Της Μαρίας Τσαλίκη,
Για ακόμη μια χρονιά ο κόσμος χορεύει στον ρυθμό των Χριστουγέννων με πολύχρωμα λαμπιόνια και γιρλάντες να κοσμούν και την παραμικρή σπιθαμή του, φρεσκοφουρνιστά γλυκίσματα μοσχομυρίζουν στο πέρασμα τους και ένα αίσθημα αισιοδοξίας να κατακλύζει κάθε σημείο του. Για ακόμη μια φορά η κοινωνία φόρεσε τα καλά της θέλοντας να υποδεχτεί τόσο τα Χριστούγεννα όσο και το νέο έτος, με όσο τον δυνατόν μεγαλύτερη επισημότητα και κομψότητα γίνεται. Από το πιο μικρό χωριό έως και την μεγαλύτερη πόλη, τα πάντα προμηνύουν την έλευση μιας από τις πιο αγαπητές γιορτές σε μικρούς και μεγάλους. Τα Χριστούγεννα φέρουν αδιαμφισβήτητα την σκυτάλη ως η πιο αισιόδοξη και εμπορική ίσως περίοδος όλης της χρονιάς, με πληθώρα ανθρώπων να περιμένουν καρτερικά την έλευση τους, για να καταφέρουν να εφοδιάσουν τις μπαταρίες τους με έστω και λίγη από την μαγεία που κρύβουν μέσα τους.
Τι είναι όμως στην πραγματικότητα τα πολυαγαπημένα μας Χριστούγεννα; Είναι πράγματι μια περίοδος που όπως προμηνύεται έρχεται για να κατακλύσει τους ανθρώπους με ευχάριστα συναισθήματα ή πολλές φόρες μπορεί να επιτύχει και το ακριβώς αντίθετο;
Είναι πλέον γεγονός πως πέραν της αισιοδοξίας και της αγάπης που συντροφεύουν την πολυαναμενόμενη εορτή, τα δώρα αλλά και η αυξημένη κοινωνική συναναστροφή με αγαπημένα πρόσωπα αποτελούν συστατικά που δημιουργούν την σωστή – σύμφωνα με τα όσα επιτάσσει η κοινωνία – χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα. Φαντάζει δε, πια επιτακτική η ανάγκη, όλο και περισσότερες υλικές επιθυμίες να στολίζουν το γιορτινό τραπέζι πλάι στον εορταστικό στολισμό, ωθώντας τους ανθρώπους σε έναν όλο και πιο αγχωτικό αλλά και υλιστικό τρόπο ζωής. Πολυπαιγμένες διαφημίσεις έχουν περάσει στην κοινωνία το υποσυνείδητο μήνυμα πως η οικογένεια, η αφθονία χρημάτων και τα ατελείωτες αγορές συνθέτουν το πορτραίτο των επιτυχημένων γιορτών άρα και της εποχιακής/πρόσκαιρης ευτυχίας.
Τι συμβαίνει όμως όταν κάποιο από αυτά τα συστατικά της επιτυχίας βρίσκεται σε έλλειψη; Δημιουργείται ένα σχήμα μάλλον οξύμωρο, αφού όλο και συχνότερα εντοπίζεται πια και η πιο μελαγχολική πλευρά των Χριστουγέννων. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που αδημονούν να βιώσουν για ακόμη μια φορά το πνεύμα των Χριστουγέννων, δεν είναι όμως και λίγοι εκείνοι που όχι μόνο δεν αισθάνονται αυτή την πολυπόθητη χαρά αλλά νιώθουν και ένα κύμα μελαγχολίας να τους κατακλύζει. Για μεγάλο ποσοστό ανθρώπων είναι μια περίοδος που όχι μόνο δεν χορεύει υπό τους ρυθμούς των «jingle bells» αλλά αν έπρεπε να ταυτιστούν με κάποιο τραγούδι αυτό θα είχε σίγουρα κάτι από «Christmas blues».
Πώς δημιουργείται η αποκαλούμενη «Μελαγχολία των εορτών ή αλλιώς Χριστουγεννιάτικη κατάθλιψη;
Οι αιτίες της γνωστής σε όλους Χριστουγεννιάτικης κατάθλιψης πολλές, με μερικές από αυτές να αποτελούν θεμέλιους πλέον λίθους της σύγχρονης κοινωνίας.
- Η οικονομική δυσπραγία συνθλίβει συναισθηματικά άτομα τα οποία νιώθουν πως δεν μπορούν να σταθούν αντάξια των προσδοκιών μιας καταναλωτικής κοινωνίας. Η οικονομική κρίση οδήγησε όλο και περισσότερο κόσμο στο καταφύγιο της κατάθλιψης με το εορταστικό κλίμα απλά να ενισχύει την απόγνωσή τους.
- Η μοναξιά αποτελεί ίσως τον σοβαρότερο και πιο συχνό λόγο μελαγχολίας κατά την διάρκεια των εορτών. Χριστούγεννα όπως άλλωστε επιτάσσουν και οι αντίστοιχες εποχιακές διαφημίσεις σημαίνουν οικογένεια και συντροφικότητα. Τι συμβαίνει όμως όταν το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού περνά τις γιορτές μόνο είτε λόγω δουλειάς και υποχρεώσεων είτε επειδή δεν έχει κάποιον να μοιραστούν αυτή την κατά τα άλλα χαρούμενη περίοδο;
- Η συνδρομή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης παίζει σίγουρα έναν από τους βασικούς- πρωταρχικούς ρόλους στην δημιουργία του συγκεκριμένου είδους κατάθλιψης. Η σύγκριση που συμβαίνει έστω και υποσυνείδητα με την φανταχτερή – όπως τουλάχιστον φαίνεται- ζωή ορισμένων ανθρώπων οδηγεί σίγουρα τον συναισθηματικό τους κόσμο προς το χειρότερο.
- Ο ελεύθερος χρόνος σε συνδυασμό με το τέλος του έτους οδηγούν το άτομο σε αυτοκριτική ως προς τα όσα κατάφερε να επιτύχει στην διάρκεια της χρονιάς και όσα όχι. Όσα δυσάρεστα γεγονότα έζησε και όσα δεν κατάφερε να προσθέσει στο άλμπουμ των αναμνήσεων του. Η διαδικασία αυτή είναι σίγουρα εξαντλητική αλλά και απογοητευτική.
Όπως φαίνεται η περίοδος των Χριστουγέννων αποτελεί ένα ειρωνικό σχήμα καθώς είναι δυνατόν μέσα στο πιο εορταστικό κλίμα γεμάτο χαρά να γεννηθεί το εντονότερο αίσθημα απαισιοδοξίας και μελαγχολίας. Όσοι μάχονται με την κατάθλιψη, παλεύουν σε μια άνιση μάχη τόσο με τα όσα επιτάσσει η κοινωνία όσο και με τον ίδιο τους τον εαυτό καταλήγοντας πάντα σε ένα τεράστιο γιατί. Θεωρείται από πολλούς επιστήμονες του ψυχοκοινωνικού κλάδου μια από τις πιο δύσκολες περιόδους αφού η προσδοκία αλλά και η άτυπη υποχρέωση του να αισθάνονται χαρούμενοι, αισιόδοξοι και γενναιόδωροι τους οδηγεί αναπόφευκτα στο να κατακρίνουν τους εαυτούς τους για όσα τους συμβαίνουν. Συχνά συγκρίνουν τα συναισθήματα τους με αυτά που πιστεύουν πως αισθάνονται οι υπόλοιποι ή με το πως θα έπρεπε να νιώθουν.
Πώς παρουσιάζεται το εν λόγω είδος κατάθλιψης;
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορούν να εντοπίζονται τόσο στο συναίσθημα όσο και στην συμπεριφορά και να εκδηλώνονται με:
●Θλίψη ● Απογοήτευση ● Απόγνωση ● Εγκλεισμό στο σπίτι ● Αποφυγή εξόδων ● Κλάμα ● Αδυναμία άντλησης ευχαρίστησης ● Εσωστρέφεια
Είναι δυνατή η αντιμετώπιση της;
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει συγκεκριμένη συνταγή ή κάποιος οδηγός καλών εορτών και αισιοδοξίας. Είναι σημαντικό να τονιστεί πως η εν λόγω κατάθλιψη δεν είναι κλινική εφόσον τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και στην συνέχεια το άτομο επιστρέφει λειτουργικό στην καθημερινότητα του. Αν όμως τα δυσάρεστα συναισθήματα δεν εξαφανίζονται με την λήξη των εορτών τότε η ψυχολογική υποστήριξη είναι η καλύτερη λύση για την αντιμετώπιση τους.
Αν τώρα η αιτία της μελαγχολικής διάθεσης εντοπίζεται στην οικονομική στενότητα και την αδυναμία του ατόμου να ανταποκριθεί, όπως νομίζει, στις εορταστικές υποχρεώσεις, που συνεπάγονται την αγορά αμέτρητων δώρων και την κατασπατάληση τεράστιων ποσών γι αυτόν τον σκοπό, τότε πρέπει απλά να αναθεωρήσει. Τα Χριστούγεννα ίσως και να υποκρύπτουν ένα βαθύτερο νόημα, αρκεί να το εντοπίσεις…
Νιώθεις μοναξιά; Η καλύτερη λύση είναι η αναζήτηση της παρέας γνωστών και φίλων, η αποδοχή προσκλήσεων σε οποιαδήποτε συνάθροιση αλλά και η απόλαυση της παρέας του εαυτού σου. Η μοναξιά δεν είναι απαραίτητα ένα δυσάρεστο γεγονός, ο εαυτός μας άλλωστε είναι ο καλύτερος μας φίλος. Η απασχόληση του εαυτού μας αλλά και η εκγύμναση του τόσο σωματικά όσο και πνευματικά θα αλλάξει ριζικά την ρότα του συναισθηματικού αδιεξόδου.
Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να αισθάνεται παρόμοια με κάποιον άλλο, η απελευθέρωση του κάθε ατόμου από αυτή την καταπιεστική συνήθεια θα συμβάλει ουσιαστικά στην τόνωση του συναισθηματικού κόσμου και την απόδραση από το αδιέξοδο της κατάθλιψης.
