Του Μανώλη Στυλιανάκη,
Η σταθεροποίηση του πολυτάραχου και πολύπαθου εγχώριου τραπεζικού συστήματος και η εν γένει εμπέδωση ενός κλίματος εμπιστοσύνης σε ό,τι αφορά την ελληνική χρηματοπιστωτική αγορά συνιστά θεμελιώδη πυλώνα στήριξης της ελληνικής οικονομίας και πρωτεύοντα μοχλό ανάπτυξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Μετά την ολική άρση των κεφαλαιακών ελέγχων, η κυβέρνηση σε συνεργασία με τον τραπεζικό κλάδο τροχοδρομεί ριζοσπαστικές λύσεις για την διευθέτηση του φλέγοντος προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων, “κόκκινων” δανείων, όπως αυτές αποτυπώνονται στο επονομαζόμενο σχέδιο “Ηρακλής”.
Εντός ολίγων ημερών περιμένουμε από την επιτροπή ανταγωνισμού της ΕΕ, από κοινού με την ΕΚΤ, να εγκρίνει το κυβερνητικό σχέδιο ώστε αυτό να κατατεθεί, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, στο ελληνικό κοινοβούλιο προς ψήφιση, με καταληκτική ημερομηνία την ερχόμενη Παρασκευή, εντός δηλαδή του χρονικού πλαισίου που έχει θέσει ο αρμόδιος για τις χρηματοπιστωτικές υποθέσεις υφυπουργός κύριος Γιώργος Ζαββός.
Η υλοποίηση του εν λόγω σχεδίου αποτελεί ένα -ζωτικής σημασίας- πρώτο βήμα για την καταπράυνση από τον βραχνά των κόκκινων δανείων που μαστίζει τις τράπεζες από την αρχή της κρίσης, μιας και θα τις βοηθήσει να απαλλαγούν από ένα δυσβάσταχτο φορτίο ύψους 30 δισεκατομμυρίων ευρώ, ξεφορτώνοντάς τα από τους ισολογισμούς τους όπου δρουν ως θρόμβος που φράζει τον δίαυλο δανειακής χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας.
Αναφορικά με την διάρθρωση του σχεδίου, φαίνεται πως αποτελεί αντιγραφή βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης προβληματικών δανείων κατά τα πρότυπα του Ιταλικού μοντέλου. Η διαδικασία προβλέπει την ίδρυση από πλευράς τραπεζών ενός Φορέα Ειδικού Σκοπού (SPV), στον οποία θα μεταφερθούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που πρόκειται να τιτλοποιηθούν, συνεπικουρουμένου εν μέρει με κρατικές εγγυήσεις, έναντι αμοιβής βέβαια για το ελληνικό δημόσιο αναλόγως του αναλαμβανόμενου ρίσκου. Εν συνεχεία, η εταιρία αυτή θα εκδώσει τιτλοποιημένα ομόλογα που θα πουλήσει σε ιδιώτες επενδυτές.
Οι ομολογιακοί αυτοί τίτλοι υποκατηγοριοποιούνται σε τρεις ομάδες: senior, mezzanine και junior, δηλαδή υψηλής, ενδιάμεσης και χαμηλής πιστοληπτικής διαβάθμισης. Οι senior τίτλοι αξίας 9 δισ. ευρώ προβλέπεται να κρατηθούν από τις τράπεζες στα χαρτοφυλάκιά τους, για τους οποίους το κράτος θα παρέχει την γραμμή εγγύησης ύψους 12 δισ. ευρώ, για την ύπαρξη και μόνο της οποίας θα χρειαστεί να καταβάλλουν στο κράτος κόμιστρο της τάξης του 2%. Ωστόσο, η μικρή αυτή επιβάρυνση αντισταθμίζεται από το γεγονός ότι οι senior τίτλοι είναι χαμηλού, αν όχι μηδενικού ρίσκου, οπότε αναμένεται να βελτιώσουν την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Οι mezzanine τίτλοι θα διατεθούν σε υποψήφιους ιδιώτες επενδυτές, ενώ οι junior τίτλοι μπορεί είτε να πωληθούν φθηνότερα συγκριτικά με τις άλλες κατηγορίες ομολόγων είτε να δοθούν δωρεάν στους μετόχους.
Το σχέδιο «Ηρακλής», σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν συνιστά κρατική ενίσχυση προς τις τράπεζες, ούτε θα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό ή θα εξαναγκάσει τον Έλληνα ή Ευρωπαίο φορολογούμενο να παίξει το ρόλο του «από μηχανής θεού», όπως συνέβη τις πρότερες περιόδους με τις ανακεφαλαιοποιήσεις και τα bailouts. Εξ εναντίας, αποτελεί έναν αγοραίο μηχανισμό που χρησιμοποιεί ιδιωτικοοικονομικές λύσεις και τα συμβαλλόμενα μέρη είναι παράγοντες της αγοράς. Τα δημόσια ταμεία μάλλον θα επωφεληθούν απ’ αυτά, διότι θα εισρεύσουν έσοδα που υπολογίζονται περίπου στα 200 εκατ. ευρώ από τις προμήθειες εγγύησης που θα εισπράξουν απ’ τις τράπεζες για την κρατική εγγύηση.
Οι διευθύνοντες σύμβουλοι των συστημικών τραπεζών χαιρετίζουν γενικά την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το νευραλγικό για την παλινόρθωση της οικονομικής κανονικότητας ζητήματος των κόκκινων δανείων. Ο κεντρικός τραπεζίτης, κύριος Γιάννης Στουρνάρας, δήλωσε πως το σχέδιο «Ηρακλής» αποτελεί μια σημαντική συστημική λύση προς την κατεύθυνση μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ενώ οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης Moody’s, S&P και Fitch δίνουν εύσημα για το σχέδιο «Ηρακλής», το οποίο προεξοφλούν πως θα δράσει ως θετικός καταλύτης που θα επιταχύνει την αναβάθμιση της πιστοληπτικής φερεγγυότητας της Ελλάδας.
Ως σχόλιο, οι προσπάθειες του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, καίτοι τολμηρές, δεν είναι παρά το πρώτο βήμα σ’ έναν μαραθώνιο ή μάλλον Γολγοθά προς την κατεύθυνση επίλυσης του δυσεπίλυτου προβλήματος των κόκκινων δανείων, καθώς η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά στο ποσοστό NPLs σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Σκόπιμη προς την επίτευξη του συγκεκριμένου σκοπού κρίνεται η δημιουργία μίας λειτουργούσας και εύρωστης δευτερογενούς αγοράς διαχείρισης προβληματικών assets που θα κάνει χρήση νέων και καινοτόμων χρηματοοικονομικών εργαλείων, όπως είναι φερειπείν η τεχνική της τιτλοποίησης που κάνει χρήση το σχέδιο «Ηρακλής».
Μακροπρόθεσμα χρειάζεται ένας ολιστικός οδικός χάρτης για την εκ βάθρων αναδόμηση του τραπεζικού συστήματος, θωρακισμένο με θεσμικές δικλείδες ασφαλείας και θεραπευμένο από τις στρεβλώσεις που το οδήγησαν σε λοξοδρόμηση στις ολισθηρές πρακτικές του παρελθόντος και εκτροχίασαν τις τράπεζες και την ίδια τη χώρα. Ως πρώτο βήμα πάντως αν ευοδωθεί και πετύχει, θα εμφανίσει την Ελλάδα στο ραντάρ της διεθνούς κεφαλαιαγοράς και των επενδυτικών κεφαλαίων τα οποία, αυτή τη στιγμή, διψάνε για ασφάλεια και αποδόσεις και η χώρα μας πλέον προσφέρει ευκαιρίες με θετικές αποδόσεις σ’ ένα περιβάλλον επισφάλειας, αβεβαιότητας και…αρνητικών επιτοκίων! Οψόμεθα.
Γεννήθηκε στην Κρήτη και είναι τελειόφοιτος φοιτητής Φαρμακευτικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις πολιτικές υγείας και φαρμακευτικής περίθαλψης. Ακραιφνής Φιλελεύθερος και υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με το Debate και το MUN, έχοντας συμμετάσχει σε σχετικούς διαγωνισμούς και προσομοιώσεις. Αγαπημένο ρητό: «Όσο αξίζει ένα άτομο, δεν αξίζει ο κόσμος όλος!»
