Της Μαρίας Κορδαλή,
Πρώτη Πράξη
Το ημερολόγιο δείχνει 12 Δεκεμβρίου 2019. Πράγμα που σημαίνει ότι απέχουμε μόλις 13 μέρες από τα φετινά Χριστούγεννα. Η πόλη έχει ήδη φορέσει τα γιορτινά της, έχει φτιασιδωθεί και είναι έτοιμη να υποδεχτεί το νέο έτος που είναι προ των πυλών.
Ως φοιτήτρια περπατώ συχνά στο κέντρο της Αθήνας, την καρδιά της πρωτεύουσας. Αυτές τις μέρες, βλέπω και ακούω πολλά πράγματα. Συναντώ ανθρώπους πολυποίκιλλους και διαφορετικούς. Κυρίως, όμως, έρχομαι αντιμέτωπη με κάτι το οποίο ναι μεν δεν είναι σπάνιο, αλλά διογκώνεται σχεδόν δεσποτικά κατά την εορταστική περίοδο. Μιλώ για την καταναλωτική μανία που συναντάται σε καθημερινή βάση. Μέσα σε έναν καταιγισμό διαφημίσεων και εξαιτίας των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, ο σύγχρονος πολίτης βρίσκει την «κάθαρση» και την ευδαιμονία στα υλικά αγαθά και τα δώρα που διατίθενται για αυτόν, σε ποικίλες συσκευασίες, τιμές και είδη. Η ήδη υπάρχουσα χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα με τις όμορφα στολισμένες και φωταγωγημένες πόλεις και τις πρωτότυπα διακοσμημένες βιτρίνες, ενισχύει την περιρρέουσα κατάσταση. Για την πλειονότητα των ανθρώπων, οι γιορτές είναι η περίοδος του «δούναι και λαβείν». Ως εδώ καλά. Άλλωστε, η ακριβής έννοια της αρχαιοελληνικής φράσης υπονοεί ξεκάθαρα ό,τι δίνουμε και παίρνουμε. Το «δούναι» αποτυπώνεται λανθασμένα, όμως, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι στην προσπάθειά τους να αναπληρώσουν το κενό μεταξύ των οικείων τους και των ιδίων -το οποίο δημιουργείται εξαιτίας των αυξημένων ωραρίων εργασίας και της ανάγκης για ύλη- επιδίδονται σε έναν κυκεώνα υλικού ευδαιμονισμού. Διατηρούν την στρεβλωμένη πεποίθηση ότι ένα ωραίο δώρο -και στις περισσότερες περιπτώσεις ακριβό- θα αντικαταστήσει την ακούσια «απουσία» τους σε μια σημαντική στιγμή των ανθρώπων τους και της οικογένειάς τους. Και για να μη φανώ υπερβολική, δεν αρνούμαι ότι ναι, τα δώρα είναι χρήσιμα και χαροποιούν τους ανθρώπους μας. Ο καθένας μας θα χαιρόταν με κάτι καινούριο και όμορφο. Αλλά με μέτρο και ποιότητα. Δίχως υπερβολές. Δώρα με ουσία και αντίκτυπο που έχουν κάτι να προσφέρουν, όπως είναι παραδείγματος χάρη ένα βιβλίο δίχως να θέλω να φανώ επικριτική ή κυνική. Δώρα που μπορούν να ωφελήσουν την ψυχή και τη σκέψη μας, να μας χαρίσουν κάτι μεγαλύτερο και πιο ουσιώδες από ένα ρολόι αξίας ή μια τσάντα επώνυμου οίκου. Δώρα από τα οποία μπορείς να πάρεις κάτι πέρα από μερικές στιγμές ενθουσιασμού και επίδειξης, πριν καταχωνιαστούν σε κάποια γωνία της ντουλάπας σου.
Πέρα, όμως, από το χιλιοειπώμενο καταναλωτικό πρότυπο -το οποίο σημειώνεται και σε καθημερινή βάση και όχι μόνο τις γιορτές- το πρώτο επίπεδο, η αρχική όψη των γιορτών περιλαμβάνει ρεβεγιόν, γλέντια, άφθονο ποτό και φαγητό, εξόδους και διασκέδαση μέχρι πρωίας. Και σαφέστατα είναι φυσιολογικό και εν μέρει απολύτως αποδεκτό αφού πρόκειται για την εποχή που οι άνθρωποι απολαμβάνουν στο μέγιστο τους καρπούς των κόπων τους κατά την διάρκεια της χρονιάς. Και έγκειται στην κρίση του κάθε ανθρώπου το πως θα ξοδέψει τα χρήματά του. Αυτά τα άτομα συναντάς περπατώντας στους δρόμους. Άτομα που γελούν και είναι ευτυχισμένοι, νεαρά ζευγάρια που περπατούν και διασχίζουν τους δρόμους, οικογένειες που τρώνε σε εστιατόρια και ακουμπούν τις σακούλες τους είτε σε διπλανές καρέκλες είτε στα πεζοδρόμια.
Δεύτερη Πράξη
Πεζοδρόμια. Όχι με την παλιακή έννοια του όρου. Ούτε με αυτήν του λεξικού. Το πεζοδρόμιο με την ωμή,την πραγματική, την ρεαλιστική του όψη, εν έτει 2019 αποτελεί το «σπίτι» χιλιάδων ανθρώπων. Ανθρώπων μόνων. Που είτε από λανθασμένη επιλογή είτε κατά συνθήκη βρέθηκαν στον δρόμο έχοντα χάσει πέρα από τα κεκτημένα τους και ένα βασικό κομμάτι της ανθρώπινης τους αξιοπρέπειας. Που καθημερινά βιώνουν την αδιαφορία, την αποστροφή και τον οίκτο των περαστικών. Ή την συμπόνοια τους για να μην γινόμαστε άδικοι και ανακριβείς. Θα πει κάποιος ότι αυτό αποτελεί σαφέστατα ένα καθημερινό φαινόμενο. Ναι συμφωνώ. Πραγματικά δεν υποφέρουν μόνο οι άστεγοι στις γιορτές. Αστέγους συναντάμε σε καθημερινή βάση. Είναι σαφές ότι συνιστούν πλέον μια διαφορετική κοινωνική τάξη των μεγαλουπόλεων που ολοένα και διογκώνεται.
Στατιστικώς διαπιστωμένα μέσω ερευνών και δημοσκοπήσεων οι γιορτές είναι η περίοδος που σημειώνονται οι περισσότερες αυτοκτονίες και από κάποιους χαρακτηρίζονται ως η «πιο μελαγχολική περίοδος του χρόνου», αφού ενώ για ορισμένους αποτελούν πηγή χαράς και αισιοδοξίας για άλλους είναι μία διαρκής και εντονότερη υπενθύμιση ότι είναι μόνοι τους δίχως κοινωνικό περίγυρο για να «περάσουν» αυτές τις μέρες. Οι ήδη μοναχικοί και περιχαρακωμένοι άνθρωποι απογοητεύονται ολοένα και περισσότερο. Όμως, η κατάθλιψη και η μελαγχολία των γιορτών δεν εντοπίζεται μεμονωμένα σε κάποια κοινωνική τάξη. Δεν βρίσκει έρεισμα σε μία συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων. Αφορά κυρίως άτομα που αδυνατούν να διαχειριστούν την συγκεκριμένη περίοδο, βυθιζόμενοι σε σκοτεινές και απαισιόδοξες σκέψεις. Ειδικότερα στην εποχή της οικονομικής κρίσης οι άνθρωποι καταδυναστεύονται όλο και πιο πολύ από το άγχος τους για ένα καλύτερο αύριο και την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στο καταναλωτικό και υλιστικό πρότυπο της εποχής τους. Αισθάνονται -αδίκως- λίγοι και ανεπαρκείς αφού δεν μπορούν να πραγματώσουν την ωραιοποιημένη εικόνα που λαμβάνουν από τις διαφημίσεις και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Υπάρχουν όμως και άλλες κοινωνικές ομάδες που «υποφέρουν» στις γιορτές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ηλικιωμένοι που λόγω γήρατος και έλλειψης των οικείων τους αισθάνονται περιχαρακωμένοι, οικογένειες που πενθούν κάποιο μέλος τους και αδυνατούν να γιορτάσουν αλλά και ορφανά παιδιά που περιμένουν εναγωνίως την στιγμή που ο κόκκινος άγιος θα υλοποιήσει το όνειρό τους για μια αληθινή οικογένεια. Παιδιά που ονειρεύονται και παρακαλούν για πράγματα αυτονόητα και δεδομένα. Και όλα αυτά διαδραματίζονται με φόντο το λαμπερό «περιτύλιγμα» των φωταγωγημένων πόλεων και των Χριστουγεννιάτικων καλάντων που ψέλνονται και απαγγέλλονται από ενθουσιασμένες φωνές. Φωνές παιδικές που ανήκουν είτε στην πρώτη κατηγορία είτε στην δεύτερη. Γιατί τα παιδιά πάντα ελπίζουν ανεξαρτήτως συνθηκών. Και γιατί αυτά με την παρουσία, την αθωότητα και τον ενθουσιασμό τους αντιπροσωπεύουν την ουσία των γιορτών.
Ποιο είναι όμως στην ουσία το πνεύμα των Χριστουγέννων; Ο Τσαρλς Ντίκενς στο έργο του Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα παρουσιάζει με τρόπο αριστοτεχνικό και ευρηματικό τον Εμπενίζερ Σκρούτζ έναν ήρωα πολυδιάστατο όπως αποτυπώνεται ξεκάθαρα στις σελίδες του βιβλίου του. Ο Σκρουτζ μπορεί να πει κανείς ότι ενσαρκώνει με τρόπο αληθοφανή έναν σύγχρονο πολίτη με ιδιοτελή κίνητρα και συμφέροντα. Ακόμη όμως και αργά μετανιώνει για τις πράξεις του και αγκαλιάζει τους γύρω του. Ενστερνίζεται το πνεύμα της προσφοράς και της αγάπης, του να νοιάζεσαι, να ενδιαφέρεσαι για τον άλλον, για τον συνάνθρωπο σου αυτές τις ημέρες ένα τσικ παραπάνω απ’ ότι σε καθημερινή βάση. Γιατί αυτή είναι η αξία των γιορτών το νοιάξιμο. Το να ενδιαφερθείς για τον άλλον που χρειάζεται την βοήθειά σου και να του την προσφέρεις. Να δώσεις σε κάποιον που δεν έχει ούτε τα απαραίτητα ένα κομμάτι του υστερήματος σου. Να συμβουλέψεις έναν άρρωστο άνθρωπο να επισκεφθεί έναν γιατρό, να κάνεις έναν «καταθλιπτικό» να δει την ζωή από άλλη σκοπιά πιο όμορφη, πιο λαμπερή όπως τα φώτα των Χριστουγεννιάτικων δέντρων. Να βοηθήσεις στο να ζωγραφιστεί ένα χαμόγελο στα χείλη ενός μικρού παιδιού. Υπάρχει πιο όμορφο, πιο σημαντικό πράγμα από αυτό;
Χαρείτε τις γιορτές, βγείτε έξω, φάτε, πιείτε, γελάστε, αγοράστε δώρα για τους ανθρώπους σας. Όλα επιτρέπονται. Μην ξεχάσετε όμως και να απλώσετε το χέρι και σ ’αυτόν που σας χρειάζεται. Κρατήστε τον και δείξτε του ότι η ζωή μπορεί να γίνει όμορφη. Ότι είναι σημαντικός. Ότι μετράει. Μόνο αγάπη χρειάζεται. Και προσφορά. Αυτά τα δυο άλλωστε συνιστούν από πάντα το αληθινό, το μοναδικό πνεύμα των Χριστουγέννων. Και να θυμάστε αυτό που είπε ο Γκαίτε, πάντα αλλά ένα τσικ παραπάνω αυτές τις μέρες «όποιος δεν κάνει τίποτα για τους άλλους δεν κάνει τίποτα για τον εαυτό του».
Κατάγεται από την Αθήνα. Εκεί ζει, δραστηριοποιείται και ονειρεύεται. Σε ακαδημαϊκό επίπεδο είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Νομικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και φιλοδοξεί να ειδικευτεί στους τομείς του ποινικού και το συνταγματικού δικαίου. Πολυάσχολη ως άτομο μιλά δύο ξένες γλώσσες και επιθυμεί να μάθει και τρίτη. Το γράψιμο για αυτήν είναι τρόπος ελευθερίας και έκφρασης, όχι μόνο των σκέψεων αλλά και της ψυχής.
