής ΑΟΖ, σβήνοντας από τον χάρτη τα νησιά Ρόδος, Κάρπαθος, Καστελόριζο, Κρήτη, κάθε άλλο παρά διάθεση αποκλιμάκωσης της έντασης δεν υποδηλώνει, ενώ κάνει σαφή την επιλογή του Τούρκου Προέδρου να ακολουθήσει επιθετική πολιτική, η οποία, άλλωστε, έχει αποδείξει στο παρελθόν πως αποδίδει. Αλλά και ευρύτερα, η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης και της Συμφωνίας των Σεβρών, η στάση του στο προσφυγικό και το πλήθος απειλών του προς την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ενδεικτικά της προσπάθειας του Ερντογάν για αναβίωση μιας νεο-οθωμανικής αυτοκρατορίας, που μάλιστα δε θα περιορίζεται μόνο στην ανατολική Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική, αλλά θα εξαπλώνεται και στα Βαλκάνια, κάτι που κάνει κατανοητό στις χώρες της ΕΕ και τις ΗΠΑ ότι η λογική των υποχωρήσεων δεν αποτελεί λύση.
Εμβαθύνοντας, όμως, λίγο στην προσωπικότητα και την πολιτική του, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προσηλωμένος στην παράδοση και αφοσιωμένος στον τουρκικό λαό, λόγω του εθνικιστικού του φρονήματος, αλλά και της υπέρμετρης φιλοδοξίας του, κατάφερε να μετατρέψει το μέχρι πρότινος κοσμικό κράτος της Τουρκίας σε θεοκρατικό, ενοποιώντας, παράλληλα, τον λαό υπό την εξουσία του, με όπλο το Ισλάμ. Ασκεί μια άκρως προσωποπαγή πολιτική με την υπερσυγκέντρωση των εξουσιών στο πρόσωπό του -ώστε δικαίως χαρακτηρίζεται ως «μοντέρνος σουλτάνος»- και εκμεταλλεύεται τα γεγονότα υπέρ του, παρά τη διπλωματική του ακαμψία. Ωστόσο, επακόλουθο αυτής ακριβώς της πολιτικής στην Τουρκία είναι η καταπάτηση βασικών ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων, όπως φαίνεται π.χ. από τις στοχευμένες διώξεις και φυλακίσεις που έχει εξαπολύσει το τουρκικό κράτος. Αναφορικά με την οικονομία της χώρας, τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αυξημένη πρόοδος, αλλά το βιοτικό επίπεδο του λαού δεν ακολουθεί την ίδια ανοδική πορεία, ιδίως ως προς την ισότητα των φύλων, αλλά και γενικά των ανθρώπων. Έτσι, η πολιτική αυτή πρακτική γίνεται ένας ακόμη παράγοντας αποσταθεροποίησης στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και συγχρόνως απομακρύνει την Τουρκία από την αποδοχή του χρόνιου αιτήματός της για ένταξη στην ΕΕ.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν κρίσεις για την κατάσταση της Τουρκίας και για τον πρόεδρό της, όπως φαίνονται από την πλευρά του εξωτερικού παρατηρητή. Τι ισχύει, όμως, για όσους ζουν στην Τουρκία και πώς κρίνουν τα γεγονότα εσωτερικά; Σε αυτό θα μας βοηθήσει μια νεαρή φοιτήτρια Μαθηματικών από την Τουρκία, κάτοικος της Κωνσταντινούπολης, που είχε τη διάθεση να προσπαθήσει να μας δώσει μια συνολική εικόνα της αντίληψης που επικρατεί, κυρίως από τη σκοπιά των νέων, απαντώντας σε ορισμένες ερωτήσεις, και που είχα τη χαρά να γνωρίσω.
- Πες μου λίγα λόγια για την Τουρκία του Ερντογάν αυτή την περίοδο. Πώς θα την αξιολογούσες;
- Όσον αφορά την Τουρκία με πρόεδρο τον Ερντογάν, στην πραγματικότητα, η κατάσταση είναι αρκετά άσχημη. Πληρώνουμε τεράστιους φόρους, υπάρχει ανισότητα μεταξύ των ανθρώπων. Επιπλέον, δωροδοκίες (εξαγορά) γίνονται παντού (και επομένως, υπάρχουν έντονα οι πελατειακές σχέσεις). Εάν γνωρίζει κανείς κάποιον από την κυβέρνηση ή αν είναι ισχυρό πρόσωπο, μπορεί να κάνει σχεδόν ό,τι θέλει. Δεν υπάρχει, επίσης, ελευθερία του Τύπου -αν και πριν, ήταν πολύ χειρότερα- και εξακολουθούμε να προσπαθούμε να αντισταθούμε σε αυτό και να το περιορίσουμε. Ο ίδιος ο Ερντογάν θεωρεί τον εαυτό του, κατά κάποιον τρόπο, σαν έναν προφήτη, ενώ παράλληλα, οι άνθρωποι -κυρίως οι μεγαλύτερης ηλικίας, όμως, δεδομένου ότι βρίσκονται σε χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο και είναι λίγο συντηρητικοί- τον υπακούν κάπως και τον λατρεύουν. Ωστόσο, πρόκειται για ολοκληρωτική δικτατορία και χρησιμοποιεί το Ισλάμ για να κατευθύνει το μυαλό των ανθρώπων.
- Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης και της κεντρικής Τουρκίας;
- Η Κωνσταντινούπολη είναι πραγματικά τεράστια και αναμφισβήτητα υπάρχουν πολλές δυνατότητες και απεριόριστα πράγματα να κάνει κανείς σε κάθε τομέα. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους εδώ -πέρα από τους ξένους- είναι νέοι και όχι σαν τους μεγαλύτερους ηλικιακά ανθρώπους. Βασικά, δεν είναι πολύ διαφορετικά από άλλα μέρη της Τουρκίας, αλλά και πάλι, οι άνθρωποι είναι αναμφίβολα πιο ανοιχτόμυαλοι και πολιτισμένοι.
- Η εκλογή του Δημάρχου στην Κωνσταντινούπολη θα επηρεάσει το πολιτικό μέλλον;
- Προφανώς, πιστεύω. Ο Ερντογάν και το κόμμα του εξελέγησαν πριν από περίπου 20 χρόνια και από τότε είναι η πρώτη φορά που εκλέγεται ένα αριστερό κόμμα. Οι άνθρωποι άρχισαν να συνειδητοποιούν, τελικά, ότι αυτή η κατάσταση έχει γίνει ανυπόφορη και δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ, και οι εκλογές στην Κωνσταντινούπολη ήταν ένα πρώτο βήμα. Ο τουρκικός λαός «ξυπνάει» σιγά-σιγά και βλέπει το «μεγάλο ψέμα». Το 2023, έχουμε τις γενικές εκλογές και ελπίζουμε ότι ο Ιμάμογλου (Δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης) θα βάλει την υποψηφιότητά του.
- Ασχολούνται οι νέοι με την πολιτική γενικά;
- Συνηθίζαμε να ασχολούμαστε περισσότερο, αλλά η πίεση που ασκεί ο Ερντογάν στις μέρες μας αποτελεί ένα εμπόδιο. Ακόμα, όμως, σε ορισμένα Πανεπιστήμια εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες διαμαρτυρίες και μικρές πολιτικές κοινότητες και φοιτητικές παρατάξεις.
- Εσύ και οι νέοι στην Τουρκία, γενικά, είστε πιο φιλόδοξοι να φύγετε στο εξωτερικό ή να μείνετε στην Τουρκία;
- Το μεγαλύτερο μέρος του νεαρού πληθυσμού -κυρίως του επιτυχημένου και μορφωμένου- κυριολεκτικά, ανυπομονούμε να «δραπετεύσουμε» από την Τουρκία! Αστειεύομαι, δεν είναι τόσο άσχημα. Αλλά γνωρίζουμε ότι μπορούμε να ζήσουμε σε πολύ καλύτερες συνθήκες, όπου οι άνθρωποι αποδίδουν πραγματικά την αξία που αξίζουμε.
Από τις παραπάνω απαντήσεις, μπορεί να διαπιστωθεί ότι δε διαφέρει ιδιαίτερα η αντίληψη περί των γεγονότων και καταστάσεων του τουρκικού -μορφωμένου- λαού από αυτήν του υπόλοιπου κόσμου. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Ερντογάν εξυπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα του λαού του, όπως, όμως, ο ίδιος τα αντιλαμβάνεται. Πάντως, κανείς δε γνωρίζει πώς θα εξελιχθεί αυτή η ιδιόμορφη «δικτατορία», αλλά και ακόμα παραπέρα, η μετά-Ερντογάν εποχή, καθώς υπάρχει η ανησυχία ότι θα αναλάβουν ακόμα πιο αυταρχικοί ηγέτες.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1999, έχει καταγωγή από τον Τύρναβο και είναι φοιτήτρια της Νομικής Σχολής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αποτελεί ενεργό μέλος της AIESEC και έχει συμμετάσχει σε πληθώρα φοιτητικών προσομοιώσεων, συνεδρίων και σεμιναρίων, όπως το MRC 2018, το EuroPA.S 2019 και το 23ο Πανελλήνιο Κοινοβούλιο Νέων της SAFIA. Έχει ασχοληθεί με την ρητορική, έχει γίνει μέλος σε ομάδες, και έχει παρακολουθήσει ομιλίες ποικίλης θεματολογίας. Γνωρίζει την Αγγλική γλώσσα και έχει συμμετάσχει σε ένα πρόγραμμα Erasmus+ στο Τορίνο. Παίζει πιάνο και γενικότερα ασχολείται με την μουσική, λατρεύει τα ταξίδια και τις ταινίες. Έχει έντονο ενδιαφέρον για διεθνή, νομικά και κοινωνικά ζητήματα.
