Της Μαρίας Τάκη,
Τα φετινά Χριστούγεννα είχα την τύχη να βρίσκομαι με αγαπημένους φίλους στη Λυών, μια από τις ομορφότερες, κατ’ εμέ, πόλεις της νοτιοανατολικής Γαλλίας. Πράγματι, η πόλη έχει χρώμα, ύφος, καλαίσθητη αρχιτεκτονική που σε κάνει να νιώθεις ευπρόσδεκτος κάνοντας βόλτες στα πλακόστρωτα σοκάκια της και ανθρώπινους ρυθμούς. Χωρίς τον υπερβολικό θόρυβο μιας μεγαλούπολης, είναι ζωντανή χωρίς να σε κουράζει. Σε συνδυασμό, δε, με τον ποταμό που τη διασχίζει και το στολισμό για τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, θα την κατέτασσα χωρίς αμφιβολία στους προορισμούς που μου άφησαν θετικότατη επίγευση.
Όμως, εκτός από γραφικά στενά, μπιστρό μαγαζιά και καφέ, πανέμορφες γωνιές και καλοντυμένο κόσμο, η Λυών μου έκανε εντύπωση για ακόμη ένα λόγο. Υπάρχουν διάσπαρτα κτήρια σε όλη την πόλη, των οποίων η όψη άλλαξε όταν αυτά μετατράπηκαν από γκρίζα και απρόσωπα σε πραγματικά έργα τέχνης, χαρίζοντας στη Λυών λίγη περισσότερη ομορφιά. Μιλώ για το γνωστό στους περισσότερους street art, ή wall art για να είμαι πιο συγκεκριμένη, τη ζωγραφική σε εξωτερικούς χώρους, κάτι που στη Λυών φαίνεται να υπάρχει σε αφθονία και να αποτελεί χαρακτηριστικό της πόλης.
Το προσωπικό μου αγαπημένο είναι το ‘La fresque des Lyonnais’, μια τοιχογραφία έκτασης 800 τετραγωνικών μέτρων, πάνω στην οποία απεικονίζεται μια πληθώρα καταστημάτων ‘παλιάς εποχής’ στο υποτιθέμενο ισόγειο, παραθύρων και μπαλκονιών στους επάνω ορόφους, στα οποία παρίστανται σημαντικότατες προσωπικότητες της Γαλλικής ιστορίας, όπως ο Antoine de Saint-Exupery γενέτειρα του οποίου είναι η Λυών, δημιουργός του Μικρού Πρίγκιπα, ο Giovanni da Verrazzano (Ιταλός εξερευνητής), ο Tony Garnier (Γάλλος αρχιτέκτονας), ο Bernard Pivot (Γάλλος δημοσιογράφος και συγγραφέας). Πραγματικά, είναι λες και ο διανοούμενος κόσμος της Γαλλίας, και μη, αποφάσισε σουρεαλιστικά να επισκεφθεί ένα κτήριο, να πει τα νέα του στο μπαλκόνι αυτού και να δώσει άλλη πνοή στο πρώτο γεωγραφικό διαμέρισμα της Λυών.
Επίσης, μια από τις μεγαλύτερες και ομορφότερες τοιχογραφίες είναι το ‘Le mur des Canuts’. Επιβλητική και τρισδιάστατη, μπερδεύοντας τον απλό θεατή που νομίζει ότι υπάρχει βάθος, ενώ στην πραγματικότητα η επιφάνεια του κτηρίου είναι ευθεία, αντικατοπτρίζει την καθημερινότητα στην Croix-Rousse, μια από τις ομορφότερες περιοχές της Λυών. Η λέξη ‘canut’ στα γαλλικά σημαίνει «υφαντής», μιας και η Croix-Rousse ήταν το κέντρο της βιομηχανίας του μεταξιού τον 19ο αιώνα και εκείνη την εποχή σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Λυών απασχολούνταν σε παρεμφερή επαγγέλματα. Ο τίτλος δόθηκε τιμής ένεκεν και το ύφος της τοιχογραφίας είναι πολύ πιο απλό, απεικονίζοντας ανθρώπους μεσαίων στρωμάτων στην καθημερινή τους ζωή. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη τοιχογραφία πρωτοδημιουργήθηκε το 1987 και από τότε έχει αλλάξει δυο φορές, μια το 1997 και μια το 2013, προκειμένου να συμβαδίζει με την αισθητική της ίδιας της Croix-Rousse, χωρίς ταυτόχρονα να χάνει στο ελάχιστο από την επιβλητικότητα και την ομορφιά της.
Το πιο οργανωμένο wall art στη Λυών, όμως, αποτελείται από τις δημιουργίες του Tony Garnier, στην περιοχή ‘Etats-Unis’. Ο Tony Garnier θέλησε, μέσω της ζωγραφικής, να μεταφέρει τη δική του οπτική γύρω από τη βιομηχανοποίηση της πόλης, και να αποδώσει είτε το πριν είτε το μετά αυτής. Η ίδια η περιοχή έχει απλή αρχιτεκτονική αποτελούμενη από εργατικές κατοικίες, κάνοντας τα έργα του να φαίνονται ακόμη πιο εντυπωσιακά. Εκτός αυτού, κάθε έργο αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου και προάγγελο του επόμενου, οπότε αν θέλετε να διαβάσετε με τη σειρά τα κεφάλαια της ιστορίας του Garnier -γιατί κάθε τοίχος αποτελεί κι ένα κεφάλαιο-, προμηθευτείτε ένα χάρτη για να βρείτε τη διαδρομή που θα ακολουθήσετε. Σημειωτέον, είναι γύρω στη μιάμιση ώρα!
Εκτός από τα παραπάνω, στη Λυών θα συναντήσετε πολλές ακόμα τοιχογραφίες με ιστορία και συμβολισμό. Άλλες μεγάλες, άλλες μικρές, ασπρόμαυρες ή έγχρωμες, περισσότερο ή λιγότερο σημαντικές. Το πιο όμορφο όμως είναι οι πειραματισμοί των νέων. Θα τους καταλάβεις γιατί κάνουν δειλά βήματα σε δρόμους όχι και τόσο πολυσύχναστους και τα σχέδια τους είναι μικρά και διστακτικά. Είναι, όμως, η απόδειξη ότι τα ανήσυχα μυαλά αυτής της πόλης δεν έχουν σταματήσει να δημιουργούν και πως η παράδοση των ζωγραφισμένων τοίχων ή των ‘peintures murales’ που λένε και οι Γάλλοι, έχει άτυπα περάσει στην επόμενη γενιά.
Η τέχνη του street art, υποκατηγορίες της οποίας αποτελούν και τα graffiti και η wall art, είναι κάτι που αναμφίβολα δίνει χρώμα στις πόλεις που είναι φίλα προσκείμενες στη συγκεκριμένη νοοτροπία. Η Λυών είναι μια από αυτές και το φαινόμενο δεν είναι τωρινό, αλλά μετράει δεκαετίες. Πραγματικά είναι απίστευτο πόση ομορφιά μπορεί να δώσει ένα σχέδιο, μήνυμα, σλόγκαν, ζωγραφισμένο κατάλληλα σε εξωτερικό χώρο. Σχεδόν μεταμορφώνει το δρόμο, την περιοχή από τη μια μέρα στην άλλη. Τη μια στιγμή είναι απλά ένας γκρι τοίχος που περνάει απαρατήρητος και την επόμενη το μάτι σου πέφτει επάνω του και μένει εκεί να χαζεύει το σχέδιο που αποτυπώνεται. Η τέχνη κι εν προκειμένω η ζωγραφική έχει επιρροή επάνω μας, όχι μόνο οπτική, αλλά κυρίως ψυχολογική. Μεταμορφώνει γειτονιές -μα πάνω απ’όλα- τον εσωτερικό μας κόσμο!
Γι’αυτό αν πάτε στη Λυών, να κοιτάτε ψηλά, να παρατηρείτε προσεκτικά, να σηκώνετε το βλέμμα σας πάνω απ’ το ανάστημα σας. Θα δείτε χρώματα και σχέδια και εικόνες που θα σας εντυπωσιάσουν. Γιατί εκεί, οι τοίχοι μιλάνε κι έχουν άκρως ενδιαφέροντα πράγματα να σας πουν, πιστέψτε με!
Γεννήθηκε στην Έδεσσα. Είναι απόφοιτη του τρίτου ευρωπαϊκού σχολείου Βρυξελλών και της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Γνωρίζει άριστα Αγγλικά και Γαλλικά. Παίζει ακορντεόν και πιάνο και έχει κάνει μαθήματα φωνητικής. Χορεύει μπαλέτο και λάτιν και ασχολείται ερασιτεχνικά με το θέατρο και την φωτογραφία. Η αγάπη της για την λογοτεχνία και την ποίηση την οδήγησε στην αρθρογραφία, ενώ τα ταξίδια και η επαφή με διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς είναι το διάλειμμα από την καθημερινότητά της.
