Της Ιωάννα Χατζηαντωνίου,
Το 2020 μόλις ξεκίνησε και μαζί με αυτό, η αντίστροφη μέτρηση για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία προβλέπεται, σύμφωνα με την τρίτη παράταση που δόθηκε, στις 31 Ιανουαρίου 2020. Το ζήτημα το οποίο ονομάστηκε εν συντομία, “Brexit” (British Exit), απασχολεί την Ένωση τα τελευταία 3 χρόνια, αναδεικνύοντας τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συνοδεύουν την έξοδο ενός κράτους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και γενικότερα την αποσύνθεση ενός τέτοιου σημαντικού στο διεθνές σύστημα θεσμού.
Είναι γεγονός πως το Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε αρκετό πείσμα και ο λαός του παρά τις αντιφάσεις που εξέφραζε κατά καιρούς, παρέμεινε πιστός στην επιλογή του υπέρ της πλήρης αυτονομίας του από τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς. Το αίσθημα αυτό της ανάγκης για υψηλόβαθμο αν όχι πλήρη έλεγχο, σε ό,τι μπορεί να επηρεάσει τη θέση της χώρας στην περιφερειακή αλλά και τη διεθνή σκηνή, ήταν η σπίθα που οδήγησε τους Βρετανούς στην κατεύθυνση της «εξόδου» από τον πυρήνα της Ευρώπης.
Όπως και σχεδόν όλα τα θέματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έτσι και αυτό ήταν ένα δίλημμα ανάμεσα στην κυριαρχία και τα οφέλη της βαθύτερης συνεργασίας. Έτσι, το Ηνωμένο Βασίλειο, δεδομένου και του ιστορικού του χαρακτήρα επέλεξε το πρώτο· την διατήρηση ακέραιης της κρατικής ισχύος και κυριαρχίας στην εσωτερική του λειτουργία. Το ερώτημα: «Ήταν η επιλογή σωστή;» δεν είναι αυτό που πρέπει να απαντηθεί άμεσα όσο το «Θα μπορέσουν Ευρώπη και Ηνωμένο Βασίλειο να συμβιώσουν κατόπιν του αποχωρισμού;». Η Βρετανία επέλεξε την έξοδο, η Ένωση δέχτηκε και σεβάστηκε την επιλογή. Θα καταφέρουν όμως να προσδιορίσουν εκ νέου τις σχέσεις τους;
Σε αυτό το σημείο εκφράζεται πληθώρα ανησυχιών από την Ένωση και ιδιαίτερα, από την Πρόεδρο της Επιτροπής κυρία Ούρσουλα φον ντε Λάιεν. Σύμφωνα με το ως τώρα χρονοδιάγραμμα, το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να αποχωρήσει επίσημα στις 31 Ιανουαρίου και από εκείνο το σημείο θα υπάρχει περιθώριο 11 μηνών για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των 2 μερών, το οποίο περιθώριο ο κύριος Μπόρις Τζόνσον αρνείται να παρατείνει. Το Brexit είναι ένα ζήτημα το οποίο πρέπει να λήξει εντός του 2020, καθώς πρέπει να αρχίσουν να ασχολούνται με την επούλωση των πληγών που προκάλεσαν αυτά τα 3 χρόνια. Για την κυρία φον ντε Λάιεν ωστόσο, το χρονικό αυτό διάστημα είναι αρκετά πιεστικό, για να συμφωνηθούν τυπικά και σφαιρικά οι σχέσεις των 2 μερών, καθώς υπάρχουν και ζητήματα ιδιαίτερα περίπλοκα που χρήζουν μακροσκελών διαπραγματεύσεων, όπως παραδείγματος χάριν των ελεύθερων συναλλαγών.
Την διαδικασία περιπλέκει και σύμφωνα με κάποιες απόψεις, η πρώτη στα χρονικά προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Κροατία, ένα κράτος μέλος της Ένωσης από το 2013. Για την Κροατία αυτή η προεδρία αναμένεται να είναι αρκετά δύσκολη αλλά και ενδιαφέρουσα, καθώς θα είναι το πρώτο κράτος μέλος εν προεδρία που θα επιβλέψει την αποχώρηση ενός άλλου, μαζί με τη Γερμανία που θα αναλάβει με τη σειρά της τον Ιούλιο του 2020.
Εν κατακλείδι, η χρονιά που μόλις ξεκίνησε δε θα αλλάξει ριζικά τη ζωή στην Ευρώπη όπως την ξέρουμε, καθώς κατά κύριο λόγο θα είναι μια μεταβατική περίοδος αναδόμησης των σχέσεων, αν και το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει ακόμα να λειτουργεί στα πλαίσια του Ενωσιακού Δικαίου χωρίς να συμμετέχει στην τροποποίηση ή δημιουργία του. Αυτή η μακρόσυρτη και ιδιαίτερα περίπλοκη εμπειρία σε γενικότερο πλαίσιο μπορεί να έχει δύο εκβάσεις: αφενός την αποτροπή των άλλων κρατών-μελών από την αποχώρησή τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά αφετέρου την προώθηση περισσοτέρων εξόδων, καθώς πλέον υπάρχει μια «πεπατημένη οδός» επί του ζητήματος. Το 2020 θα είναι ενδιαφέρον, αλλά του χρόνου τέτοια εποχή θα κριθούν όλες αυτές οι αποφάσεις και οι επιλογές των παικτών στην Ευρωπαϊκή Αρένα.
