Της Κυριάκης Θεοδοσάκη,
Ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α, Mike Pompeo, δήλωσε περίπου πριν δυο εβδομάδες πως η ίδρυση των ισραηλινών πολιτικών οικισμών στη Δυτική Όχθη δεν είναι καθαυτή ασύμβατη με το Διεθνές Δίκαιο. Πρόκειται φυσικά για μια δήλωση, η οποία εκτός από την καταφανή αλλαγή της αμερικανικής στάσης, επιδεινώνει το συγκρουσιακό σκηνικό της περιοχής και του παλαιστινιακού ζητήματος.
Πέραν της τεράστιας πολιτικής σημασίας του γεγονότος είναι σημαντικό σε πρώτο επίπεδο να γίνει μια σύντομη ιστορική αναδρομή για την κατανόηση του ευρύτερου πλαισίου. Η Δυτική Όχθη είναι γεωγραφικό κομμάτι της Παλαιστίνης, το οποίο τελεί υπό την κατάληψη του Ισραήλ από το 1967. Το 1967 πραγματοποιήθηκε ο Τρίτος Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος ή αλλιώς o Πόλεμος των Έξι Ημερών κατά τον οποίο το Ισραήλ κατέλαβε την Δυτική Όχθη, τα Υψίπεδα του Γκολάν, την Χερσόνησο του Σινά καθώς και την Λωρίδα της Γάζας.
Με το πέρας του πολέμου, το Ισραήλ υιοθέτησε την πολιτική της συστηματικής μεταφοράς πληθυσμού και την δημιουργία εβραϊκών οικισμών στα κατεχόμενα με στόχο την αλλοίωση της σύστασης του πληθυσμού στην περιοχή. Στην περιοχή αυτή σήμερα, βρίσκονται περίπου 600.000 Εβραίοι ως μόνιμοι κάτοικοι. Πρόκειται για πρακτική εποικισμού η οποία απαγορεύεται από την Τέταρτη Σύμβαση της Γενεύης (1949) για την προστασία των πολιτών εν καιρώ πολέμου, ενώ ταυτόχρονα η απόφαση 2334 (2016) του Σ.Α. του Ο.Η.Ε. επιβεβαιώνει πως οι οικισμοί αυτοί αποτελούν κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
Η δήλωση του Αμερικανού Υπουργού επικεντρώνεται κυρίως στην Δυτική Όχθη μια περιοχή, η οποία -παράλληλα και με την Λωρίδα της Γάζας- αποτελεί πρόσφορο έδαφος συγκρούσεων στο πλαίσιο του παλαιστινιακού ζητήματος. Και πράγματι πέρα από το πλήθος διεθνών δηλώσεων που καταδίκαζαν την αλλαγή της αμερικανικής πολιτικής, οι διαδηλώσεις στη Δυτική Όχθη ήταν μια δυστυχής αναμενόμενη συνέπεια. Στη Ναμπλούς, τη Ραμάλα, τη Χεβρώνα και πολλές ακόμη πόλεις της Δυτικής Όχθης, Παλαιστίνιοι πραγματοποίησαν πορείες οργής ενάντια στην επίσημη αναγνώριση παραβίασης των δικαιωμάτων τους.
Ακόμη, στην πυρά βρέθηκαν αμερικάνικες και ισραηλινές σημαίες συνοδευόμενες από ομοιώματα των αξιωματούχων των κρατών αυτών -Νετανιάχου, Πομπέο, Τράμπ- ενώ δεκάδες ήταν και οι τραυματίες για ακόμη μια φορά. Μάλιστα, ένας Παλαιστίνιος δεκαοκτάχρονος πέφτει νεκρός την 1 Δεκεμβρίου κατά την διάρκεια μιας αντιτρομοκρατικής Ισραηλινής επιχείρησης στη Δυτική Όχθη. Τι σημασία έχει όμως; Δεν είναι ο πρώτος νεκρός και ούτε θα είναι δυστυχώς και ο τελευταίος. Ο εποικισμός θα συνεχιστεί και μάλιστα πλέον επίσημα υπό την αμερικανική έγκριση, οι νεκροί θα ανεβαίνουν και η Παλαιστίνη θα συνεχίσει να υφίσταται τον περιορισμό της αυτοδιάθεσής της.
Ποιο είναι λοιπόν, το υπόβαθρο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής σχετικά με το ζήτημα από το 1967 έως σήμερα; Οι στάσεις μεικτές, μα ελάχιστα διαφοροποιούμενες μεταξύ τους, διατηρώντας μέχρι σήμερα την πάγια θέση πως η πρακτική του ισραηλινού εποικισμού αντίκειται στο διεθνές δίκαιο. Και η επιβεβαίωση έρχεται από τη νομική γνωμοδότηση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών το 1978. Η γραμμή αυτή επιβεβαιώνεται από πολλούς προέδρους, ένας εκ των οποίων ήταν και ο George Bush, ο οποίος αρνήθηκε το 1991 να παρέχει στο Ισραήλ μια εγγύηση 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε δάνεια για την επέκταση των εποικισμών.
Σε έναν πιο μετριοπαθή αντίποδα, η κυβέρνηση Reagan δήλωσε πως οι εποικισμοί δεν είναι παράνομοι αλλά «παράτυποι». Και εδώ ακριβώς βρίσκεται το επιχείρημα που θεμελιώνει την αλλαγή πολιτικής της παρούσας κυβέρνησης, η οποία το 2017 μετέφερε κιόλας την πρεσβεία των Η.Π.Α. στην Ιερουσαλήμ. Η αμερικανική στήριξη γενικότερα προς την ισραηλινή πρακτική παραμένει αδιάψευστη διαχρονικά ανεξάρτητα από το ειδικότερο ζήτημα του εποικισμού επισύροντας μεγάλης κλίμακας συνέπειες. Χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση του Αραβικού κόσμου για την στήριξη των Η.Π.Α. στο Ισραήλ, στον πόλεμο του Γιόμ Κιπούρ, που οδήγησε στην πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973, αλλάζοντας μια για πάντα τα δεδομένα της ενεργειακής ασφάλειας και καθιστώντας την ενέργεια «όπλο».
Τι κρύβεται εν κατακλείδι πίσω από την αλλαγή της Αμερικάνικης πολιτικής; Μια ανάγκη επιβεβαίωσης των φιλικών σχέσεων των δυο χωρών, μια επισημοποίηση της αμερικανικής στήριξης στο Ισραήλ και μια εξασφάλιση από μέρους του Ισραήλ «υπεράσπισης των αμερικανικών συμφερόντων» είναι λόγοι ευλόγως δικαιολογουμένοι. Η ανάγκη πολιτικής στήριξης του Νετανιάχου στο εσωτερικό, ο πόλεμος που μαίνεται στη Συρία και η παραμονή Αμερικανικών δυνάμεων στις πετρελαιοπηγές, η υπαρκτή απειλή του ISIS, το αίσθημα εγκατάλειψης που κυρίευσε τους Κούρδους συμμάχους και ο γενικότερος αναβρασμός σε κράτη, όπως ο Λίβανος και το Ιράν καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για την ανανέωση συμμαχιών που θα θωρακίζουν τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή της Ανατολής. Μια ακόμη επικράτηση εθνικών συμφερόντων έναντι διεθνούς δικαίου επιβεβαιώνει τη ρεαλιστική παραδοχή πως το διεθνές δίκαιο και η ηθική είναι τα εργαλεία των ανίσχυρων.
Σπουδάζει στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Γνωρίζει Αγγλικά και Γαλλικά και συμμετέχει ενεργά σε προσομοιώσεις (Εuropa.S, RhodesMRC). Συμμετείχε στην πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ευρωπαϊκές εκλογές «This time I’m voting» ως εθελόντρια. Ενδιαφέρεται για τα ευρωπαϊκά θέματα καθώς και για τα ζητήματα της διεθνούς πολιτικής.
