Της Ευρυδίκης Παπαβαρνάβα,
Τα δυο ‘μνημόνια’ της Τουρκίας με την Λιβύη προκάλεσαν σάλο στη διεθνή κοινότητα και συγκεκριμένα στις άμεσα εμπλεκόμενες χώρες. Το ένα ‘μνημόνιο’ μπορεί να μετατραπεί σε διμερή αποκλειστική συμφωνία που οριοθετεί τα θαλάσσια σύνορα εάν αυτό επικυρωθεί από τα κοινοβούλια της Τουρκίας και της Λιβύης, χωρίς όμως να υπάρχει ανταπόκριση από το δεύτερο ως τώρα. Η Τουρκία δικαιούται να καταθέσει τις συντεταγμένες στον ΟΗΕ το οποίο και έκανε στις 12 Δεκεμβρίου, χωρίς όμως να σημαίνει ότι ο ΟΗΕ και τα άλλα κράτη θα την αναγνωρίσουν. Λαμβάνοντας υπόψιν τις ενέργειες τις Τουρκίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η Τουρκία κάνει έκδηλη την πρόθεσή της να διασφαλίσει τον ηγεμονικό της χαρακτήρα στην περιοχή. Οι εν λόγω ενέργειες γίνονται στα πλαίσια μιας ευρύτερης στρατηγικής που στοχεύει στην αύξηση της Τουρκικής επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο ακολουθώντας έτσι το δόγμα Blue Homeland και παράλληλα, διευρύνει τον έλεγχό της στην Λιβύη. Επίσης, η εν λόγω κίνηση του Ερντογάν σε συνδυασμό του δευτέρου ‘μνημονίου’ με περιεχόμενο ασφάλειας όπου δήλωσε για περίπτωση αποστολής ειδικών δυνάμεων υποστήριξης της αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λιβύης, γίνονται ως μια προσπάθεια εξουδετέρωσης των πολιτικών εντάσεων στο εσωτερικό μέτωπο. Οι κινήσεις αυτές, ωστόσο, προκάλεσαν σημαντικές αντιδράσεις στο εσωτερικό, με τον επικεφαλής του κόμματος της αντιπολίτευσης CHP να κατακρίνει την εμπλοκή της χώρας στη Λιβύη. Φυσικό είναι πως οι ενέργειες αυτές παραγκωνίζουν τα συμφέροντα γειτονικών χωρών και ως εκ τούτου, επιφέρουν αντιδράσεις.
Ελλάδα: Η συμφωνία συνιστά μια ΑΟΖ μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης, που αγνοεί την υφαλοκρηπίδα των ελληνικών νησιών. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έθιξε το θέμα της συμφωνίας τόσο στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες όσο και σε προσωπική συνάντηση με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Ντόναλντ Τουσκ. Επίσης, οι απόψεις της Ελλάδας και τα νομικά επιχειρήματα, που έχουν ως βάση το Διεθνές Δίκαιο, έχουν ήδη κατατεθεί με επιστολές στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και στην προεδρεύουσα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Τουρκία έρχεται σε αντιπαράθεση με τις ελληνικές αντιδράσεις, υποστηρίζοντας πως οι ενέργειές της είναι στα πλαίσια του Διεθνούς Δίκαιου, αφού το ‘μνημόνιο’ συμφωνήθηκε με το αναγνωρισμένο κράτος της Λιβύης. Αντίθετα, η Ελλάδα υποστηρίζει πως η συμφωνία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο αφού οι δυο χώρες δεν συνορεύουν. Προς απογοήτευση της Ελλάδας, ο ΟΗΕ λαμβάνοντας την επιστολή ανακοίνωσε πως δε θα λάβει θέση και δεν θα σχολιάσει ζητήματα κυριαρχίας και δικαιοδοσίας των κρατών-μελών για τους θαλάσσιους χώρους τους.
Κύπρος: Η Κύπρος προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, καταδικάζοντας τις τουρκικές παραβιάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δήλωσε πως η κίνηση αυτή γίνεται στα πλαίσια μιας ευρύτερης προσπάθειας της Κυπριακής Δημοκρατίας για την έμπρακτη προστασία των κυριαρχικών της δικαιωμάτων μέσα από την εκμετάλλευση κάθε νόμιμου όπλου και διεθνούς οργανισμού. Ωστόσο, για να επιτευχθεί προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης απαιτείται η από κοινού συγκατάθεση των δυο εμπλεκόμενων κρατών. Εάν όμως το ένα κράτος αρνηθεί υπάρχει ακόμη η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ακόμη και αν η Χάγη αποφασίσει υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας, η απόφαση δεν είναι δεσμευτική για την Τουρκία. Επίσης, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναμένεται να ταξιδέψει στο Ισραήλ στις αρχές Ιανουάριου για την επικύρωση της συνεργασίας των δυο χωρών και την αντιμετώπιση προβλημάτων που αφορούν τον σχεδιασμό του East Med.
Ευρωπαϊκή Ένωση: Μεγάλος αριθμός κρατών συμπεριλαμβανομένων της Ιταλίας, της Γερμανίας και της Βουλγαρίας αντέδρασαν αρνητικά έναντι της συμφωνίας, αφού επηρεάζονται δικά τους συμφέροντα. Συγκεκριμένα, η Γερμανία αντιδρά αρνητικά προς την συμφωνία καθώς προκαλεί προβλήματα στην προσπάθειά της για λύση στον πόλεμο της Λιβύης. Το συμπέρασμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Τουρκία έφερε ικανοποίηση στον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, όπως εξέφρασε ο ίδιος από τον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter. Συγκεκριμένα, όπως διατύπωσε ο Πρόεδρος: «η κοινή θέση της ΕΕ είναι ότι η Τουρκία θα πρέπει να σέβεται πλήρως το Διεθνές Δίκαιο και τη σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας».
Ισραήλ, Αίγυπτο, Λίβανος: Λαμβάνοντας υπόψιν τον East Med, η προοπτική ακύρωσής του λόγω της συμφωνίας φέρνει σε αντίθεση το Ισραήλ. Με την κίνηση της αυτή η Τουρκία δείχνει πως στοχεύει σε ρόλο ως ενεργειακός και κυριαρχικός παίχτης στην περιοχή, αφού η συμφωνία με την Λιβύη καταδεικνύει έμμεσα στο Ισραήλ πως η ολοκλήρωση του East Med θα γίνει μόνο με την άδειά της. Επίσης, η Αίγυπτος συνεργάζεται με την Ελλάδα και την Κύπρο για την εκμετάλλευση των αποθεμάτων φυσικού αερίου που εντοπίστηκαν στον πυθμένα της Ανατολικής Μεσογείου και η συμφωνία μεταξύ Τουρκίας-Λιβύης “ακυρώνει” αυτή την προσπάθεια, μιας και καταλείπει ένα μεγάλο μέρος χωρικών υδάτων της Ανατολικής Μεσογείου. H Αίγυπτος, με επιστολή της στον ΓΓ του ΟΗΕ χαρακτήρισε τη συμφωνία ως άκυρη και ανυπόστατη.
Εν κατακλείδι, η εν λόγω συμφωνία άφησε πολιτικές εντάσεις όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και στην ΕΕ. Ο Ερντογάν αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στις πράξεις του και τη δική του ρητορική. Από τη μια, ξενίζει τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και τις γειτονικές χώρες εμποδίζοντας τα σχέδιά τους. Από την άλλη, προσπαθεί να κρατήσει μια στάση μουσουλμανικής αδελφότητας ενώ λέει -βλέπε, εκδήλωση στην Γενεύη στο πλαίσιο του 1ου Διεθνούς Φόρουμ για την Μετανάστευση- πως η Τουρκία ανήκει στην Ευρώπη και δεν είναι εκτός αυτής.
Γεννήθηκε το 1996 στην Λευκωσία, Κύπρο. Έχει σπουδάσει στο University of Nottingham στην Νομική και είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο University of Bath στην Διεθνή Ασφάλεια. Μιλάει την αγγλική και τη ισπανική γλώσσα. Ενδιαφέρεται για τα διεθνή θέματα και λατρεύει τον εθελοντισμό και τον χορό. Αυτή την στιγμή βρίσκεται στο Βέλγιο.
