Της Αγγελικής Κωνσταντάρα,
«Τέχνη»: το τέχνασμα, η έκφραση της ανθρώπινης νοημοσύνης με σκοπό την δημιουργία κοινωνικών σχέσεων για ικανοποίηση συμφερόντων. Δεν νοείται εδώ ως καλλιτεχνική δημιουργία. «Πιθηκίζω»: ενεργητικό ρήμα που παραπέμπει στην συμπεριφορά των πιθήκων, που μιμούνται άκριτα και με κάθε λεπτομέρεια την ανθρώπινη συμπεριφορά. Η τέχνη λοιπόν του πιθηκίζειν είναι συνώνυμη με τον μιμητισμό, που αναφέρεται τόσο στην μιμητική τάση του ατόμου όσο και σε αυτή της κοινωνίας. Υπό ευρεία έννοια, ο μιμητισμός περιλαμβάνει και την παγκοσμιοποίηση, το αποτέλεσμα δηλαδή της διάδοσης και απομίμησης από κάθε χώρα ξενόφερτων κοινωνικών προτύπων. Η παγκοσμιοποίηση είναι ορατή ιδιαίτερα κατά την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων, δεδομένου ότι η γέννηση του Θεανθρώπου γιορτάζεται ταυτόχρονα σε όλο τον κόσμο. Δυστυχώς όμως, εκτός από τους ταυτόχρονους εορτασμούς, παρατηρείται και ταυτότητα ως προς την εθιμοτυπία που πλέον συνοδεύει αυτές τις ημέρες, δεδομένου ότι τα κατά τόπους έθιμα έχουν πια εξασθενίσει.Τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν ακριβώς στην μιμητική τάση του ανθρώπου, ενώ οι συνέπειες συνοψίζονται στην μετατροπή του Μεγάλου Βασιλείου σε παχουλό και χαρωπό Αη Βασίλη.
Ο μιμητισμός -και ακολούθως η παγκοσμιοποίηση- είναι απόρροια της ανασφάλειας σε ατομικό επίπεδο. Αυτή η ανασφάλεια είναι που μας υπαγορεύει την διάπλαση του χαρακτήρα μας αποκλειστικά μέσα στο πλαίσιο μιας κοινωνικής ομάδας. Δηλαδή, η ανάγκη του «συνανήκειν» οδηγεί πολλές φορές στην αφομοίωση ενός τρόπου συμπεριφοράς που δεν συνάδει με τις δικές μας επιθυμίες και αντιλήψεις, μόνο και μόνο επειδή είναι αποδεκτός από την κοινωνική ομάδα ένταξής μας. Φοβόμαστε να διαφοροποιηθούμε ενδυματολογικά, επαγγελματικά ακόμη και γλωσσικά από το κοινωνικό σύνολο, με αποτέλεσμα να συμμορφωνόμαστε παραδείγματος χάρη στα εκάστοτε κελεύσματα της μόδας, αποτυγχάνοντας έτσι να διαμορφώσουμε μια ξεχωριστή ενδυματολική και κατά πολλούς κοινωνική ταυτότητα. Σε εθνικό επίπεδο, η δυσανεξία μας απέναντι στα εθνικά μας ήθη και έθιμα, υπό το πρόσχημα της νεωτερικότητας, υποθάλπει την μειονεξία μας απέναντι σε χώρες μεγάλης οικονομικής ισχύος, όπως οι ΗΠΑ αλλά και πολιτιστικής, όπως η Γαλλία. Κατά συνέπεια, επιλέγουμε να υποταχθούμε σε ένα μοντέλο εορτασμού των Χριστουγέννων που ουδεμία σχέση έχει με την χριστιανική και ιστορική μας παράδοση,καθώς αναζητούμε πλέον το πνεύμα των Χριστουγέννων στα réveillonsκαι την σαμπάνια. Και δυστυχώς, μας λείπει κι η απαραίτητη κριτική σκέψη και εκτίμηση του πολιτισμού μας, που θα απέτρεπε την τυφλή υιοθέτηση μιας παγκοσμιοποιημένης εθιμοτυπίας.
Φυσικά όμως σημαντικό ρόλο στην παγκοσμιοποίηση του εορτασμού των Χριστουγέννων διαδραματίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Συγκεκριμένα,η ευρεία και άμεση διάδοση εικόνων μέσω τηλεόρασης και διαδικτύου μας εξοικειώνει με παραδόσεις από όλο τον κόσμο, οι οποίες προβάλλονται ταυτόχρονα και με μεγάλη συχνότητα. Η καταιγιστική προβολή αυτών των παραδόσεων δεν διευκολύνει την γνωριμία με διαφορετικούς πολιτισμούς και την υγιή αλληλεπίδραση των δικών μας συνηθειών με αυτές άλλων χωρών, αλλά τελικά δημιουργείται ένα κράμα πολιτιστικών εθίμων. Ο συγκρητισμός διαφορετικών πολιτισμών καθιστά τα μεταξύ τους όρια δυσδιάκριτα και συνεπιφέρει την αλλοίωσή τους. Για παράδειγμα, τα τοπικά κάλαντα τείνουν να αντικατασταθούν πλήρως από μεταφρασμένα τραγούδια και κάλαντα άλλων χωρών, ενώ ο στολισμός μοιάζει παντού κοινός :φορτωμένα με λαμπερά χριστουγεννιάτικα δέντρα (δίχως φάτνη),αντί για το χριστουγεννιάτικο καράβι που παραπέμπει στη ναυτική μας παράδοση. Φυσικά, η πολιτισμική ανταλλαγή είναι ευπρόσδεκτη, εφόσον όμως συνοδεύεται από καλή γνώση και φροντίδα των δικών μας ηθών και εθίμων. Η πατριδογνωσία λοιπόν θα επέτρεπε την επιλογή και ενσωμάτωση κι όχι την αφομοίωση κάθε προβαλλόμενου εθίμου χωρίς διάκριση, κάτι που θα ανανέωνε την πολιτισμική μας κληρονομιά, αναδεικνύοντας τα ήθη και τα έθιμά της.
Τέλος, όπως έχει ήδη αναφερθεί,απουσιάζουν οι αντιστάσεις μας απέναντι στο κύμα παγκοσμιοποίησης των Χριστουγέννων. Κι αυτό γιατί, δεν έχουμε αντιληφθεί ότι τα Χριστούγεννα αποτελούν ύμνο στην αγάπη, την αλληλεγγύη και την συγχώρεση. Αυτές οι άγιες μέρες συνυφαίνονται με την προσφορά σε όσους το έχουν ανάγκη,την ευγνωμοσύνη και την οικογενειακή θαλπωρή. Με αφετηρία την θέση αυτή, συνάγεται ότι η μη γαλούχηση με αγάπη και αρχές, όπως η γενναιοδωρία, μας καθιστά ανίκανους να βιώσουμε το θαύμα των Χριστουγέννων και μας ωθεί να το αναζητήσουμε στα υλικά αγαθά. Το αδιαχώρητο στις χριστουγεννιάτικες αγορές κι η μανιώδεις αναζήτηση ακριβών δώρων, φανταχτερών ρούχων και πλούσιων εδεσμάτων μαρτυρά ακριβώς την ανάγκη μας να υποκαταστήσουμε τις πνευματικές μας ελλείψεις με την υπερκατανάλωση. Όμως η αγάπη, η οποία εξαίρεται με την γέννηση του Χριστού, δεν εξαγοράζεται. Ούτε θα πρέπει να μαθαίνουμε στα παιδιά μας να συμπεριφέρονται σωστά για να πάρουν δώρα. Θα αισθανθούμε την φως των Χριστουγέννων να πλημμυρίζει την καρδιά μας μόνο μέσα από την ανιδιοτελή προσφορά και την ουσιαστική επικοινωνία με τους αγαπημένους μας, η οποία φυσικά δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στις δεκαπέντε ημέρες των γιορτών, αλλά καλό είναι να αποκρυσταλλώνεται καθημερινά.
Συνοψίζοντας, η παγκοσμιοποίηση έχει διεισδύσει στην νοοτροπία μας τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, με αποτέλεσμα να αντανακλάται ακόμη και στον εορτασμό των Χριστουγέννων. Έτσι, η γιορτή αυτή, μολονότι αντλεί τις ρίζες της από την χριστιανική θρησκευτική παράδοση, δεν παρουσιάζει καμία διαφοροποίηση ανάμεσα σε χώρες με διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτισμικές καταβολές. Αυτό όμως που είναι ανησυχητικό είναι ότι αυτή η πολιτισμική αλλοίωση συνιστά αιτία απομάκρυνσης από το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων: η γιορτή της αγάπης εκπίπτει σε αποθέωση της παγέτας και της χλιδής. Δυστυχώς όμως- ή ευτυχώς-η γιορτινή ατμόσφαιρα δεν μπορεί να αντικαταστήσει ούτε την συναισθηματική κενότητα ούτε βέβαια την ανέχεια. Με αφορμή τις φετινές γιορτές υιοθέτησε την προσφορά στην καθημερινότητά σου και το φως των Χριστουγέννων θα λάμπει πάντα στην καρδιά σου!
Γεννήθηκε το 2001 στην Πάτρα, όπου και πέρασε τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια. Σπουδάζει στην Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η επιλογή της σχολής αυτής είναι σε αρμονία με τα ενδιαφέροντά της, καθώς έχει συμμετάσχει σε συνέδρια προσομοίωσης επιτροπών του Ο.Η.Ε (MUN), της Unesco αλλά και σε προσομοίωση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (ICJ) σε ρόλο δικαστή αλλά και συνηγόρου. Της αρέσει επίσης να συμμετέχει σε ρητορικά αγωνίσματα, όπως το debate. Στον ελεύθερό της χρόνο, απολαμβάνει να παίζει πιάνο, να ταξιδεύει και να παρακολουθεί ταινίες, ενώ η χορωδία είναι το δεύτερό της σπίτι.
