Της Αθηνάς Μηνά,
Ενόψει της οικονομικής και κοινωνικοπολιτικής κρίσης που βιώνεται τα τελευταία χρόνια, η διαταραχή πανικού αποτελεί μια απ’τις συχνότερες δυσλειτουργίες στην ψυχοσωματική υγεία του ανθρώπου. Παρά την κληρονομική υπόσταση της διαταραχής δεν μπορεί να αμεληθεί η σημαντικότητα του περιβάλλοντος. Η κρίση πανικού είναι μια ξαφνική προσβολή, ένα διακριτό επεισόδιο έντονου φόβου, έντονης ανησυχίας και αισθημάτων επικείμενου θανάτου. Εμφανίζεται ξαφνικά και απρόσμενα, κορυφώνεται μέσα σε λίγα λεπτά (10-20’), συμβαίνει εν τη απουσία πραγματικού κινδύνου και συνοδεύεται από οξέα σωματικά και ψυχικά συμπτώματα. Στα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνονται η ταχυκαρδία, ο τρόμος, η εφίδρωση, ο πόνος ή η δυσφορία στο στήθος, το αίσθημα ζάλης, η ναυτία, η δύσπνοια ή η αίσθηση ανεπάρκειας του αέρα, το αίσθημα αποξένωσης απ’το περιβάλλον, το ρίγος ή η αίσθηση αύξησης της σωματικής θερμοκρασίας, το αίσθημα επικείμενου θανάτου και ο τρόμος της επικείμενης έλλειψης ελέγχου του μυαλού.
Οι κρίσεις πανικού-άγχους διαχωρίζονται σε δύο επιμέρους κατηγορίες, τις καταστασιακές και τις απρόσμενες. Οι καταστασιακές κρίσεις οφείλονται σε ένα συγκεκριμένο γεγονός (π.χ. φόβος για μια δημόσια ομιλία), ενώ οι απρόσμενες εμφανίζονται απ’το πουθενά. Όσον αφορά τις πρώτες, η προσπάθεια της άρνησης ή απομάκρυνσης των φοβικών καταστάσεων πιθανώς να προκαλέσει εμπόδια στο μέλλον όπως ο πολλαπλασιασμός των φοβικών καταστάσεων και η μη αντιμετώπισή τους λόγω ακριβώς αυτής της άρνησης.
Η πρώτη κρίση πανικού αποτελεί μια πολύ τρομακτική εμπειρία για αυτούς που τη βιώνουν συνδέοντάς την αυτόματα με την καρδιακή προσβολή. Τα πιο φοβερά είναι ο φόβος του αγνώστου και η πιθανή επανάληψή του. Ωστόσο, πολλοί απ’αυτούς που βρίσκονται «έξω απ’το χορό», αυτοί δηλαδή που δεν έχουν τύχει να βιώσουν ποτέ κάποια κρίση πανικού ενδεχομένως να υποστηρίζουν ορισμένες προκατειλημμένες απόψεις. Συγκεκριμένα, δεν είναι διόλου σπάνιο να πιστεύεται ότι οι κρίσεις αυτές επηρεάζουν μόνο τους αδύναμους και ανασφαλείς ανθρώπους. Αντίθετα όμως με αυτές τις απόψεις παρουσιάζονται στοιχεία από έρευνες σύμφωνα με τα οποία κρίσεις πανικού είναι πιθανότερο να υποστούν άνθρωποι με υψηλούς στόχους που έχουν να εκπονήσουν δύσκολα έργα εξαιτίας της έντονης επιθυμίας και φιλοδοξίας τους να φανούν αντάξιοι των προσδοκιών τους. Επομένως, είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι οι κρίσεις αυτές μπορούν να προκύψουν ανά πάσα στιγμή χωρίς απαραίτητα κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα. Όλοι μας μπορεί να υποστούμε μια κρίση πανικού οποτεδήποτε… Αφού, ανεξάρτητα απ’το κατά πόσο είναι πιστευτό ή όχι τα γεγονότα αυτά δεν συνδέονται με την προσωπικότητα, την ηλικία ή με συγκεκριμένες καταστάσεις, αλλά με το άγχος.
dontdismygad.wordpress.com
Στη συνέχεια, αυτό που εμφανίζεται ύστερα απ’το πρώτο επεισόδιο μιας κρίσης πανικού είναι το δευτερογενές άγχος. Η δημιουργία, δηλαδή, έντονου φόβου στο ενδεχόμενο μιας νέας κρίσης πανικού. Τα έντονα συμπτώματα που εμφανίζονται και η αίσθηση της απώλειας ελέγχου έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου εξαιτίας της ανατροφοδότησης του φόβου με αυτόν τον τρόπο ενισχύοντας έτσι τη συγκεκριμένη προδιάθεση. Τα άτομα με διαταραχή πανικού συχνά θεωρούν ότι θα πεθάνουν τη στιγμή που εμφανίζεται η έντονη ταχυκαρδία. Οι σκέψεις αυτές μπορεί να παραμένουν λόγω του ότι τα άτομα σκέφτονται και πράττουν με τρόπους που τις συντηρούν.
Πολλές φορές, βέβαια, η σωματική εμπειρία των κρίσεων δεν αποτελεί πάντα το χειρότερο κομμάτι σε σχέση με αυτά που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό του κεφαλιού. Πρόκειται για δύο συγκεκριμένα συμπτώματα τα οποία χαρακτηρίζονται ως τα πιο τρομακτικά του επεισοδίου αυτού. Πρόκειται για την αποπραγμάτωση και την αποπροσωποίηση. Κατά τη διάρκεια των κρίσεων πανικού το σώμα κάνει αυτό που συνηθίζει να κάνει όταν φοβάται και αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παροδική αποσύνδεση απ’το κόσμο. Οι κρίσεις πανικού είναι μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην πραγματικότητα και την φαντασία που όμως πάντα έχουν μια γραμμή τερματισμού. Πιο συγκεκριμένα, η αποπραγμάτωση αποτελεί το αίσθημα της αποκοπής κάποιου απ’το περιβάλλον του. Η αίσθηση ότι τα πάντα γύρω είναι ξένα, ακόμη και σε οικεία περιβάλλοντα (π.χ. στο δωμάτιό μας). Απ’την άλλη, η αποπροσωποίηση αποτελεί μια «εξωσωματική» εμπειρία. Είναι η αποκοπή απ’τον ίδιο μας τον εαυτό, η αίσθηση της παρατήρησης του εαυτού μας από μακριά.
Πολλοί από αυτούς που ταλαιπωρούνται απ’ τη «μάστιγα» αυτή των κρίσεων αναρωτιούνται αν υπάρχει θεραπεία. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι θετική. Οι αποτελεσματικές θεραπείες για τις αγχώδεις διαταραχές μάλιστα, μοιράζονται ένα κοινό συστατικό στοιχείο, που δεν είναι άλλο από την έκθεση στο φοβικό ερέθισμα. Το άτομο, δηλαδή, είναι αναγκαίο να έρθει αντιμέτωπο με αυτό που φοβάται ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει. Η αποτελεσματικότερη και συνιστώμενη θεραπεία για τις κρίσεις πανικού είναι η Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, η οποία διαθέτει φυσικά την έκθεση αλλά και διάφορες άλλες παρεμβάσεις με στόχο την αμφισβήτηση των αρνητικών σκέψεων με το τι πρόκειται να συμβεί αν το άτομο έρθει αντιμέτωπο με τις φοβίες του. Εξάλλου, αποφεύγοντας αυτό που φοβόμαστε ο φόβος γίνεται ισχυρότερος.
Ενώ, λοιπόν, η ψυχοθεραπεία εστιάζει στη βοήθεια του ατόμου να διαχειριστεί τους φόβους του, η συμβατική φαρμακευτική θεραπεία χρησιμοποιείται για να καταστείλει φαρμακολογικά τα συμπτώματα του άγχους. Τα φάρμακα αυτά ονομάζονται κατασταλτικά, ελάσσονα ηρεμιστικά ή αγχολυτικά. Υπάρχει μια ποικιλία φαρμάκων προορισμένων για την ανακούφιση των συμπτωμάτων απ’το άγχος, οπότε η επιλογή των κατάλληλων φαρμάκων γίνεται βάσει των παρενεργειών και των στερητικών συμπτωμάτων. Βέβαια, πολλές φορές μετά τη διακοπή της λήψης της φαρμακευτικής αγωγής τα άτομα υποτροπιάζουν. Αφού το φάρμακο αδρανοποιεί μόνο το σύμπτωμα και όχι την αιτία που το προκαλεί. Αντιθέτως, η ψυχοθεραπεία εστιάζει στην αιτία της κρίσης πανικού κι αυτό φανερά αποτελεί την αρχή της λύσης του προβλήματος.
Γεννήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1999 στην Αθήνα. Από το 2017 σπουδάζει στο τμήμα Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα, παρακολουθεί διάφορα σεμινάρια ψυχολογίας και ψυχικής υγείας. Στα ενδιαφέροντά της επίσης συγκαταλέγονται η μουσική και ο αθλητισμός.
