Της Αθηνάς Σωτηρίου,
Η αρχή της κυριαρχίας
Ως αρχή της κυριαρχίας ενός κράτους ορίζεται ως η ικανότητά του να δρα αυτόνομα και να αποφασίζει το ίδιο για την εσωτερική και εξωτερική του πολιτική, χωρίς εξωτερικές παρεμβάσεις. Παραβίαση της αρχής της κυριαρχίας υπάρχει, όταν ασκούνται κρατικές εξουσίες στο έδαφος άλλου κράτους χωρίς τη συναίνεσή του. Αυτή η άσκηση κρατικών εξουσιών μπορεί να γίνει τόσο με την παρουσία του Κράτους Β στο Κράτος Α όσο και από απόσταση.
Όσον αφορά τη δεύτερη περίπτωση, μπορεί να διερευνηθεί πιθανή παραβίαση της αρχής στον χώρο της κυβερνοασφάλειας. Συγκεκριμένα, η εισβολή ενός κράτους στην περιοχή ενός άλλου μπορεί να παραβιάσει την αρχή της κυριαρχίας με δύο τρόπους: πρώτον, με το να εισβάλλει στο δίκτυο της περιοχής ενός άλλου κράτους και δεύτερον, περιορίζοντας ταυτοχρόνως την ικανότητα του κράτους να ασκήσει τα κυριαρχικά του δικαιώματα.
Ένα πιο ακανθώδες ζήτημα αφορά την ύπαρξη ορίου στην παραβίαση της κυριαρχίας και σε περίπτωση θετικής απάντησης, πρέπει να διερευνηθεί τι αποτελεί όριο. Παρότι κάποιοι σχολιαστές θεωρούν πως η αρχή της κυριαρχίας περιλαμβάνει κάθε άσκηση κυριαρχίας χωρίς συναίνεση, η ρεαλιστική προσέγγιση, που έχει υιοθετηθεί από τους περισσότερους αναλυτές, λαμβάνει υπόψη την πολυπλοκότητα των καθημερινών συναλλαγών των Κρατών, ιδίως μέσω του διαδικτύου και καταλήγει στο συμπέρασμα πως η διαδικτυακή δραστηριότητα κάποιων κρατών μπορεί να παραβιάσει την αρχή της κυριαρχίας, εάν παραβιάζει κάποιο όριο.
Η διεθνής ομάδα ειδικών που συμμετείχαν στο Tallinn Manual 2.0 Οn the International Law Applicable to CyberOperations, σκέφτηκαν πως θα μπορούσαν να ορίσουν κάποια κριτήρια, ώστε η διαδικτυακή εισβολή θα καθίστατο παράνομη, εάν τα υπερέβαινε. Τα όρια αυτά ετέθηκαν, με βάση την ιεράρχηση κάποιων σεναρίων-συνεπειών της παρέμβασης και συγκεκριμένα, προβλέφθηκε ότι πρέπει να ερευνάται αν η παρέμβαση προκάλεσε: α) φυσική ζημιά β) έλλειψη λειτουργικότητας (π.χ. όταν ο υπολογιστής δε λειτουργεί πια) γ) αποτελέσματα υποδεέστερα της έλλειψης λειτουργίας, όπως η προσωρινή καθυστέρηση ενός υπολογιστή. Οι ειδικοί συμφώνησαν μόνο στο ότι διαδικτυακή παραβίαση που προκαλεί φυσική ζημία αποτελεί αδιαμφισβήτητα παραβίαση της αρχής της κυριαρχίας, ενώ δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν για τις υπόλοιπες περιπτώσεις.
Η αρχή της μη επέμβασης
Πηγάζει από την αρχή της κυριαρχίας. Μερικοί ισχυρίζονται πως η αρχή της μη επέμβασης έχει υψηλότερο όριο, λόγω του προαπαιτούμενου της καταναγκαστικής συμπεριφοράς που απαιτείται. Πηγές διεθνούς δικαίου -σε πλαίσιο μη διαδικτυακό- συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Δικαστηρίου στη Νικαράγουα και της Διακήρυξης Φιλικών Σχέσεων, προβλέπουν πως καταναγκαστική συμπεριφορά αποτελεί η πίεση στο Κράτος-στόχο, που σκοπό έχει την αφαίρεση της ελεύθερης βούλησης σε σχέση με την άσκηση κυριαρχικών δυνάμεων. Έτσι, καταναγκαστική συμπεριφορά υπάρχει σε κάθε διαδικτυακή επαφή των κρατών, όταν αυτή έχει ως αποτέλεσμα να χάσει ένα κράτος μέρος της κυριαρχικής του λειτουργίας. Θα μπορούσε για παράδειγμα, να περιλαμβάνει διαδικτυακή επίθεση σε σημαντικές υποδομές ενός άλλου κράτους διακόπτοντας τις υπηρεσίες μεταφορών ή να προκαλεί προσωρινή βλάβη ρεύματος.
Συμπερασματικά, η ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης των διαδικτυακών επιθέσεων γίνεται όλο και πιο έντονη με την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Το 2018 συζητήθηκε στην πρώτη Επιτροπή της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών το ζήτημα της εφαρμογής του διεθνούς δικαίου στον κυβερνοχώρο. H Liis Vihul του CyberLaw International μίλησε μεταξύ άλλων για την πρακτική των κρατών στον κυβερνοχώρο και τόνισε πως όλα τα κράτη θεωρούν πως ο χώρος αυτός διέπεται από την αρχή της κυριαρχίας και της μη επέμβασης, ενώ ανέφερε πως στο πλαίσιο αυτό μπορούν να ληφθούν και αντίμετρα, εφόσον παραβιαστούν οι αρχές αυτές.
Πηγές
- https://www.weforum.org/agenda/2019/02/why-international-law-is-failing-to-keep-pace-with-technology-in-preventing-cyber-attacks/
- https://www.un.org/disarmament/update/the-application-of-international-law-in-cyberspace-state-of-play/
- https://www.justsecurity.org/67723/the-application-of-international-law-to-cyberspace-sovereignty-and-non-intervention/
Γεννήθηκε στην Ηγουμενίτσα το 1997 και είναι προπτυχιακή φοιτήτρια της Νομικής σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ). Έχει συμμετάσχει σε διάφορες προσομοιώσεις διεθνών οργανισμών και στον ελεύθερο της χρόνο ασχολείται με τον χορό.
