Του Άγγελου Μαρίνου,
Σαν αέρας περνάει ο χρόνος μετά την εκλογή Τραμπ και έχουμε φτάσει ήδη σε έτος αμερικανικών εκλογών. Ο πλανήτης στέκεται (κάπως), η παγκόσμια οικονομία επιβιώνει (κάπως), και πάνω απ’ όλα δεν έχει ξεκινήσει ακόμα κάποιος παγκόσμιος πόλεμος (επίσημα). Τίποτα από αυτά βέβαια δεν έχει άμεσο ενδιαφέρον για τον πρόεδρο των ΗΠΑ, καθώς το μόνο που αρμόζει να σκέφτεται ο κύρης του αμερικάνικου σπιτιού είναι η επανεκλογή.
Με σκοπό λοιπόν την επανεκλογή, ο Τραμπ υποστηρίζει με κάθε τρόπο ότι η βελτίωση της οικονομίας είναι δικό του κάμωμα. Φαινομενικά, υπάρχουν θετικά νέα που υποστηρίζουν αυτό το αφήγημα. Είναι αυτή όμως η αλήθεια; Είναι η οικονομική απόδοση αποτέλεσμα του Τραμπ, ή αποτέλεσμα που ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν εμπόδισε με την ύπαρξη του;
Μια από τις πιο φιλολαϊκές εκ των πολιτικών υποσχέσεων είναι η υπόσχεση για αύξηση των διαθέσιμων θέσεων εργασίας και η μείωση της ανεργίας. Αξίζει να αναρωτηθούμε, λοιπόν, εάν επί προεδρίας Τραμπ αυξήθηκαν οι διαθέσιμες θέσεις εργασίας στην Αμερική. Δεδομένου ότι κατά το έτος 2010 η αμερικανική οικονομία δεν είχε συνέλθει πλήρως από την οικονομική κρίση, σημαντικότητα φέρει το έτος 2011. Από το 2011 μέχρι και το τέλος του 2016, η αμερικανική οικονομία πρόσθετε στο δυναμικό της, κατά μέσο όρο, 2.43 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ανά έτος. Τα δύο πρώτα έτη με τον Τραμπ στο τιμόνι, ο μέσος όρος έμεινε πρακτικά απαράλλακτος. Από το 2.43 τις προηγηθείσας πενταετίας, μετακύλησε στα 2.42 εκατομμύρια. Αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί.
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι, σε ό,τι αφορά τη δεκαετία, κανένας δείκτης δεν σημειώνει κάποια ανεξήγητη διακύμανση που να επιβιώνει μετά το πέρας ενός χρόνου. Κοινώς, τόσο ο δείκτης προσφερόμενων θέσεων εργασίας, αποδεσμευμένων θέσεων εργασίας όσο και πιο ουσιωδώς ο δείκτης ανεργίας εμφανίζουν στο σύνολο τους μία ομαλή τάση από την αρχή της δεκαετίας. Τα αποτελέσματα αυτά συνάδουν περισσότερο με το αφήγημα της οικονομικής κρίσης και της μετέπειτα επαναφοράς της Αμερικάνικης οικονομίας. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ίσως ο Τραμπ απέτρεψε κάποιου είδους επερχόμενη βραδύτητα, αλλά τόσο οι υποστηρικτές όσο και οι επικριτές αυτής της αντίληψης θα ήταν αδύνατο να επηρεάσουν το αμφιταλαντευόμενο μέρος του εκλογικού κοινού.
Τα αποτελέσματα του προέδρου στη διαχείριση του παγκόσμιου εμπορίου είναι εντελώς αμφιλεγόμενα. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να υποστηρίξει ότι βαλθεί να πιστέψει. Με σιγουριά μπορούμε να πούμε, πάντως, ότι τόσο ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ της Κίνας και της Αμερικής έχει μειωθεί ως αποτέλεσμα του πόλεμου δασμών που ξεκίνησε ο πρόεδρος. Ο λόγος που είναι αδύνατο να κριθεί ξεκάθαρα όμως το αποτέλεσμα είναι ότι η κινεζική οικονομία έχει δεχθεί το σοβαρότερο πλήγμα εκ των δύο, επομένως η στρατηγική του προέδρου θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποδίδει, εφόσον συνεχίσει να υποστηρίζεται. Η ανάλυση αυτής της μάχης, έπειτα, βασίζεται περισσότερο στην διεθνιστική θεωρία που αγγίζει τη ψυχή του καθενός.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η αμερικανική οικονομία αυξανόταν με ρυθμό 2,9% για τα έτη 2017-18 (για τη πενταετία 2011-2016 ο μέσος όρος ήταν 2,07%). Ως αποτέλεσμα του εμπορικού πολέμου, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ υποχώρησε στο 2,1% για το 2019, τουλάχιστον σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής προβλέψεις. Ο Τραμπ, λοιπόν, μπορεί να υποστηρίξει το αφήγημα ότι δημιούργησε οφέλη για την οικονομία στο σύνολο της, αλλά το αποτύπωμα των οφελών αυτών αναλώθηκαν στην μάχη που δίνει με τη Κίνα. Ως αφήγημα σίγουρα περνάει στη ρεπουμπλικανική βάση του, ωστόσο είναι αμφίβολο αν αυτή η πλοκή θα σταθεί πιστευτή ή ακόμα και θετικώς δεκτή από το κέντρο.
Παρότι άγνωστος ο βαθμός στον οποίο οι αγορές κεφαλαίου θα επηρεάσουν τις εκλογές, η ιστορία αυτή σίγουρα ωφελεί τον πρόεδρο. Μετά την ισχυρή άνοδο του χρηματιστηρίου τα δύο πρώτα έτη, υπήρχε άγχος ότι το 2019 θα είναι το έτος όπου το χρηματιστήριο θα εμφανίσει τα πρώτα σημάδια αδυναμίας. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη, μάλιστα συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Το αμερικάνικο χρηματιστήριο εμφάνισε και συνεχίζει να εμφανίζει ισχυρές αποδόσεις, ενώ ταυτόχρονα η αγορά ομολόγων, της οποίας οι αποδόσεις είναι κατά κανόνα αντιστρόφως ανάλογες με την αυτοπεποίθηση των ιδιωτικών επενδυτών, επίσης έχει ισορροπήσει δείχνοντας πως δεν υπάρχουν ισχυρές αμφιβολίες στο κλάδο της χρηματοοικονομικής. Το ότι δεν υπάρχουν αμφιβολίες δεν συνεπάγεται ότι δεν υπάρχει και κίνδυνος, ωστόσο το περιβάλλον για τις χρηματιστηριακές αξίες στην Αμερική είναι αυτή τη στιγμή ευοίωνο. Παρότι, συνεπώς, κριτική μπορεί να πραγματοποιηθεί στις προηγούμενες δύο θεματικές στάσεις, σε αυτήν θα είναι πραγματικά δύσκολο να πραγματοποιηθεί κριτική που θα στρέψει το κέντρο ενάντια στον πρόεδρο.
Αν το χρηματιστήριο αποτελεί τελεστή αμφιβόλου βαρύτητας στην προεκλογική περίοδο, η μακροοικονομική αντίληψη θα είναι παντελώς απούσα. Σε εποχές όπου η οικονομική απόδοση καλπάζει, η πλειοψηφία των αμερικανικών κυβερνήσεων προσπαθεί να μειώσει το κρατικό έλλειμμα. Η κυβέρνηση Τραμπ το αύξησε. Επομένως, σε περίπτωση που οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ μειωθούν τα επόμενα χρόνια, το ποσοστό ΑΕΠ που θα δαπανάται για τη κάλυψη των τόκων θα οδηγήσει σε δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Είναι επομένως απαραίτητο αυτή η απειλή να αντιμετωπιστεί, καθώς ο ερχομός της ζυγώνει κάθε δευτερόλεπτο. Η οικονομία των ΗΠΑ περνά μία περίοδο χάριτος. Είναι το 11ο συνεχόμενο έτος που βρίσκεται σε επέκταση. Όπως ήταν αναμενόμενο για την Ελλάδα ότι μετά από χρόνια οικονομικής κρίσης θα επανερχόταν σε θετικούς οικονομικούς ρυθμούς ανάπτυξης, για την Αμερική αναμένεται το ανάλογο. Εντός της δεκαετίας που ακολουθεί η αμερικανική οικονομία θα επιβραδυνθεί και είναι απαραίτητο να έχει τακτοποιηθεί το ζήτημα του ελλείμματος μέχρι τότε. Ωστόσο, οι πιθανότητες αυτό να είναι το πρίσμα που θα ορίσει τον προεκλογικό διάλογο είναι μηδαμινές.
Για να είμαστε σε θέση να κρίνουμε πλήρως τα αποτελέσματα της οικονομικής πολιτικής της παρούσας κυβέρνησης των ΗΠΑ, θα χρειαστούμε όλο το διάστημα μέχρι τις εκλογές ως δεδομένα, και δυστυχώς όπως ισχύει για όλες τις εκλογές, τουλάχιστον ένα εξάμηνο επιπλέον για να μπορούμε να είμαστε βέβαιοι. Μέχρι τότε, αυτό που ισχύει είναι ότι η οικονομία εν δυνάμει μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την ρεπουμπλικανική καμπάνια με σημαντικό αποτέλεσμα. Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να μην παίξει τόσο σημαντικό ρόλο στους αναποφάσιστους αλλά να κρατήσει τη ρεπουμπλικανική βάση ενεργή και τέλος είναι αρκετά απίθανο η οικονομία να χρησιμοποιηθεί εναντίων του προέδρου. Ας μην προτρέχουμε όμως, καθώς ο Νοέμβριος απέχει.
Γεννηθείς το 1996 στη Κομοτηνή, είναι φοιτητής του Οικονομικού Τμήματος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, με κατεύθυνση στην οικονομική ανάλυση. Διαθέτοντας ακόρεστο ενδιαφέρον για τα πολιτικά, αρθρογραφεί στην κατηγορία των Οικονομικών του OffLine Post.
