Της Ελένης Σιαπικούδη,
Λίγο πριν τελειώσει ο χρόνος διεξήχθη στο Λονδίνο η ετήσια σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ, στην οποία συμμετείχαν 29 αρχηγοί κρατών μελών της συμμαχίας με το Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg και μια αντιπροσωπεία από τη Βόρεια Μακεδονία που δεν αποτελεί ακόμα πλήρες μέλος της συμμαχίας. Η εν λόγω σύνοδος αποτέλεσε την 30η συνάντηση των μελών και σηματοδότησε τον εορτασμό των 70 χρόνων δράσης της Συμμαχίας. Οι εργασίες ξεκίνησαν στις 3 Δεκεμβρίου με μια δεξίωση που παρέθεσε η Βασίλισσα Ελισάβετ στο Παλάτι του Μπάκινχαμ, ενώ οι συζητήσεις ολοκληρώθηκαν την επόμενη μέρα.
Από την ίδρυση της συμμαχίας, αυτές οι συναντήσεις αποτέλεσαν χώρο συνάντησης και συνδιαλλαγής των μελών, μέσω του οποίου θα μπορούσαν να συναντιούνται περιοδικά και να καθορίζουν τις κατευθυντήριες στρατηγικές που πρέπει να ακολουθήσουν. Συγκεκριμένα, οι Σύνοδοι Κορυφής αποτελούν σημαντικό κομμάτι για τη λήψη αποφάσεων, καθώς και για την ανακοίνωση νέων πολιτικών, την επίσημη πρόσκληση νέων μελών και την παρουσίαση πρωτοπόρων ιδεών για νέες συνεργασίες. Σε αυτήν την διαδικασία, πρωταρχικό ρόλο κατέχει ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, που σκοπό έχει να συντονίζει και να καθορίζει το πλαίσιο των συζητήσεων καθώς λειτουργεί ως αντιπρόσωπος της Συμμαχίας.
Έτσι, στη διακήρυξη του Λονδίνου, όπως παρουσιάστηκε από το Συμβούλιο του ΝΑΤΟ (NAC), αναφέρθηκαν οι βασικές κατευθύνσεις που θα ακολουθήσει η Συμμαχία. «Το ΝΑΤΟ εγγυάται την ασφάλεια των εδαφών και του 1 δισεκατομμυρίου κατοίκων μας, της ελευθερίας, των κοινών μας αξιών, συμπεριλαμβανομένης της δημοκρατίας, των ατομικών ελευθεριών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Η αλληλεγγύη, η ενότητα και η συνοχή είναι η ακρογωνιαίοι λίθοι της Συμμαχίας μας». Ιδιαίτερα, έμφαση δόθηκε στους τρόπους με τους οποίους θα διασφαλιστεί η ασφάλεια και στην ανάγκη για μεγαλύτερη στρατιωτική συνεισφορά από τα κράτη μέλη. Ως βασικές απειλές για τη στρατηγική της Συμμαχίας αναφέρθηκαν η ρωσική πολιτική, η τρομοκρατία και οι δράσεις κρατικών και μη κρατικών δρώντων που διαταράσσουν τη Διεθνή Τάξη. Τέλος, ανανέωσαν το ραντεβού τους για το 2021.
Πόσο ομαλά, ωστόσο, εξελίχθηκαν οι συζητήσεις και οι συνομιλίες ανάμεσα στους αντιπροσώπους των κρατών; Οι αντιπαραθέσεις ήταν αρκετές και οι διαφωνίες δεν εξέλειψαν σε πολλές των περιπτώσεων. Η εξωτερική πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία τους τελευταίους μήνες, η κάθετη στάση και τα σχόλια του προέδρου της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν και ο Ντοναλντ Τραμπ ως μάχιμος υπερασπιστής της συμμαχίας δημιούργησαν ένα δύσκολο κλίμα για την επίτευξη μιας συλλογικής και συνολικής στρατηγικής κατεύθυνσης. Ειδικότερα, ο Γάλλος πρόεδρος εξέφρασε τις βαθύτατες διαφωνίες του για την πολιτική της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και μίλησε μάλιστα, περί «εγκεφαλικού θανάτου» της συμμαχίας. Όπως εξήγησε, πιστεύει ότι πλέον τα κράτη μέλη αποδίδουν διαφορετικό νόημα στην έννοια της τρομοκρατίας και ότι η κατάσταση στη Συρία έχει προκαλέσει ένα ζήτημα στρατηγικής, στο οποίο δεν μπορούν να δοθούν σίγουρες απαντήσεις.
Στον αντίποδα, ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν απειλεί να θέσει βέτο στο σχέδιο του ΝΑΤΟ που αφορά την στρατιωτική θωράκιση της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής που συνορεύουν με την Ρωσία, αν οι 29 ηγέτες δεν συμπεριλάβουν την κουρδική οργάνωση “Μονάδα Προστασίας Κούρδων (YPG) “, η οποία μάχεται κατά του Ισλαμικού Κράτους, διαδόχου του ISIS. Επιπλέον, σε κοινή συνάντηση με τους Μπόρις Τζόνσον, Εμανουέλ Μακρόν και Άνγκελα Μέρκελ, ο Ταγίπ Ερντογάν πιέστηκε να συμφωνήσει στο θέμα της επιστροφής των Σύριων προσφύγων στις εστίες τους και αναστολής των επιθέσεων του τουρκικού στρατού εναντίον αμάχων στην πόλη Ιντλίμπ.
Στο ίδιο πλαίσιο, πραγματοποιήθηκε και η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν με αρκετά ζητήματα να τίθενται επί τάπητος. Συγκεκριμένα, ο Έλληνας πρωθυπουργός έκανε λόγο για το μεταναστευτικό και για το μνημόνιο που υπέγραψε η Τουρκία με τη Λιβύη. Ο κ. Μητσοτάκης τόνισε στον συνομιλητή του ότι «η συμφωνία με τη Λιβύη είναι νομικά άκυρη. Είναι σα να λέει ότι η Ελλάδα και η Κρήτη δεν έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Αυτό δεν πρόκειται να το δεχθώ. Και δεν πρόκειται να το δεχθεί ούτε η ΕΕ». Και οι ηγέτες συμφώνησαν ότι πρέπει να υπάρξει ένας ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας για την επίλυση των διαφορών τους.
Θα λέγαμε ότι αυτές οι εξελίξεις αφήνουν ανάμεικτα συναισθήματα για το μέλλον της Συμμαχίας. Δε θα μπορούσαμε να αμφισβητήσουμε τη στρατηγική υπεροχή και θέση που κατέχει στη διεθνή τάξη πραγμάτων. Ωστόσο, παρατηρούμε ότι οι εσωτερικές διαφωνίες και τα αντιμαχόμενα συμφέροντα αυξάνονται διαρκώς, με τα κράτη να προσπαθούν σε πολλές περιπτώσεις να χρησιμοποιήσουν τις διεθνείς εξελίξεις για εσωτερική εκμετάλλευση. Πόσο μεγάλο χάσμα θα δημιουργηθεί ανάμεσα στα κράτη μέλη της Συμμαχίας μέχρι το 2021 που θα πραγματοποιηθεί η επόμενη Σύνοδος Κορυφής; Κατά πόσο είναι σωστός ο χαρακτηρισμός του Μακρόν για τον «εγκεφαλικό θάνατο» της Συμμαχίας;
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1996. Είναι απόφοιτη του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών και μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο αγγλόφωνο πρόγραμμα Politics and Economics of Contemporary Eastern and Southeastern Europe του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Έχει συμμετάσχει σε επιστημονικά συνέδρια πολιτικής, ιστορίας και διεθνών σχέσεων.
