Της Μαρίας Κουτσανδριά,
Έχεις επιβιβαστεί στο αεροπλάνο, κάθεσαι αναπαυτικά στην αεροπορική σου θέση, ρυθμίζεις το κινητό σου σε λειτουργία πτήσης και γεμάτος αγωνία, αλλά κι ενθουσιασμό για μια ακόμα εμπειρία στους αιθέρες, παρατηρείς σταδιακά το έδαφος να χάνεται από τα μάτια σου. Και φτάνει η ώρα του service..δε θα έλεγες όχι σε ένα ζεστό ρόφημα… αν και διαπιστώνεις πως ο καιρός έχει διαφορετικά σχέδια. Απρόβλεπτες αναταράξεις φροντίζουν, ώστε να χυθεί όλος ο καφές πάνω σου με αποτέλεσμα να καείς! Και τώρα; Κανένας πανικός… θα αποζημιωθείς!
Όπως πρόσφατα αποφάνθηκε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής ΔΕΕ), το οποίο εδρεύει στο Λουξεμβούργο, οι αεροπορικές εταιρείες φέρουν την ευθύνη αποζημίωσης των επιβατών τους σε περίπτωση που ζεστό ρόφημα χυθεί επάνω τους, με αποτέλεσμα την πρόκληση σωματικού τραυματισμού, χωρίς, ωστόσο, να είναι αναγκαία η σύνδεση του ατυχήματος αυτού με τυπικό κίνδυνο των αερομεταφορών. Αφορμή υπήρξε μια διαμάχη αφορώσα τον αερομεταφορέα, του οποίου ιδρυτής ήταν ο εκλιπών πιλότος της Φόρμουλα Ένα, Νίκι Λάουντα και που πλέον, έχει κηρυχτεί σε πτώχευση.
Κατά τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης, η απόφαση επί της οποίας δε δύναται να εφεσιβληθεί, το 2015 η ενάγουσα, σε ηλικία 6 ετών, άσκησε αγωγή αποζημίωσης κατά της αυστριακής αεροπορικής εταιρείας Niki Luftfahrt GmbH, νομίμως εκπροσωπούμενη από τον πατέρα της, βάσει του άρθρου 17 παράγραφος 1, της συμβάσεως του Μόντρεαλ, το οποίο ορίζει πως «ο μεταφορέας ευθύνεται για τη ζημία που προκαλείται σε περίπτωση θανάτου ή σωματικού τραυματισμού του επιβάτη, υπό τον όρο μόνον ότι το δυστύχημα που προκάλεσε τον θάνατο ή τον τραυματισμό σημειώθηκε όταν ο επιβάτης ευρίσκετο επί το αεροσκάφους ή κατά τη διάρκεια της επιβίβασης ή της αποβίβασης», έχοντας ως αίτημα να υποχρεωθεί ο μεταφορέας σε αποκατάσταση της προκληθείσης ζημίας, που αποτιμήθηκε σε 8.500 χιλιάδες ευρώ. Η εξάχρονη επιβιβάσθηκε σε πτήση από τη Μαγιόρκα της Ισπανίας με προορισμό τη Βιέννη και κατά τη διάρκεια της πτήσης υπέστη έγκαυμα δευτέρου βαθμού από ποτήρι με καυτό καφέ, που προσφέρθηκε στον πατέρα της, το οποίο και ανετράπη, ενώ ήταν τοποθετημένο στο τραπεζάκι που βρισκόταν μπροστά του.
Το αίτημα της ενάγουσας απορρίφθηκε, καθώς η εναγομένη, αυστριακή αεροπορική εταιρεία Niki Luftfahrt GmbH, ευρισκόμενη υπό εκκαθάριση, υποστήριξε στο αιτιολογικό πως ευθύνεται μόνο για ατυχήματα, τα οποία περιλαμβάνουν τους συνδεόμενους με την πτήση κινδύνους, κάτι που δεν γινόταν να διευκρινιστεί και να αποδειχθεί στην προκειμένη περίπτωση. Το περιστατικό, κατά την άποψή της, δεν καλύπτετο από τη Σύμβαση του Μόντρεαλ, η οποία διέπει την ευθύνη των αεροπορικών εταιρειών, από τη στιγμή που ελλείπει η προϋπόθεση του τυπικού κινδύνου.
Ειδικότερα, το προοίμιο της Συμβάσεως του Μόντρεαλ, αναφέρει στο τρίτο εδάφιό του πως τα συμβαλλόμενα κράτη «αναγνωρίζουν ότι είναι σημαντικό να εξασφαλισθεί η προστασία των συμφερόντων του καταναλωτή στις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές και ότι χρειάζεται δίκαιη αποζημίωση με βάση την αρχή της επανόρθωσης».
Συμμορφούμενο λοιπόν, με τις επιταγές του διεθνούς δικαίου, το Ανώτατο Δικαστήριο της Αυστρίας (ObersterGerichtshof) έλαβε την απόφαση αναστολής της διαδικασίας, ζητώντας από το ΔΕΕ διευκρινίσεις ως προς την έννοια του δυστυχήματος, κατά τη Σύμβαση του Μόντρεαλ, η οποία δεν περιέχει σχετικό ορισμό κι επομένως, οδηγεί στην ερμηνεία του όρου σε συνάρτηση με τα συμφραζόμενα, υπό το πρίσμα του αντικειμένου και του σκοπού της εν λόγω συμβάσεως.
Τελικά, το ΔΕΕ αποφαίνεται πως η συνήθης έννοια που αποδίδεται στον όρο «δυστύχημα» είναι ένα απρόβλεπτο, ακούσιο, δυσάρεστο συμβάν ικανό να προξενήσει ζημία, ενώ διαπιστώνεται και η επιθυμία των συμβαλλομένων κρατών να θεσπίσουν καθεστώς αντικειμενικής ευθύνης των αεροπορικών εταιρειών, διατηρούμενης μιας «θεμιτής ισορροπίας συμφερόντων».
Επί του προδικαστικού ερωτήματος, συνεπώς, το ΔΕΕ καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι ο όρος δυστύχημα κατά το άρθρο 17 παράγραφος 1, καλύπτει όλες εκείνες τις περιπτώσεις, κατά τις οποίες αντικείμενο που χρησιμοποιείται εντός του αεροσκάφους για την εξυπηρέτηση των επιβατών προξενεί σε αυτούς σωματικό τραυματισμό χωρίς να ερευνάται περαιτέρω ο τυπικός κίνδυνος στις αεροπορικές μεταφορές.
Μάλιστα, διευκρινίζεται πως η Σύμβαση του Μόντρεαλ προβλέπει είτε την απαλλαγή του μεταφορέα από την ευθύνη, είτε τον περιορισμό της οφειλόμενης αποζημίωσης σε ορισμένες περιπτώσεις, εφόσον αποδειχθεί πως ο επιβάτης ήταν υπαίτιος για την πρόκληση της ζημίας ή συνετέλεσε σε αυτήν. Τους προστηθέντες ή πράκτορες του μεταφορέα καταλαμβάνουν τα ίδια όρια ευθύνης που ισχύουν και για τον μεταφορέα, εκτός κι αν αποδειχθεί ότι οι ως άνω ενήργησαν με δόλο (άρθρο 30 παράγραφος 3 της Συμβάσεως του Μόντρεαλ).
Στο σημείο αυτό, ιδιαίτερη μνεία οφείλει να γίνει στον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2027/1997, όπως τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό 889/2002 ο οποίος υπερισχύει της ρύθμισης του Κώδικα Αεροπορικού Δικαίου για την ευθύνη του αεροπορικού μεταφορέα (την καθιστά ανεφάρμοστη χωρίς να την καταργεί) και συνδυαστικά με τη Σύμβαση του Μόντρεαλ ενισχύει την προστασία των επιβατών και των προστατευόμενων μελών τους, θεσπίζοντας ένα σύστημα απεριόριστης ευθύνης σε περίπτωση θανάτου ή τραυματισμού των επιβατών, όπως αρμόζει σε ένα ασφαλές και σύγχρονο κοινοτικό σύστημα αεροπορικών μεταφορών.
Όπως φαίνεται, το θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχει ικανοποιητική προστασία όσον αφορά τα δικαιώματα των επιβατών αερομεταφορών, καθώς η ενδυνάμωση αυτών κρίθηκε απολύτως επιβεβλημένη μετά τις νομοθετικές ζυμώσεις σε ενδοκοινοτικό επίπεδο, ενώ παράλληλα διασφαλίζεται η ενότητα δικαίου.
Πηγές
- http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=CB96F06961B533DB32262A536E54C1E7?text=&docid=221796&pageIndex=0&doclang=el&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=493505
- https://www.lawspot.gr/nomika-nea/aeroporiki-etaireia-eythynetai-gia-tis-vlaves-poy-proxenise-se-epivati-i-anatropi#footnote1_laqmy22
