Της Αγγελική Καλούδη,
Προ λίγων ημερών, για τους περισσότερους ανθρώπους ήταν μία συνηθισμένη ημέρα. Όμως, στην πραγματικότητα, η 25η Νοεμβρίου, μας δίνει μία πολύ καλή αφορμή για να αναδυθεί ένα θέμα που δυστυχώς μας απασχολεί μέχρι και σήμερα. Η Διεθνής Ημέρα Εξάλειψης Βίας κατά των Γυναικών δεν αποτελεί απλά μία επετειακή μέρα. Έχει θεσπιστεί μια τέτοια ημέρα δέκα χρόνια πριν, όταν γυναικείες οργανώσεις ήθελαν, να τιμήσουν τη μνήμη των τριών αδελφών Μιραμπάλ, πολιτικών αγωνιστριών της Δομινικανής Δημοκρατίας, που βασανίστηκαν, ξυλοκοπήθηκαν και στραγγαλίστηκαν μέχρι θανάτου από το δικτάτορα Τρουχίλο στις 25 Νοεμβρίου 1960. Αρκετά καθυστερημένα, λοιπόν, αποφασίστηκε, να δοθεί ένα τέτοιο μήνυμα τη συγκεκριμένη ημέρα, που ακόμα και σήμερα βρίσκει λόγο ύπαρξης.
Αυτός ο λόγος ύπαρξης δεν είναι κενός, αν ανατρέξει κάποιος στα σημερινά στατιστικά στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας Φύλων. Δυστυχώς 1 στις 3 γυναίκες, κάποια στιγμή στη ζωή της θα γίνει θύμα βίας, 1 στις 5 θα πέσει θύμα βιασμού, 40% με 50% των γυναικών στην Ε.Ε. υπομένει κάποια μορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο, 500.000 με 2.000.000 άνθρωποι στον κόσμο, κυρίως γυναίκες και παιδιά διακινούνται παράνομα κάθε χρόνο, με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Σε παγκόσμια διάσταση 1 στις 2 γυναίκες, που σκοτώθηκαν σε όλο τον κόσμο ήταν θύματα των συντρόφων ή της οικογένειας τους, ενώ η αντίστοιχη αναλογία στους άνδρες φθάνει τον 1 στους 20. Τα στοιχεία είναι πράγματι αποκαρδιωτικά, ειδικά τη σημερινή εποχή με τις τόσες διακηρύξεις περί ισότητας φύλων, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ποινικοποίηση της κάθε μορφής βίας.
Οι μορφές βίας σε αυτό το πολυδιάστατο πρόβλημα είναι ποικίλες και συχνά ιδιάζουσες, συγκριτικά με τον γενικό ορισμό της βίας, που είναι γνωστός. Η βία κατά των γυναικών εντοπίζεται, κυρίως, ενδοοικογενειακά από τον σύντροφο, την οικογένεια, αλλά και στον επαγγελματικό χώρο. Η βία μπορεί να είναι σωματική, όπως ο ξυλοδαρμός, σεξουαλική, όπως ο βιασμός χωρίς φυσικά τη συναίνεση της γυναίκας, ψυχολογική ή λεκτική βία, όπως η ύβρις, ακόμα και οικονομική, όπως απειλές του συζύγου σχετικά με τη συμβίωση ή ιδιοποίηση των εσόδων της γυναίκας από την εργασία της. Η βία γίνεται αντιληπτή και στον επαγγελματικό χώρο, με παρενοχλήσεις και απειλές. Γνωστό είναι σε διεθνές επίπεδο το trafficking γυναικών, με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση για προσπορισμό κέρδους, ενώ η πιο πρόσφατη μορφή βίας κατά των γυναικών, λόγω της επανάστασης της τεχνολογίας και των social media, αποτελεί το λεγόμενο «stalking», που είναι η διαδικτυακή παρενόχληση μέσω μηνυμάτων, που καταντούν σε παρακολούθηση του θύματος, σε ενοχλητικά και προκλητικά μηνύματα, που δε σταματούν και που δημιουργούν όντως το αίσθημα της παρακολούθησης, διόλου απίθανο να συμβαίνει και πραγματικά, και του φόβου στο θύμα.
Σύμφωνα με τις έρευνες, δεν υπάρχει συγκεκριμένο προφίλ των δραστών της βίας κατά των γυναικών, αν και υπάρχουν συγκλίνοντα στοιχεία. Το νεαρό της ηλικίας, όχι όμως και το ακαταλόγιστο, σε αυτή την περίπτωση είναι ένα τέτοιο στοιχείο. Τα πρωτεία μαζί με την εφηβική ηλικία, τα έχει η ηλικία των 35-54 χρονών, που αποτελούν το 70% των δραστών στην Ελλάδα. Το μορφωτικό επίπεδο και η κοινωνική τάξη έχει αποδειχθεί ότι δεν παίζει κάποιον ιδιαίτερο ρόλο, όσο τα βιώματα και τα πρότυπα των συζύγων ή των συντρόφων ή των απλών γνωστών, που εμφανίζουν βίαιες συμπεριφορές και τάσεις κατά των γυναικών. Άνδρες προερχόμενοι από όλα τα κοινωνικά στρώματα, με την πεποίθηση της υπεροχής και της σωματικής δύναμης, είναι ένοχοι για τέτοια περιστατικά, με καμία δικαιολογία, ούτε ακόμα και το πέρασμα από τη Σκύλα της οικονομικής κρίσης και τη Χάρυβδη της ανεργίας, που σαφώς επηρέασαν την άνοδο των ποσοστών. Η ενδοοικογενειακή βία, η βίαιη συμπεριφορά του συζύγου σε όλα τα μέλη της οικογένειας συμπεριλαμβάνει φυσικά και τη σύζυγο-γυναίκα-μητέρα και πολλές φορές, σε μεγαλύτερο βαθμό, ως τη ρίζα του κακού στο σπίτι. Αδιαμφισβήτητα, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του καθένα συντελούν στην καθιέρωση της βίας κατά των γυναικών, εφόσον το επιτρέπουν (π.χ. κλειτοριδεκτομή στα κορίτσια νεαρής ηλικίας, τα οποία σε άλλες χώρες αναγκάζονται να έχουν και σεξουαλικές σχέσεις και να νυμφεύονται μικρότερες από 10 χρονών). Φυσικά, στην Ελλάδα, τέτοια κρούσματα είναι λιγοστά, ωστόσο, το ποσοστό του 87%, που στην Ελλάδα αποτελεί το σύνολο των Ελληνίδων γυναικών θυμάτων βίας, θα αποστομώσει όσες και όσους θεωρούν ότι στην Ελλάδα η κατάσταση είναι διαφοροποιημένη στο θέμα της βίας, συγκριτικά με άλλα κράτη.
Η βία κατά των γυναικών δεν ακολουθεί νόρμες, δε γνωρίζει κοινωνική τάξη, χρώμα, μορφωτικό επίπεδο, οικονομική κατάσταση, ηλικία. Παρά τη νομοθεσία, τις γραμμές στήριξης, την πολιτιστική και κοινωνική πρόοδο, το 90% των γυναικών φοβάται να μιλήσει για ό,τι τους συμβαίνει, ενώ κάποιες το υπομένουν, χωρίς να αντιλαμβάνονται καν τι συμβαίνει, φοβούμενες τον αντίκτυπο, τη μη απονομή δικαιοσύνης και ίσως την έκθεσή τους και πάλι σε κίνδυνο. Η δικαιολογία «ας μην προκαλούσε, η γυναίκα είναι για την κουζίνα της, θα ξεσπάσω πάνω της» είναι απλά μια δικαιολογία για απαίδευτους, σήμερα, το 2019. Όποιος δε συνειδητοποιεί ότι η γυναίκα είναι μητέρα, σύζυγος, επαγγελματίας, νοικοκυρά, επιστήμονας, ακόμα και ναυτικός και εργάτρια ή και μαχήτρια ή στρατιωτικός, άξια σεβασμού, είναι τυφλός.
