Του Κωνσταντίνου Λίκα,
Είναι μία ιστορία που υπερβαίνει κατά πολύ τις προδιαγραφές του Hollywood. Ένα βαρύ όνομα στην αυτοκινητοβιομηχανία, ο τέως CEO της συμμαχίας Renault-Nissan Carlos Ghosn, που συνελήφθη στην Ιαπωνία για κατηγορίες διαφθοράς, δραπέτευσε από το σπίτι του, όπου βρισκόταν υπό περιοριστικούς όρους, στο Λίβανο μέσω Τουρκίας, εγείροντας ερωτηματικά για το ιαπωνικό σύστημα δικαιοσύνης, για τα εγκλήματα για τα οποία κατηγορείται, για το μέλλον της συμμαχίας Renault-Nissan, φέρνοντας σε δύσκολη θέση τρεις κυβερνήσεις σε μία κρίσιμη περίοδο παγκοσμίως.
Ών Γάλλος με τριπλή υπηκοότητα (Γαλλίας, Βραζιλίας και Λιβάνου), απόφοιτος της θρυλικής Ecole Polytechnique, ο Carlos Ghosn είχε μία λαμπρή καριέρα στην αυτοκινητοβιομηχανία. Το 1996 ο Luis Schweizer, τότε CEO της Renault, προσέλαβε τον κο. Ghosn με σκοπό να σώσει την επιχείρηση από την χρεοκοπία. Το παρατσούκλι του «Le Cost Cutter» δεν προήλθε τυχαία και έτσι ξεκινάει μία λαμπρή καριέρα στο μάνατζμεντ. Από την Michelin North America, την Renault, την AvtoVAZ, την Nissan και την Mitsubishi Motors, ο Ghosn το 2010 επελέγη να διοικήσει την συμμαχία Renault–Nissan–Mitsubishi Alliance, σε μία δύσκολη για τον όμιλο (και ιδίως για την Nissan) εποχή. Από ένα μερίδιο αγοράς 10% το 2010, όταν παραιτήθηκε από την θέση του CEO στις 1η Απριλίου 2017 παρέδωσε τον μεγαλύτερο κολοσσό αυτοκινητοβιομηχανίας παγκοσμίως. Παράμεινε ωστόσο πρόεδρος του ΔΣ.
Γνωστός πλέον είναι επίσης και για ένα σοβαρό σκάνδαλο που ξέσπασε τον Νοέμβριο 2018. Στις 19 αυτού του μήνα, συνελήφθη στο αεροδρόμιο Haneda του Τόκιο με κατηγορίες αθέτησης δηλώσεως εισοδημάτων και κατάχρηση εταιρικών πόρων. Στις 22 Νοεμβρίου 2018, η Nissan τον απέβαλε από την προεδρία του ΔΣ της, όπως και η Mitsubishi Motors, 4 μέρες αργότερα. Παρόλο που η Renault και η Γαλλική κυβέρνηση τον στήριξαν λόγω του τεκμηρίου της αθωότητας, αναγκάστηκε εν τέλει ο Ghosn να παραιτηθεί ως πρόεδρος ΔΣ και CEO της Renault στις 24 Ιανουαρίου 2019. Τον Μάρτιο 2019 αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστικούς όρους αλλά στις 4 Απριλίου συνελήφθη για νέες κατηγορίες κατραχρασμού πόρων της Nissan. 4 μέρες αργότερα αποβλήθηκε μόνιμα από το ΔΣ αυτής. Στις 25 Απριλίου αφέθηκε πάλι ελεύθερος με περιοριστικούς όρους στην τιμή των 1 δισεκατομμυρίων γιέν (~€8.200.000).
Παρόλο που δεν δικάστηκε ακόμα, στις 5 Ιουνίου 2019 η Renault, σύμφωνα με την France 24, ανακάλυψε σε έναν εσωτερικό έλεγχο 11 εκατομμύρια ευρώ σε δαπάνες του Ghosn με αμφίσημες δικαιολογίες αναφορικά με προσωπικές δαπάνες αυτού, κατατεθέντα χρήματα σε ΜΚΟ και αεροπορικά ταξίδια, οδηγώντας την Γαλλική Κυβέρνηση σε επίσημες έρευνες και εφόδους. Εν τω μεταξύ ο Ghosn βρισκόταν υπό περιοριστικούς όρους στο σπίτι του, χωρίς την δυνατότητα να επικοινωνήσει με την σύζυγό του (πράγμα που δεν μπόρεσε να κάνει επί παραπάνω από έναν χρόνο σχεδόν). Σημαντικότερο δε, του κατασχέθηκαν σύσσωμα τα διαβατήριά του.
Ή έτσι νόμιζαν οι Ιαπωνικές αρχές. Στις 2 Ιανουαρίου 2020 ο Carlos Ghosn διαφεύγει του αυστηρού ελέγχου της αστυνομίας και με ένα ιδιωτικό τζέτ πέταξε στην Τουρκία και από εκεί έφτασε στο Λίβανο. Σύμφωνα με το λιβανέζικο Υπουργείο Εξωτερικών, ο Ghosn είχε ένα γαλλικό διαβατήριο και λιβανέζικη ταυτότητα, με τα οποία αφέθηκε εντός της χώρας εντελώς νόμιμα. Αλλά το γαλλικό του διαβατήριο είχε ήδη κατασχεθεί στην Ιαπωνία, επομένως εγείρονται ερωτήματα εάν όντως είχε δεύτερο διαβατήριο (πράγμα που προβλέπεται σε ορισμένες περιπτώσεις) ή ένα πλαστογραφημένο.
Ερώτημα, ωστόσο, δεν εγείρουν τα κίνητρα της διαφυγής του. Παρόλο που, όπως ανέφερε, αγαπάει την Ιαπωνία και τον Ιαπωνικό λαό, ξέφυγε από την «αδικία» του ιαπωνικού ποινικού συστήματος, το οποίο είναι περιβόητο για τα ποσοστά καταδικών του, την ανάκριση επί ημερών χωρίς παρουσία δικηγόρων και την έμφαση που δίνεται σε καταθέσεις. Υπήρξαν εμπεριστατωμένες περιπτώσεις στο παρελθόν όπου κρατούμενοι, ελέω ηθικού βασανισμού, υπέγραψαν ψευδείς καταθέσεις ενοχής προκειμένου να σταματήσει. Συν τοις άλλοις, δεν είχε επικοινωνία με την σύζυγό του ούτε εντός φυλακής, ούτε στο σπίτι του στα πλαίσια περιοριστικών μέτρων.
Με την διαφυγή του, πέραν του ότι ακυρώνεται η δίκη του για τον Απρίλιο 2020 –λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Τόκιο- έπιασε και την νομική του ομάδα υποστήριξης «προ εκπλήξεως». Από εκεί και πέρα, γεννιέται το ερώτημα το πώς κατάφερε ο Carlos Ghosn να ξεφύγει από τις Ιαπωνικές αρχές εκ πρώτης όψεως. Το BBC ανέφερε την ύπαρξη και τη διάδοση μίας μη εξακριβωμένης φήμης, ότι μία ομάδα μισθοφόρων από το Λίβανο, μεταμφιεσμένη ως μουσικό συγκρότημα, τον έβαλαν σε θήκη μουσικών οργάνων. Η Ιαπωνική εκδοχή είναι ότι απλά βγήκε έξω από το σπίτι του. Το γεγονός έπιασε και την εισαγγελία προ εκπλήξεως. Το ποια ήταν η ακριβής μέθοδος δεν έχει γνωστοποιηθεί ακόμα.
Η διαφυγή του Carlos Ghosn δημιουργεί επίσης, πέραν από τα προαναφερθέντα ερωτηματικά, και ζητήματα στην συμμαχία Renault-Nissan. Η συμμαχία αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική για την βιομηχανία, διότι, πέραν του γεγονότος ότι ελέγχει την παραγωγή του 10% των παραχθέντων οχημάτων διεθνώς (μιας και ελέγχουν 10 μάρκες: την Renault, την Nissan, την Mitsubishi, την Infiniti, την Renault Samsung, την Dacia, την Alpine, την Datsun, την Venucia και την Lada.), πρωτοπορεί στην ανάπτυξη οχημάτων μηδενικών ρύπων και βαίνει για συνεργασία με την Daimler AG, την Dongfeng και την AutoVaZ, ενισχύει και τις ίδιες τις εταιρείες επειδή μοιράζονται κοινές βέλτιστες πρακτικές. Όσο ωφέλιμη και να είναι η συμμαχία για τους δύο κολοσσούς, ωστόσο, υπάρχουν και εντάσεις. Παρόλο που η Nissan είναι δύο φορές πιο κερδοφόρα και κατά μακράν μεγαλύτερη από την Renault, η τελευταία έχει τον λόγο επειδή έχει περισσότερα εκλογικά δικαιώματα στην πρώτη. Επιπροσθέτως, η Γαλλική Κυβέρνηση είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος στην Renault, πράγμα που εντείνει τις εντάσεις.
Τι σημαίνει αυτό; Οι εν λόγω εντάσεις εντείνονται επειδή η Γαλλική Κυβέρνηση παίζει έναν σημαντικό ρόλο στη συμμαχία. Αυτός είναι ένας παράγοντας που ενισχύει την θέση της Renault έναντι της Nissan, ιδίως με τον Νόμο Florange το 2014, που διπλασίαζει τις ψήφους παλαιών μελών του ΔΣ με δικαίωμα εξαίρεσης από τις ρυθμίσεις του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η θέση των Γάλλων στη συμμαχία και δυσκολεύει τις θέσεις με τους Ιάπωνες μετόχους, οι οποίοι αγανακτούν. Όταν η Renault άσκησε το δικαίωμα προαίρεσης από τις ρυθμίσεις του Νόμου Florange, η Γαλλική κυβέρνηση απλώς αγόρασε επιπρόσθετες μετοχές αξίας €1,23 δις και έτσι κυριαρχεί πλέον στη συμμαχία. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν η προσπάθεια του Ghosn το 2018 να συγχωνευτούν η Renault, η Nissan και η Mitsubishi μεταξύ τους, προσπάθεια που με τη σύλληψή του πάγωσε. Πλέον οι συζητήσεις με τους Ιάπωνες έχουν παγώσει λόγω του συμβάντος, έστω και αν οι Γάλλοι επιδιώκουν ακόμα την συγχώνευση.
Η Interpol εξέδωσε σημείωμα για τη σύλληψή του και πλέον καταζητείται διεθνώς. Η Ιαπωνία ζήτησε την έκδοση του Ghosn από το Λίβανο, ενώ η Γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι δεν θα τον εκδώσει στην Ιαπωνία, επειδή είναι Γάλλος υπήκοος. Ωστόσο, πέραν του γεγονότος ότι ο προσωπικός του πλούτος του επέτρεψε να διαφύγει της στενής παρακολούθησης από τις Ιαπωνικές αρχές και επομένως εγείρεται το ζήτημα της ισότητας στην απονομή δικαιοσύνης στην Ιαπωνία, ενώ η εύθραυστη γαλλοϊαπωνική συμμαχία στην αυτοκινητοβιομηχανία, εν όψει του 2020 και των προκλήσεων αυτού, βρίσκεται σε δύσκολη θέση, έστω και εάν και οι δύο πλευρές επίσημα στηρίζουν την συμμαχία. Εν όψει των αλλαγών στην αυτοκινητοβιομηχανία, η Nissan, η Renault και η Mitsubishi συνεχίζουν να είναι πιστές προς την συμμαχία. Το για πόσο ακόμα, μέλλει γενέσθαι.
