Της Σωτηρίας Κόρδα,
Με γνώμονα την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Πρόεδρος του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης και Πρωθυπουργός της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας Φαγιέζ Αλ Σαράτζ, προχώρησαν σε συνεννόηση στην Κωνσταντινούπολη με σκοπό την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών ανάμεσα στις δύο χώρες. Οι δύο ηγέτες αναγνωρίζουν με αυτόν τον τρόπο τις Αποκλειστικές Οικονομικές τους Ζώνες (ΑΟΖ) στην θαλάσσια επικράτεια, ενώ παράλληλα σφραγίζουν τα θεμέλια της στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ τους.
Άλλωστε, η χρονική συγκυρία της συμφωνίας δεν είναι καθόλου τυχαία, καθώς η Λιβύη χρειάζεται περισσότερο από ποτέ την σιγουριά και την ασφάλεια που αποδίδει η ύπαρξη της Άγκυρας στο πλευρό της. Αυτή τη χρονική περίοδο, ο Πρόεδρος της Λιβυκής Βουλής Αλ Σαράτζ χρειάζεται στήριξη, ώστε να μπορέσει να αμυνθεί έναντι των επιθέσεων που δέχεται τους τελευταίους οχτώ μήνες η Τρίπολη από τις δυνάμεις του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, στηριζόμενος από Αίγυπτο, Ρωσία και Αραβικά Εμιράτα. Η επιστολή της Άγκυρας στον ΟΗΕ αποτέλεσε το έναυσμα για την κίνηση αυτή, πυροδοτώντας την έντονη αντίδραση της Αθήνας αλλά και της υπόλοιπης ευρωπαϊκής κοινότητας, κλιμακώνοντας την ένταση και περιπλέκοντας περισσότερο τη διαμάχη για τις γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Παρά την επιβολή οικονομικών κυρώσεων κατά της Τουρκίας για τις παράνομες ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ λίγες εβδομάδες πριν, ο Ερντογάν παραβλέπει και αρνείται να αναγνωρίσει τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η γειτονική χώρα, ισχυριζόμενη ότι διαθέτει τόσο θαλάσσια σύνορα στην Α. Μεσόγειο με την Αίγυπτο, όσο και νομικά και κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, απορρίπτει τον χάρτη συντεταγμένων που κατέθεσε η Κύπρος τον περασμένο Απρίλιο. Ο Τούρκος Πρόεδρος δε φαίνεται διατεθειμένος να αφήσει την Κύπρο στην τύχη της, συνεχίζοντας να την διεκδικεί μονομερώς, καθώς θεωρεί πως η στρατηγική θέση του νησιού και οι φυσικοί του πόροι κρίνονται υψίστης σημασίας για την εξασφάλιση των τουρκικών συμφερόντων αλλά και την ασφάλεια έναντι των αντιπάλων, παρά το γεγονός πως αυτή η στάση επιβαρύνει τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον.
Οι τουρκικοί ισχυρισμοί χαρακτηρίζονται νομικά αβάσιμοι, αδόκιμοι και αυθαίρετοι, διότι φτάνουν στο σημείο να παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στη συγκεκριμένη περιοχή. Άλλωστε, όπως έχει επισημάνει επανειλημμένως το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, “σύμφωνα με το Δίκαιο Θάλασσας, τα νησιά-ανεξαρτήτως μεγέθους- έχουν πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες, όπως ακριβώς και τα ηπειρωτικά εδάφη”. “Η οριοθέτηση υφαλοκρυπίδας και ΑΟΖ”, διευκρινίζει, “μεταξύ κρατών με παρακείμενες ή έναντι ακτές, θα πρέπει να γίνεται βάσει των κανόνων Διεθνούς Δικαίου, σύμφωνα με την αρχή της ίσης μέσης γραμμής”.
Τρέχουσες εξελίξεις
Σε πρόσφατη εκδήλωση στο κέντρο της Αθήνας, ο Πρέσβης επί τιμή Γεώργιος Σαββαΐδης, εξαιρετικά έμπειρος στις οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών, επεσήμανε την ασάφεια της Σύμβασης των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982) ως προς την οριοθέτηση υφαλοκρυπίδας, διευκρινίζοντας πως δεν αναμένεται στο κοντινό μέλλον κάποιο αποτέλεσμα λόγω των πολιτικών συνθηκών που κυριαρχούν σε Λιβύη και Αίγυπτο. Στην ίδια συνάντηση, τόσο η Ντόρα Μπακογιάννη, όσο και ο Πρέσβης επί τιμή Παύλος Αποστολίδης, ανέφεραν πως το περιβάλλον είναι ασταθές και περίπλοκο, ενώ δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο περαιτέρω αναζωπύρωσης του ζητήματος.
Η ελληνική διπλωματία, πάντως, μάχεται απέναντι στο σύμφωνο Τουρκίας-Λιβύης, με τον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια να εστιάζει, σε συνάντησή του με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, στην προσπάθεια της ελληνικής πλευράς για υπεράσπιση των συμφερόντων της. Ωστόσο, η Άγκυρα δεν περιορίστηκε μόνο στο μνημόνιο συμφωνίας, επιτείνοντας την ένταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων με συνεχόμενες παραβιάσεις στον ελληνικό εναέριο χώρο. Συγκεκριμένα, η Τουρκία προχώρησε, μέσω 40 αεροσκαφών τύπου F-16 και F-4, σε 40 παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και 27 παραβάσεις κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, ανεβάζοντας κατά πολύ τη θερμοκρασία στο Αιγαίο.
Κλείνοντας, όπως και να ΄χει, η ελληνική πλευρά θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ανάγκη της Άγκυρας να έχει δίπλα της την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στην εύρεση μιας εύστοχης στρατηγικής με αναπροσαρμογή στα τρέχοντα δεδομένα. Πάντως, η προσφυγή στη Χάγη αποτελεί ένα πιθανό σενάριο, που δεν υλοποιείται όμως από τη μια στιγμή στην άλλη.
Γεννηθείσα το 1999 στην Πάτρα, σπουδάζει στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι γνώστρια Αγγλικής, Γαλλικής, Ρωσικής και Αραβικής γλώσσας. Έλκεται ιδιαίτερα από το Διεθνές Δίκαιο και τις σύγχρονες εξελίξεις στη διεθνή σκακιέρα. Παρακαλουθεί σεμινάρια και έχει συμμετάσχει σε Μοντέλα Ηνωμένων Εθνών (EUropaS, ThessISMUN), αλλά και στο Πανελλήνιο Κοινοβούλιο Νέων.
