Της Έφης Βούζιου,
Το Σάββατο 14 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη η νέα κινητοποίηση του ιταλικού «Κινήματος της Σαρδέλας». Η διαδήλωση, όπως πάντα, ήταν ειρηνική, χωρίς σημαίες και σύμβολα πολιτικών κομμάτων ενώ και οι καιρικές συνθήκες ήταν αυτή τη φορά με το μέρος των διαδηλωτών. Οι συμμετέχοντες έφτασαν μέχρι την πλατεία του Σαν Τζοβάνι κρατώντας στο χέρι τους χάρτινες σαρδέλες, με μια τεράστια «ιπτάμενη σαρδέλα» να συνοδεύει το πλήθος. Οι οργανωτές δήλωσαν για την κινητοποίηση: «Το σημαντικό είναι να στείλουμε το μήνυμά μας. Δεν μας νοιάζει αν θα είμαστε δέκα ή εκατό χιλιάδες». Ανάμεσα στους ομιλητές, στην εξέδρα της πλατείας Σαν Τζοβάνι της Αιώνιας Πόλης, περιλαμβανόταν και ο Πιέτρο Μπάρτολο, ο γιατρός της Λαμπεντούζα ο οποίος βοήθησε χιλιάδες μετανάστες και που, τον περασμένο Μάιο, εξελέγη ευρωβουλευτής με την ιταλική κεντροαριστερά.
Με το πέρας της κινητοποίησης οι οργανωτές έγραψαν, με χιουμοριστική διάθεση στο διαδίκτυο, «Πρόκειται για την μεγαλύτερη κινητοποίηση ιχθύων κάθε εποχής». Ποιο είναι, όμως, αυτό το κίνημα; Η απάντηση έρχεται από έναν από τους πρωτεργάτες του κινήματος, το Ματία Σαντόρι, μετά από δήλωσή του στη δημόσια τηλεόραση της Rai: «Δεν είμαστε κόμμα, ο στόχος μας είναι να λειτουργήσουμε ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην κοινωνία και στις πολιτικές δυνάμεις, προβάλλοντας τα αιτήματα των πολιτών». Ο Ματία Σαντόρι μαζί με τον Ρομπέρτο Μορότι, την Τζούλια Τραπολόνι και τον Αντρέα Γκαρέφα επινοήθηκαν τις διαμαρτυρίες «της σαρδέλας» θέτοντας ως κύρια «αποστολή» του κινήματος την καταπολέμηση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού, την υπεράσπιση των αρχών ανοχής που περιέχονται στο Σύνταγμα της Ιταλίας και την απόρριψη των ακραίων θέσεων του γραμματέα της Λέγκα, Ματέο Σαλβίνι. Λένε «όχι» στο λαϊκισμό και στην ακραία όξυνση της πολιτικής αντιπαράθεσης.
Όλη αυτή η κινητοποίηση είχε έναυσμα τις περιφερειακές εκλογές του Γενάρη που θα διεξαχθούν στην περιφέρεια της Εμίλια Ρομάνια, μια περιφέρεια που θεωρείται οχυρό της Αριστεράς στην Ιταλία. Στα πλαίσια των εκλογών αυτών θα μιλούσε και ο Ματέο Σαλβίνι, στις 14 Νοέμβρη, στο στάδιο, υπέρ της υποψήφιας της Λέγκας Λουτσία Μποργκοντζόνι. Συγκεκριμένα, η Εμίλια Ρομάνια είναι μια από τις κορυφαίες βιομηχανικές περιοχές της Ιταλίας και βρίσκεται υπό τον έλεγχο του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, όμως ο Σαλβίνι δεσμεύτηκε να «απελευθερώσει την Εμίλια-Ρομάνια από τα αριστερά» στις εκλογές στις 26 Ιανουαρίου. «Ο Σαλβίνι είπε ότι η Εμίλια Ρομάνια πρέπει να απελευθερωθεί από την Αριστερά, αλλά ολόκληρη η Ιταλία απελευθερώθηκε από τις σκοτεινές δυνάμεις στο τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Δεν χρειάζεται να απελευθερωθούμε, είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι και ως ελεύθεροι άνθρωποι διαδηλώνουμε, γιατί διακυβεύονται οι βασικές αξίες της συμμετοχής και της δημοκρατίας», απαντά ο Αντρέα Γκαρέφα, εκ των διοργανωτών.
Οι τέσσερις νέοι, λοιπόν, υπό τον φόβο της αύξησης της επιρροής της ακροδεξιάς συμμαχίας υπό την ηγεσία του επικεφαλής της Λέγκας στην περιοχή, δεν μπορούσαν να αποδεχτούν να μιλάει ο Σαλβίνι στην κόκκινη Μπολόνια χωρίς καμία αντίδραση από την πλευρά των δημοκρατικών πολιτών. Είχαν, έτσι, αρχικό στόχο να «κατεβάσουν» στο δρόμο 6.000 άτομα, ώστε να είναι περισσότερα από τα περίπου 5.600 άτομα που χωρούσε ο αθλητικός πολυχώρος που θα μιλούσε ο Σαλβίνι. «Θέλαμε να είμαστε έστω ένας παραπάνω από αυτούς», είπαν οι διοργανωτές. Άρχισε λοιπόν η καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με το σύνθημα: «Καμία σημαία, κανένα κόμμα, καμία βρισιά. Δημιούργησε τη σαρδέλα σου και πάρε μέρος στην πρώτη ιχθυακή επανάσταση στην ιστορία».
Στο ραντεβού, λοιπόν, της Πέμπτης, 14 Νοέμβρη, κατέφθασαν όχι 6.000, αλλά περίπου 15.000 Μπολονιέζοι, οι οποίοι στριμώχτηκαν στην πλατεία, φέρνοντας ο καθένας μαζί του μια σαρδέλα από χαρτόνι. Οι διοργανωτές υποστηρίζουν στο Reuters, ότι μέσω αυτής της κινητοποίησης προσπαθούν να ξυπνήσουν έναν λαό κουρασμένο να βλέπει τις αξίες του να καταπατούνται. «Διαδηλώνουμε την αντίθεσή μας στις σκοτεινές δυνάμεις που κερδίζουν έδαφος στην Ιταλία μετά από μια δεκαετία οικονομικής στασιμότητας και βύθισης των μισθών». Από τότε, οι «σαρδέλες» υποδέχονται δεόντως τον Σαλβίνι από όπου περνάει. Διαδηλώνουν ταυτόχρονα με τις συγκεντρώσεις του, με χάρτινες, πολύχρωμες σαρδέλες στο χέρι, φωνάζοντας συνθήματα εναντίον του, τραγουδώντας το παρτιζάνικο τραγούδι «Bella Ciao» και στριμωγμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο σαν… σαρδέλες.
Γι’ αυτό και «σαρδέλες» το χαρακτηριστικό αυτού του κινήματος. Αυτά τα μικρά, ταπεινά ψαράκια, τα ψάρια του λαού και όχι της ελίτ και της πολυτέλειας που αντιπροσωπεύει τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Αυτά, όμως, τα ψάρια κολυμπάνε σε κοπάδι, ταξιδεύουν μαζί, το ένα δίπλα στο άλλο και με αυτό τον τρόπο προστατεύονται καλύτερα και καθίστανται πιο δυνατά και έτοιμα να αντιμετωπίσουν κάθε απειλή. Έτσι και στις διαδηλώσεις στέκονται ο ένας δίπλα στον άλλο, χιλιάδες άνθρωποι στις πλατείες της Ιταλίας, για να ξαναφέρουν στη μνήμη ξεχασμένα συνθήματα, που προσπάθησε να εξαφανίσει η πολιτική της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού και της αναθεώρησης της ιστορίας.
Έπειτα, την Μπολόνια ακολούθησαν η Μόντενα, το Σορέντο, το Παλέρμο, το Ρέτζιο Εμίλια, η Περούτζια, η Γένοβα, το Ρίμινι, η Νέα Υόρκη και η Μαρσάλα. Άλλες πόλεις που προγραμμάτισαν συγκεντρώσεις ήταν η Φλωρεντία, την 30η Νοέμβρη, το Τορίνο την 10η Δεκέμβρη, η Ρώμη τη 14η Δεκέμβρη. Στις πλατείες οι συγκεντρωμένοι τραγουδάνε το Bella Ciao, και ξαναθυμούνται φράσεις του Μπερλινγκουέρ και του παρτιζάνου Προέδρου της Δημοκρατίας Σάντρο Περτίνι, όπως η ακόλουθη: «Οι νέοι δεν χρειάζονται κηρύγματα, οι νέοι χρειάζονται παραδείγματα εντιμότητας, συνέπειας και αλτρουισμού». Όπως συμβαίνει πάντα και παντού, μπροστάρηδες ήταν οι νέοι αλλά τους αγκάλιασαν με ενθουσιασμό και μεγαλύτεροι σε ηλικία που είχαν καθηλωθεί, μέχρι τότε, από την απογοήτευσή τους, καθώς και ακτιβιστές/στριες και αλληλέγγυοι/ες. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι άνθρωποι του κινήματος προωθούν μηνύματα κατά του διάχυτου φασισμού και του ρατσισμού και πολλοί, οι οποίοι γίνονται καθημερινά αντικείμενο μίσους, γράφουν ότι έχουν αναπτερωθεί οι ελπίδες τους και στηρίζουν το κίνημα με όλες τις δυνάμεις τους.
Με τη σειρά του, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε τόνισε: «Είμαι έτοιμος να συναντήσω τις σαρδέλες, αλλά όχι για να προσπαθήσω να εκμεταλλευθώ για προσωπικό όφελος τη δράση τους» και εξέφρασε την στήριξή του στις «ιταλικές σαρδέλες», λέγοντας ότι «προκαλούν συμπάθεια» και «δείχνουν μια ενδιαφέρουσα θέληση κοινωνικής συμμετοχής». Την υποστήριξή της στο ιταλικό αυτό κίνημα εξέφρασε και η γνωστή τραγουδοποιός Πάτι Σμίθ, η οποία υπογράμμισε ότι: «ο κόσμος πρέπει να συνεχίσει να ενώνεται. Κατά συνέπεια, δεν μπορούμε παρά να υποστηρίξουμε τις “σαρντίνε”, τις σαρδέλες».
Ο Ματέο Σαλβίνι, που είναι ο κύριος πολιτικός αντίπαλος των μελών του κινήματος της Σαρδέλας, κρατά τώρα χαμηλούς τόνους. Στην αρχή προσπάθησε να τους ειρωνευτεί, αλλά κατάλαβε ότι η μέθοδος αυτή δεν αποδίδει καθώς η συμμετοχή στις διαδηλώσεις ήταν πάντα μαζικότερη απ’ ότι στις ομιλίες του. «Εγώ βλέπω ανθρώπους εναντίον μου, όμως στην δημοκρατία συνυπάρχουν τα πάντα», δηλώνει από την πλευρά του ο Σαλβίνι, τονίζοντας: «εγώ συναντώ επιχειρηματίες, γεωργούς, εργάτες. Υπάρχουν κι όσοι διαδηλώνουν εναντίον μου, όμως αυτό είναι ωραίο στη δημοκρατία. Αρκεί, όποιος διαδηλώνει να μην παρακινεί στη βία και να μην απειλεί με θάνατο». Η 21χρονη Ana, φοιτήτρια στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια που παρακολούθησε την πρώτη διαμαρτυρία, δήλωσε στο The Local: «Μάλλον του αρέσει ότι διαμαρτύρονται εναντίον του, επειδή αυτό που κυρίως τον ενδιαφέρει είναι να προκαλεί την προσοχή. Αλλά στην πραγματικότητα, εμάς δεν μας ενδιαφέρει αυτός. Είναι οι ιδέες του που απορρίπτουμε, το μίσος και η διαίρεση που προωθούν».
Στην αρχή, οι Sardine δημιουργήθηκαν για να τονιστεί ότι η παράδοση αλληλεγγύης της ευρύτερης περιοχής της Μπολόνια, δεν μπορεί να οδηγήσει στην εκλογή περιφερειάρχη της Λέγκα, στην τοπική αναμέτρηση, στο τέλος Ιανουαρίου. Τώρα, στα γκάλοπ, ο υποψήφιος της κεντροαριστεράς, Στέφανο Μπονατσίνι, δείχνει να προηγείται σημαντικά, στην πρόθεση ψήφου της αντιπάλου του -της Λέγκα- Λουτσία Μποργκοντζόνι. Κύριο θέμα συζήτησης, βέβαια, παραμένει το κατά πόσον το κίνημα αυτό θα μπορέσει να αποκτήσει σταθερό και αυτόνομο χαρακτήρα στο μέλλον και να καθορίσει με τη σειρά του τις πολιτικές εξελίξεις.
Γι αυτό και η Λέγκα είναι σαφές, σύμφωνα και με αναλυτές της πολιτικής παλαίστρας της Ιταλίας, ότι ανησυχεί. «Ξέρουμε καλά ότι πρόκειται, κυρίως, για αριστερούς που, ούτως ή άλλως, δε θα με ψήφιζαν ποτέ», δηλώνει η Λουτσία Μποργκοντζόνι, υποψήφια περιφερειάρχης της Λέγκα στην περιοχή της Μπολόνια. Η πλειοψηφία όμως των σχολιαστών προειδοποιεί ότι πρωτοβουλίες σαν και αυτή, που έχει τις ρίζες της στην κοινωνία των πολιτών μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην κυρίαρχη πολιτική.
Από την άλλη, η τελευταία νίκη στην περιφέρεια Ούμπρια της συμμαχίας της ιταλικής Δεξιάς υπό την ηγεσία της Λέγκας έχει καταλήξει μέσα σε μόλις δύο χρόνια, από το να διοικεί αρχικώς τρεις περιφέρειες (Λιγυρία, Λομβαρδία, Βένετο) να έχει πλέον υπό τον έλεγχό της δώδεκα. Γεγονός που, εκτός των άλλων, σημαίνει ότι η αποχώρηση του Σαλβίνι από την κυβέρνηση, μετά τον σχηματισμό της κεντροαριστερής κυβέρνησης συνεργασίας του Δημοκρατικού Κόμματος και του Κινήματος 5 Αστέρων, δεν αποδείχτηκε επιζήμια.
Γεννήθηκε το 1997 και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Είναι φοιτήτρια του τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει παρακολουθήσει αρκετές ομιλίες και ημερίδες σχετικές με το αντικείμενο των σπουδών της καθώς και με τον ευρύτερο τομέα της εκπαίδευσης. Ιδιαίτερη είναι η συμμετοχή της σε εθελοντικές δράσεις τις οποίες θεωρεί καίριες για τη διάπλαση του χαρακτήρα των ατόμων και τη διάρθρωση της κοινωνίας. Την απασχολούν τομείς σχετικοί με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα των κοινωνικών ομάδων.
