Της Σοφίας Ζαφειροπούλου,
Η εξωτερική πολιτική που θα ακολουθήσει ένα κράτος και ο γεωστρατηγικός ρόλος του στο διεθνές σύστημα, καθορίζεται από μία σειρά εξωτερικών παραγόντων κυρίως από την δομή του διεθνούς και περιφερειακού συστήματος ασφαλείας και από την πολιτική που ακολουθούν οι μεγάλες δυνάμεις στα πλαίσια άσκησης της υψηλής στρατηγικής τους. Η εξωτερική πολιτική και η συμπεριφορά του Ερντογάν δημιουργούν προστριβές τόσο με τα όμορα κράτη όσο και με τις μεγάλες δυνάμεις. Οι ελιγμοί της Τουρκίας στο διεθνές περιβάλλον την οδηγούν σταδιακά στο διπλωματικό περιθώριο και την απομόνωση.
Για την γεωστρατηγική θέση της Τουρκίας ο πρώην υπουργός Εθνικής Άμυνας Χακίμ Σαμί Τούρκ, είχε δηλώσει ότι η γεωγραφική μοίρα τοποθέτησε την Τουρκία στο επίκεντρο ενός εικονικού «τριγώνου των Βερμούδων» μεταξύ των Βαλκανίων της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου. Αυτή η άποψη είναι αντιπροσωπευτική της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται τα τελευταία δέκα χρόνια. Ο Ερντογάν συνεχίζει να επενδύει στη γεωπολιτική θέση της Τουρκίας γνωρίζοντας τη σημασία της κυρίως για το προσφυγικό, που το χρησιμοποιεί ως “διπλωματικό χαρτί” με σκοπό να πιέσει την Ευρώπη για θέματα, όπως η άρση βίας για τους πολίτες χώρας του.
Η στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας στη Συρία στις 9 Οκτωβρίου του 2019 αποτέλεσε την Τρίτη στρατιωτική επιχείρησή της σε Συριακό έδαφος, επέφερε συνολικά 277 νεκρούς και είχε διπλό στόχο: να απωθήσει τουλάχιστον τριάντα χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορά της τους μαχητές του YPG και να δημιουργήσει μία ζώνη ασφαλείας σε τμήμα της Συρίας που θα καταλάβει με στόχο να επανεγκαταστήσει πρόσφυγες, που φιλοξενεί (περίπου 3,5 εκατομμύρια περισσότερους από κάθε άλλη χώρα). Η Ε.Ε. καταδίκασε την εισβολή και κάλεσε όλα τα κράτη μέλη της να σταματήσουν τις εξαγωγές όπλων στην Τουρκία που απάντησε κατηγορώντας την ότι υιοθετεί μία προστατευτική προσέγγιση προς τα τρομοκρατικά στοιχεία στη Συρία. Ο Ντόναλντ Τράμπ δήλωσε ότι σύντομα θα υπάρξουν κυρώσεις για την Τουρκία, ενώ κατηγόρησε την Ε.Ε. πως δεν έλυσε το πρόβλημα του Ισλαμικού Κράτους «κι αυτός είναι ο λόγος που βρισκόμαστε σήμερα σε αυτή την κατάσταση».
Στις 27 Νοεμβρίου του 2019 υπεγράφησαν δύο μνημόνια μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Τα κείμενα των συμφωνιών σχετίζονται με τους τομείς της θαλάσσιας δικαιοδοσίας, καθώς και με τη στρατιωτική συνεργασία και ασφάλεια. Η συμφωνία με την Λιβύη χαρακτηρίστηκε από τον Ερντογάν ως το αντίθετο πρόσωπο της συνθήκης των Σεβρών και μεγάλη διπλωματική επιτυχία. Ωστόσο, για την διεθνή κοινότητα είναι μία νομικά άκυρη συμφωνία, καθώς η Τουρκία και η Λιβύη δεν είναι συνορεύουσες χώρες, ούτε έχουν θαλάσσιες ζώνες που να συνορεύουν, ούτε παρακείμενες ή έναντι ακτές με αποτέλεσμα να καθίσταται ένα κείμενο που δεν μπορεί να παράξει έννομα αποτελέσματα.
Η Τουρκία εφαρμόζει από το 2011 ένα νέο στρατηγικό σχέδιο ως προς τις σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο. Το πρώτο μέρος του ήταν η αμφισβήτηση της δικαιοδοσίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου στο FIR, NAVTE και ΑΟΖ Αθηνών και Λευκωσίας αντιστοίχως. Από το 2018 έχει προχωρήσει στη δεύτερη φάση του με κορύφωση της τουρκικής προκλητικότητας με συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου και του υδάτινου χώρου της Ελλάδος, καθώς και δηλώσεις που αμφισβητούν τα κυριαρχικά της δικαιώματα σε περιοχές εντός της επικράτειάς της. Τόσο ο ίδιος όσο και τα στελέχη της κυβέρνησης κάνουν σχεδόν σε καθημερινή βάση προκλητικές δηλώσεις, με σημαντικότερη από αυτές τη δήλωση περί αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάνης.
