Του Διονύση Κουσκουλή,
Πριν από 67 χρόνια, στην Κορεατική Χερσόνησο ξεκίνησε ένας τριετής σκληρός πόλεμος (1950-1953), που οδήγησε σε οριστική διχοτόμηση της Κορέας σε Βόρεια και Νότια. Σ’ αυτήν πήρε μέρος και ένα ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, που διακρίθηκε ιδιαίτερα, αλλά είχε βαριές απώλειες. Για να μαθαίνουμε οι νεότεροι και να θυμούνται οι παλιότεροι, ας δούμε, λοιπόν, με περισσότερες λεπτομέρειες τον Πόλεμο της Κορέας. Από το 1910, η Κορέα είχε προσαρτηθεί επίσημα στην Ιαπωνία. Τον Μάρτιο του 1919, ξέσπασε εξέγερση με αίτημα την ανεξαρτησία της χώρας. Το ίδιο έτος, αυτοεξόριστοι Κορεάτες πατριώτες, αφού σχημάτισαν μια «Εξόριστη Προσωρινή Κυβέρνηση» στη Σανγκάη, η οποία βρισκόταν σε καθεστώς «εκχώρησης» στους Γάλλους, άρχισαν αγώνα αντίστασης κατά των Ιαπώνων. Tο αρχηγείο των Κορεατών μεταφέρθηκε αργότερα στις ΗΠΑ. Άλλα κινήματα, βραχύβια, οργανώθηκαν και στη Μαντζουρία, τα περισσότερα από τα οποία προσχώρησαν στην προσωρινή κυβέρνηση.
Με τη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας, στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1945), η Κορέα απελευθερώθηκε. Μπήκαν, όμως, παράλληλα στο έδαφός της σοβιετικά στρατεύματα στον βορρά και αμερικανικά στο νότο. Η χερσόνησος χωρίστηκε σε δύο ζώνες, βόρεια και νότια, του 38ου Βόρειου Γεωγραφικού Παράλληλου. Η πολιτική επανένωση της χερσονήσου δεν έγινε, κυρίως λόγω διαφωνιών μεταξύ Η.Π.Α. και (τέως εννοείται) Ε.Σ.Σ.Δ., αλλά και λόγω της ομόφωνης αντίθεσης του συνόλου των Κορεατών σε διαιτησία επιτροπής του ΟΗΕ. Το 1948, έγιναν εκλογές στο νότιο τμήμα, με την επίβλεψη μιας «Προσωρινής Επιτροπής» του Ο.Η.Ε. Στο βόρειο τμήμα δεν έγινε κάτι τέτοιο. Υπήρξε άρνηση διεξαγωγής εκλογών, μετά από σχετική καθοδήγηση της ΕΣΣΔ. Στις 15 Αυγούστου 1948, ιδρύθηκε η Δημοκρατία της Κορέας (Νότια Κορέα). Πρόεδρος εκλέχθηκε ο Σίνγκμαν Ρι (Λι Σούνγκμαν). Στις 25 Αυγούστου έγινε εκλογή αντιπροσώπων στο βόρειο τμήμα και σχηματίστηκε κυβέρνηση της Λαϊκής Κορέας, με πρόεδρο τον Κιμ ιλ-Σουνγκ. Ένα μήνα αργότερα, ανακηρύχθηκε επίσημα η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας (Βόρεια Κορέα).
Η συνύπαρξη των δύο κρατών στην Κορεατική Χερσόνησο ήταν προβληματική. Έτσι, στις 25 Ιουνίου 1950, ο βορειοκορεατικός στρατός πέρασε αιφνιδιαστικά τη μεθόριο του 38ου Παράλληλου και στις 28 Ιουνίου, κατέλαβε τη Σεούλ. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε., καθώς η Ε.Σ.Σ.Δ. απουσίαζε από αυτό, διέταξε τη Βόρεια Κορέα να σταματήσει την επίθεσή της και παράλληλα, κάλεσε τα κράτη μέλη του οργανισμού να προσφέρουν στρατιωτική βοήθεια στη Νότια Κορέα. Ο Χάρι Τρούμαν, πρόεδρος των Η.Π.Α., ανταποκρίθηκε αμέσως. Στις 30 Ιουνίου, στρατιωτικές δυνάμεις των Η.Π.Α. που βρίσκονταν στην Ιαπωνία, άρχισαν την εμπλοκή τους στον πόλεμο. Επικεφαλής τους ήταν ο 70χρονος διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων του Ειρηνικού Douglas Mac Arthur (1880-1964). Σταδιακά, στις δυνάμεις των Η.Π.Α. προστέθηκαν άνδρες από τις εξής χώρες: Αυστραλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Καναδά, Κολομβία, Αιθιοπία, Γαλλία, Ελλάδα, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Φιλιππίνες, Νότια Αφρική, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη, Τουρκία και Μ. Βρετανία. Ο πόλεμος αυτός είχε 4 φάσεις: στην πρώτη (25 Ιουνίου-15 Σεπτεμβρίου) οι Νοτιοκορεάτες ενισχύθηκαν από 3 Αμερικανικές μεραρχίες. Αρχικά, υποχώρησαν ως τις οχυρές θέσεις του Πουσάν στο νότιο άκρο της Κορεατικής Χερσονήσου. Μετά από αποτελεσματική άμυνα της 8ης αμερικανικής στρατιάς στο Νάκτονγκ, όπου οι Βορειοκορεάτες χρησιμοποίησαν όλες τις εφεδρείες τους, ξεκίνησε η αντεπίθεση των Νοτιοκορεατών.
Η δεύτερη φάση (15 Σεπτεμβρίου-25 Νοεμβρίου 1950) ξεκίνησε με αιφνιδιαστική απόβαση των Αμερικανών στα νώτα των Βορειοκορεατών στο Ίντσον. Στις 26 Δεκεμβρίου ανακαταλήφθηκε η Σεούλ. Την 1η Οκτωβρίου οι Βορειοκορεάτες πέρασαν τον 38ο Παράλληλο, υποχωρώντας. Ο Mac Arthur είχε εντολή να τους καταδιώξει και πέρα από τη μεθόριο, αν έβλεπε ότι δεν υπάρχει σοβιετική ή κινέζικη επέμβαση. Έτσι προχώρησε προς τον ποταμό Γιαλού, στα σύνορα με τη Μαντζουρία, όπου οι δυνάμεις του έφτασαν στις αρχές Νοεμβρίου. Πίστευε ότι οι κινεζικές δυνάμεις υπό τον Λιν Πιάο δεν θα επέμβαιναν, αν και ήταν συγκεντρωμένες στη Μαντζουρία.
Στην τρίτη φάση (26 Νοεμβρίου 1950-10 Ιανουαρίου 1951), είχαμε την επέμβαση των κινεζικών δυνάμεων που ανάγκασε τους Αμερικανούς σε άμεση υποχώρηση προς τον 38ο Παράλληλο. Η κινεζική αεροπορία δεν έπληξε τις αμερικανικές βάσεις στην Ιαπωνία. Τα λάθη του Mac Arthur οδήγησαν τον Τρούμαν στην αντικατάστασή του τον Απρίλιο του 1951 από τον στρατηγό Matthew Ridgway (1895-1993). Στις 23 Δεκεμβρίου 1950 σκοτώθηκε σε δυστύχημα με τζιπ ο διοικητής της 8ης αμερικανικής στρατιάς Walton Waker (1889-1950).
Το 1950 η Ελλάδα μόλις είχε «βγει» από τον εμφύλιο. Λόγω του «ψυχρού πολέμου» υπήρχαν φόβοι για επίθεση σε βάρος της χώρας μας. Η πρώτη προσπάθεια για ένταξη στο ΝΑΤΟ προσέκρουσε στην άρνηση των ΗΠΑ. Το ξέσπασμα του πολέμου της Κορέας, όμως, ανάγκασε τους Αμερικανούς να απευθυνθούν και στη χώρα μας για βοήθεια, κάτω από την ομπρέλα του ΟΗΕ. Η κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου θεώρησε ότι ήταν προς το συμφέρον της χώρας η συμμετοχή στον πόλεμο της Κορέας, έστω και αν η Ελλάδα δεν είχε καμία απολύτως σχέση με όσα γίνονταν στη μακρινή Ασία. Θεωρήθηκε ότι θα μπορέσει αργότερα να πετύχει την παροχή ανταλλαγμάτων, μεταξύ των οποίων και την είσοδο της χώρας μας στο ΝΑΤΟ. Έτσι, συγκροτήθηκε το λεγόμενο Εκστρατευτικό Σώμα Ελλάδος (ΕΚΣΕ), που το αποτελούσε ένα ενισχυμένο Τάγμα Πεζικού και ένα Σμήνος της Αεροπορίας, το 13ο Σμήνος Μεταφορών, με αεροσκάφη C-47 Dakota. Το Σμήνος συγκροτήθηκε στα μέσα Οκτωβρίου 1950 και αναχώρησε για την Κορέα στις 11 Νοεμβρίου του ίδιου έτους. Το αποτελούσαν 7 αεροσκάφη της 355 Μοίρας Μεταφορών, που είχε έδρα την Αεροπορική Βάση της Ελευσίνας και προσωπικό από διάφορες ειδικότητες. Το ενισχυμένο Τάγμα Πεζικού είχε δύναμη 1.000 περίπου ανδρών.
Ο πόλεμος της Κορέας ήταν πολύ σκληρός και ιδιόμορφος. Το ελληνικό Τάγμα, που έφτασε στο λιμάνι Μπούσαν της Νότιας Κορέας στις 9 Δεκεμβρίου 1950, από τις 18 Δεκεμβρίου 1950 έως τις 19 Δεκεμβρίου 1953 πήρε μέρος σε σημαντικές αμυντικές και επιθετικές επιχειρήσεις. Η Κίνα βοηθούσε φανερά τους Βορειοκορεάτες, ενώ η Ε.Σ.Σ.Δ., με απόλυτη μυστικότητα, τους ενίσχυε με στρατιωτικό υλικό και με πληρώματα που επάνδρωναν τα αεροσκάφη MiG-15. Η πρώτη μεγάλη επιτυχία του ΕΚΣΕ σημειώθηκε τη νύχτα της 29/1/1951, όταν ο 3ος Λόχος κατάφερε να απωθήσει μεγάλη εχθρική δύναμη στο ύψωμα 381, προκαλώντας πολλές απώλειες στους αντιπάλους. Δύο Έλληνες αξιωματικοί και εννέα οπλίτες έχασαν εκεί τη ζωή τους.
Άλλες σημαντικές μάχες στις οποίες πήρε μέρος το ελληνικό Τάγμα Πεζικού ήταν: Στο ύψωμα 325 (Μάρτιος 1951), στο ύψωμα Σκοτς (Οκτώβριος 1951), στο μεγάλο ύψωμα Νόρι (Σεπτέμβριος 1952) και στο ύψωμα Χάρι (Ιούνιος 1953). Σε όλες τις μάχες οι ελληνικές δυνάμεις έδειξαν εξαιρετικές πολεμικές ικανότητες και μεγάλη γενναιότητα, προκαλώντας τον θαυμασμό των άλλων συμμάχων. Από το φθινόπωρο του 1953, το ΕΚΣΕ αποτελούσε Σύνταγμα, που εντάχθηκε στην 3η αμερικανική Μεραρχία και εγκαταστάθηκε στην τοποθεσία Τσορβόν. Στις 10 Μαρτίου 1955 περιορίστηκε πάλι σε Τάγμα και ξεκίνησε σταδιακά ο επαναπατρισμός των ανδρών, που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 1955. Να σημειώσουμε ότι κάθε 6-12 μήνες γινόταν αντικατάσταση των ανδρών του ΕΚΣΕ από άλλους, που προέρχονταν από μεταγενέστερες ΕΣΣΟ. Επίσης, πρώτος διοικητής του 13ου Σμήνους C-47 ήταν ο Επισμηναγός Ανδρέας Γκορένκο, ανιψιός της Άννα Αχμάτοβα. Ανάμεσα στους αξιωματικούς της Αεροπορίας που πολέμησαν στην Κορέα, ήταν επίσης και ο Ακριβός Τσολάκης, ειδικός στη διερεύνηση αεροπορικών δυστυχημάτων. Αρχηγός της αεροπορικής αποστολής, που ξεκίνησε στις 11/11/1950 από το αεροδρόμιο της Ελευσίνας, ήταν ο Επισμηναγός Ιωάννης Χατζάκης. Τα ελληνικά αεροσκάφη πήραν μέρος σε 2.196 αποστολές. Τέσσερα Dakota C-47 καταστράφηκαν και 12 αεροπόροι μας σκοτώθηκαν. Συνολικά, οι ελληνικές απώλειες ήταν βαριές: 186 άνδρες νεκροί (από τους οποίους 21 αξιωματικοί) και 566 (ή σύμφωνα με άλλες πηγές 614) τραυματίες. Ωχριούν όμως μπροστά στις απώλειες άλλων κρατών, όπως π.χ. της Τουρκίας: 721 Τούρκοι σκοτώθηκαν στην Κορέα, 2.111 τραυματίστηκαν, ενώ αγνοούμενοι ήταν 168 άνδρες.
Ζει στην Θεσσαλονίκη, όπου σπουδάζει Ιστορία και Αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Γνωρίζει άριστα αγγλικά και γερμανικά, ενώ έχει συμμετάσχει σε μία σειρά προγραμμάτων, σεμιναρίων και επιστημονικών συνεδρίων. Στον ελεύθερο του χρόνο, ασχολείται με την μουσική.
