Του Αθανάσιου Μαντζώλα,
Η δεκαετία που διανύουμε και εντός ολίγων ημερών περνάει στο παρελθόν, η δεκαετία της κρίσης, υπήρξε μια έντονη -από πολιτικής άποψης- περίοδος. Από το 2009 ανέκυψαν πολλά προβλήματα στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Ο λαϊκισμός είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα φαινόμενα πολιτικής παθογένειας των τελευταίων χρόνων. Με το ξέσπασμα της κρίσης απέκτησε χαρακτηριστικά στον κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό χώρο τα οποία οδήγησαν σε μια κατάσταση που κλιμάκωσε λαϊκίστικα φαινόμενα και ιδεολογίες καθ’ όλη τη διάρκειά της.
Στην πολιτική ως λαϊκισμός νοείται η στάση και η συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από υπερβολική και μη αυθεντική λαϊκότητα και κατ’ επέκταση από δημαγωγία και προπαγάνδα. Η λαϊκότητα στον χώρο της πολιτικής αναφέρεται στη συμμετοχή, την παρουσία του λαού στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας, την ανύψωση του σε καθοριστικό παράγοντα της ιστορίας. Ο λαϊκισμός είναι ακριβώς η κατ’ επίφαση λαϊκότητα, δηλαδή αυτό που δείχνει, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι λαϊκό.
Η αναφορά στο λαό ως υπέρτατη πηγή εξουσίας («έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στην κρίση του ελληνικού λαού», «η λαϊκή ετυμηγορία είναι για μας απόλυτα σεβαστή», «ο λαός ξέρει»), η σύγκρουση με το σύστημα, την καθεστηκυία τάξη ως βασική διαχωριστική γραμμή που υποσκελίζει όλες τις άλλες στην πολιτική διαπάλη («ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν»), η ταυτόχρονη συνύπαρξη της δυαδικότητας της πολιτικής ρητορικής (μνημονιακοί-αντιμνημονιακοί) και της απονομιμοποίησης του αντιπάλου («δεν δικαιούστε να μιλάτε»), η θέση μέσω μιας ξύλινης γλώσσας ψευτοδιλημμάτων («επιστροφή στην κανονικότητα», «αριστεία ή αναξιοκρατία»), ακόμη και η εσκεμμένη ανειλικρίνεια («λεφτά υπάρχουν», «θα σκίσουμε τα μνημόνια με έναν νόμο και με ένα άρθρο», «θα πολεμήσουμε την Συμφωνία των Πρεσπών») αποτέλεσαν τις χαρακτηριστικότερες λαϊκίστικες τακτικές στην σύγχρονη ελληνική πολιτική σκηνή, οι οποίες συν τοις άλλοις παρουσιάζουν μια εντυπωσιακή ικανότητα κινητοποίησης του πλήθους.
Από τα λεφτά που τελικά δεν υπήρχαν, τα Ζάππεια που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, τα μνημόνια που δεν σκίζονταν, γιατί μάλλον το χρέος της Ελλάδας δεν ήταν παράνομο, επαχθές, απεχθές και μη βιώσιμο, μέχρι την Συμφωνία των Πρεσπών που μετά τις εκλογές δεν ήταν τόσο επονείδιστη, προδοτική, κατάπτυστη και εθνικά επιζήμια για τους νικητές, αποδεικνύεται ότι ο λαϊκισμός είναι μια ρηχή πολιτική πρόταση που μόλις λάβει στοιχεία εξουσίας καταρρέει έτσι ώστε να επιβεβαιώνει κάθε φορά με τον πλέον εκκωφαντικό τρόπο την ρήση του θυμόσοφου λαού πως το ψέμα και η απάτη έχουν κοντά ποδάρια.
Πρωτοτυπική περίπτωση λαϊκιστή πολιτικού αποτελεί ο Αλ. Τσίπρας. Εκμεταλλευόμενος την απελπισία του κόσμου σε μια περίοδο διεύρυνσης του χάσματος ανάμεσα στην πολιτική προσφορά και την λαϊκή ζήτηση, ανήλθε στην εξουσία, εφάρμοσε μια οικονομική πολιτική ενάντια στο 61% του δημοψηφίσματος του 2015 και διαχειρίστηκε ένα εθνικό ζήτημα αντίθετα με την βούληση του 70-75% της κοινής γνώμης.
Τελευταία, ο κόσμος έχει την αίσθηση ότι όλα αυτά έχουν περάσει στο παρελθόν. Αναμφίβολα όμως, λαϊκίστικες φωνές θα υπάρχουν και θα αναπτύσσονται παράλληλα με τον πολιτικό λόγο, όσο υπάρχουν ευήκοα ώτα που τις επιζητούν. Γι’ αυτόν τον λόγο, τα πολιτεύματα στα οποία ο λαός συμμετέχει -έστω και εμμέσως- στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας, οφείλουν να αναπτύσσουν το μορφωτικό επίπεδο των πολιτών τους ούτως ώστε να μην πλανώνται από απατηλές πολιτικές ρητορείες και γίνονται άθυρμα στα χέρια επιτηδείων, αλλά να έχουν ακριβώς την δυνατότητα να κρίνουν ορθά άτομα και καταστάσεις. Και επειδή η παιδεία είναι η κατ’ εξοχήν δικλείδα ασφαλείας σε αυτές τις περιπτώσεις, μια ρωμαλέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση σήμερα θα ήταν η καλύτερη απάντηση σε φαινόμενα πολιτικής υπανάπτυξης, όπως το παραπάνω. Ποίος πολιτικός όμως είναι σε θέση να κάνει κάτι τόσο σημαντικό; Γιατί αν κρίνει κανείς από τα άτομα που διορίζονται στις αρμόδιες θέσεις, μάλλον οι πολιτικοί μας δεν έχουν και την καλύτερη γνώμη για την παιδεία.
Γεννήθηκε το 1999 στην Βέροια Ημαθίας. Αποφοίτησε το 2017 από το Γενικό Λύκειο Μελίκης και έκτοτε φοιτά στην Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
