Του Γιώργου Ναθαναήλ,
Οι Πέρσες κατάφεραν να φτιάξουν μιαν αυτοκρατορία στην Μέση Ανατολή, η οποία διαρκώς επεκτεινόταν. Τα γεγονότα σχετικά με την επέκταση των Περσών τα γνωρίζουμε μέσα από το έργο του Ηροδότου. Οι Πέρσες ήταν αναμενόμενο πως θα ήθελαν να κατακτήσουν και την Ελλάδα. Αφού πέρασαν τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία, έφτασαν στην νότια Ελλάδα. Εκεί, ως γνωστόν, ηττήθηκαν σε ξηρά και θάλασσα. Το χτύπημα για τους Πέρσες ήταν δυνατό, όχι τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο, αλλά σε ιδεολογικό. Έως τότε οι Πέρσες ήταν οι αήττητοι αυτού του κόσμου.
Ο ελληνικός κόσμος μετά το τέλος του πολέμου βρέθηκε να έχει μια πόλη-ηγέτη. Η Αθήνα βασιζόμενη στη ναυτική της ισχύ άρχισε να οικοδομεί ένα δίκτυο πόλεων υποτελών σ’ αυτήν. Άρχισε να συγκεντρώνει πλούτο και να αναδεικνύει τη στρατιωτική της υπεροχή και το υψηλό πολιτισμικό της επίπεδο. Ωστόσο, υπήρχε το αντίπαλο δέος, η Σπάρτη, η οποία βλέποντας την Αθήνα να γίνεται πανίσχυρη και λόγω της πίεσης των συμμάχων της να υπερασπιστεί τα δικαιώματά τους, οδήγησε τις δύο πόλεις σε πόλεμο.
Η αρχή του πολέμου κι η Περσία
Στην αρχή ο πόλεμος διεξαγόταν με κινήσεις στρατηγικής. Οι Αθηναίοι εγκατέλειψαν την ύπαιθρο και μπήκαν στην πόλη. Οι Σπαρτιάτες έκαναν επίδειξη δύναμης, λεηλατώντας την αττική ύπαιθρο. Οι Αθηναίοι εφοδιάζονταν μέσω θαλάσσης και ταυτόχρονα διενεργούσαν καταδρομικές επιθέσεις σε παραλιακές πόλεις της Πελοποννήσου χωρίς, όμως, να καταλαμβάνουν κάποια πόλη. Οι Πέρσες δεν εμφανίζονται ακόμη, γιατί βλέπουν πως δε διαφαίνεται ακόμη ο νικητής για να τον υποστηρίξουν ή να του αντιταχθούν. Η Σικελική εκστρατεία λογικά, στην αρχή, πρέπει να μπέρδεψε ακόμη περισσότερο τους Πέρσες, διότι δε γνώριζαν τι αποτελέσματα θα είχε αυτή η εκστρατεία στο Αιγαίο. Ωστόσο, οι Πέρσες σίγουρα θα ικανοποιήθηκαν με τη νίκη των Σπαρτιατών.
Οι Πέρσες στο τέλος του πολέμου
Η ουσιαστική ανάμειξη των Περσών στον πόλεμο έρχεται μετά το τέλος της Σικελικής εκστρατείας. Κατανοούν πως πρέπει να εμπλακούν τασσόμενοι με τη Σπάρτη. Για να ξεκλειδωθεί, όμως, ο πόλεμος η Σπάρτη χρειάζεται ναυτικό. Οπότε, οι Πέρσες δίνουν χρήματα για να κατασκευαστεί ένας στόλος ικανός να αντιμετωπίσει τον αθηναϊκό. Η Αθήνα, αν και νίκησε στις περισσότερες ναυμαχίες, έχασε όλο της το στόλο στους Αιγός ποταμούς. Αυτό σήμανε την κατάρρευση του ελέγχου που είχε επιβάλλει στο Αιγαίο και τον αποκλεισμό της κι από τη θάλασσα. Στην ήττα της Αθήνας, σίγουρα, έπαιξε ρόλο η ανάμειξη της Περσίας. Σκεπτόμενοι ότι έχουμε ένα ζυγό, ο οποίος ισορροπεί, η Περσία με τα χρήματά της έδωσε εκείνη την απαραίτητη ώθηση στη Σπάρτη για να νικήσει. Φυσικά, η Σπάρτη άδραξε την πρώτη ευκαιρία που της δόθηκε για να επικρατήσει.
Η Περσία στον ελληνικό κόσμο μετά τον πόλεμο
Οι Πέρσες δεν έμειναν μετά τη λήξη του πολέμου ήσυχοι και συνέχισαν να έχουν λόγο στις υποθέσεις των Ελλήνων. Δεν ήθελαν τους Σπαρτιάτες ισχυρούς στην Ελλάδα. Δεν ήθελαν, επίσης, κανένα να είναι ισχυρός παρά μόνον αυτούς τους ίδιους. Αντιθέτως, ήθελαν να διατηρούν μια ισορροπία δυνάμεων, την οποία τη χάλασαν οι Σπαρτιάτες γιατί δεν έδωσαν στους Πέρσες αυτά που ζητούσαν, τις πόλεις των παραλίων κυρίως. Έτσι, οι Σπαρτιάτες με όπλο αυτό που οι Πέρσες τους είχαν δώσει, θα διεξάγουν έναν πόλεμο κινήσεων στα παράλια της Μικράς Ασίας. Ωστόσο, αναλογιζόμενοι πως οι Σπαρτιάτες δεν ήταν έτοιμοι για ένα τέτοιο εγχείρημα και πως έβγαιναν λαβωμένοι από έναν μακροχρόνιο πόλεμο, ήταν σχεδόν σίγουρη η ήττα τους.
Η ήττα δεν ήταν οδυνηρή για την πόλη της Σπάρτης αλλά οδήγησε με μαθηματική ακρίβεια στην ήττα της στην Ελλάδα και στη δημιουργία κλίματος αστάθειας και πάλι. Η Περσία έβγαινε κερδισμένη, αφού με την Ανταλκίδειο ειρήνη κατάφερε να πάρει αυτό που ήθελε και προώθησε μέσω αυτής, την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των Ελλήνων.
Βέβαια, δεν είχε προνοήσει για τον ανερχόμενο παίκτη στη σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου, το βασίλειο της Μακεδονίας. Η Μακεδονία εκμεταλλεύτηκε την αδυναμία όλων των υπολοίπων να επιβληθούν κι έβαλε σε σκέψεις την Περσία για το πόσο επικίνδυνη μπορούσε να γίνει. Τελικά, ως γνωστόν, το βασίλειο της Μακεδονίας θα καταλύσει την αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών.
Εν κατακλείδι, οι Πέρσες μπορεί το 478 να έμοιαζαν ως ένας εχθρός που είχε νικηθεί και πως δε θα ενοχλούσε ξανά την Ελλάδα, αλλά στην πραγματικότητα ήταν ένα κοιμώμενο λιοντάρι, το οποίο ξύπνησαν κι έθρεψαν οι ίδιοι οι Έλληνες.
