Του Στάθη Αποστόλου,
Το ημερολόγιο της ιστορίας έγραφε 3 Σεπτεμβρίου 1974 όταν -μόλις λίγες εβδομάδες- μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας ορισμένοι Έλληνες δημοκράτες με ρηξικέλευθες ιδέες, παλιοί πολιτικοί άνθρωποι του δημοσίου λόγου με πρωτεργάτη τον πρώην βουλευτή, αναπλ. υπουργό Συντονισμού, καθηγητή οικονομικών και γιο ενός ανθρώπου-σύμβολο της δημοκρατίας, Ανδρέα Παπανδρέου, έθεταν τις βάσεις για ένα κίνημα το οποίο έμελλε να αποτελέσει πρωταγωνιστικό ρόλο στα δημόσια πράγματα για τέσσερις δεκαετίας. Αυτό που γνωρίζουμε ως Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ), προκάτοχο του οποίου αποτέλεσε το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ) που ιδρύθηκε και αυτό από τον Ανδρέα Παπανδρέου, στις 27 Φεβρουαρίου του 1968 στη Σουηδία, με σκοπό την πίεση και ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας στην τότε επικρατούσα κατάσταση στην Ελλάδα (Χούντα των Συνταγματαρχών).
Στα 45 χρόνια αδιάκοπης παρουσίας του κόμματος αυτού στο δημόσιο βίο οφείλουμε να θυμηθούμε τρεις σημαντικούς σταθμούς στην ιστορία του: πρώτον το διθυραμβικό ποσοστό του 48% στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1981 με σύνθημα «Εδώ και τώρα αλλαγή» και «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», δεύτερον τις εκλογές του 1993, μια πραγματικά μεγαλειώδη συγκέντρωση στη νύφη του Θερμαϊκού από το ΠΑΣΟΚ, όπου ο Ανδρέας Παπανδρέου δηλώνει πως «Το όνομα μας είναι η ψυχή μας», αναφερόμενος στο ζήτημα που είχε ανακύψει σχετικά με την ονομασία των Σκοπίων (σσ. σήμερα Βορείου Μακεδονίας) και τρίτον το κύκνειο άσμα του ιδρυτή και επί 22 συναπτά έτη παντοδύναμου ηγέτη του ΠΑΣΟΚ, όπου δηλώνει πως το κίνημα δεν γεννήθηκε για να αποτελέσει διάττοντα αστέρα. Το ΠΑΣΟΚ δεν χαρίζεται, δεν κληρονομείται και ούτε τεμαχίζεται σε τιμάρια.
Αδιαμφισβήτητα λοιπόν το ΠΑΣΟΚ υπό την αιγίδα του ιδρυτή και άλλων σημαντικών προσωπικοτήτων, που αποτέλεσαν για πολλά χρόνια είδωλα προάσπισης της εθνικής ενότητας και αναγέννησης προχώρησαν σε σημαντικές μεταρρυθμιστικές τομές:
α) καταστράφηκαν οι φάκελοι της αστυνομίας που ξεχώριζαν τους ανθρώπους ανάλογα με την πολιτική τους ιδεολογία συμβάλλοντας καταλυτικά στην εξαφάνιση των πολιτικών παθών και στην ενότητα της Ελλάδας
β) ιδρύεται ένα ανεξάρτητο και τότε εύρωστο σύστημα δημόσιας υγείας που σκοπό θα είχε την έγκαιρη, σωστή και παραγωγική μέριμνα για τους Έλληνες
γ) στην οικονομία, επίσης, τα πράγματα κινούνταν με θετικό πρόσημο αφού η κυβέρνηση Παπανδρέου παρέλαβε τον Οκτώβριο του 1981 πληθωρισμό της τάξεως του 24.2% κι μέσα σε οκτώ χρόνια το 1989 παρέδωσε 13.1%. Μαύρη κηλίδα αυτών των σημαντικών τομών ήταν πως -εξαιτίας των μαζικών εθνικοποιήσεων- διογκώθηκε ο δημόσιος τομέας κι η ανεργία υπερδιπλασιάστηκε την εποχή εκείνη στο 6.6%
δ) στα εθνικά θέματα η κυβέρνηση Παπανδρέου υπερασπίστηκε στο ακέραιο την Εθνική Ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας (τουρκική κρίση 1987) και ανέλαβε πληθώρα πρωτοβουλιών εντός κι εκτός της τότε ΕΟΚ. Η Σιδηρά κυρία, Μάργκαρετ Θάτσερ, μίλησε για την προσωπικότητα του πολιτικού ηγέτη, δηλώνοντας πως «Δεν τον συμπάθησα, αλλά ποτέ δεν έφυγε από Διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ, χωρίς να πάρει κάτι για τη χώρα του».
ε) το μεγάλο λάθος όμως ήταν η πρωθυπουργικού τύπου διακυβέρνηση της χώρας που επέφερε η αναθεώρηση του συντάγματος του 1986, η οποία προχώρησε στην αφαίρεση σημαντικών εξουσιών από τον ΠτΔ στον πρωθυπουργό 
Η άσκηση της εξουσίας αποκαλύπτει τα πάθη και τον εγωισμό, που ο καθένας μας μπορεί να κρύβει βαθιά μέσα του. Μετά τον θάνατο του λαοφιλέστερου πολιτικού της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, το ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε να απομακρύνεται από τη βάση του στο πέρασμα των χρόνων.
Ο πατέρας του ευρώ στην Ελλάδα, Κώστας Σημίτης, γνωστός ως ο άνθρωπος των μεγάλων έργων, στα 8 χρόνια της πρωθυπουργίας προσπάθησε να αποδείξει, εις μάτην, πως μπορεί να ανταποκριθεί στην βαριά παρακαταθήκη του προκατόχου του. Δυστυχώς, όμως, επί χρόνια τον στιγμάτισαν «μαύρες σελίδες» της ιστορίας (βλ. υπόθεση Οτσαλάν, Ίμια, Χρηματιστήριο).
Ο άνθρωπος που -φέροντας μόνο το όνομα- γέννησε ελπίδες ενότητας και νίκης απέναντι σε καθετί που τραυμάτισε την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό, Γιώργος Α. Παπανδρέου, φάνηκε να εγκλωβίστηκε σε μια αδιέξοδη πολιτική.
Τέλος, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, στον οποίο οφείλουν εχθροί και φίλοι να του αναγνωρίσουν πως παρέλαβε ένα κόμμα μέσα σε έναν κυκεώνα, υπερέβη στεγανά, πάλεψε, μέτρησε ήττες αλλά προσπάθησε και ίσως αδικήθηκε, βάζοντας όμως το λιθαράκι του για την απογείωση της εκλογικής δύναμης του ΠΑΣΟΚ.
Σήμερα στο τιμόνι αυτής της παράταξης είναι μια γυναίκα, η πρώτη στην ιστορία του κινήματος, με καλή επικοινωνιακή τακτική, ερείσματα και βαριά κληρονομιά. Προσπαθεί να αποτινάξει πάνω από την ίδια και το ΠΑΣΟΚ όλα τα μαύρα στίγματα του παρελθόντος. Αυτό, όμως, πρακτικά είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί όταν παράλληλα ζητά την ευλογία ανθρώπων που επί κυβερνήσεως τους παραποίησαν στοιχεία, με μερικούς από αυτούς να περνούν την πόρτα του ανακριτή. Όταν διεκδικείς την πραγματική αλλαγή, δεν παζαρεύεις θέσεις. Θέτεις στόχους, με πίστη στην ιστορία και το όραμα αυτής της παράταξης. Όπως τονίστηκε και στο πρόσφατο συνέδριο του Κινήματος Αλλαγής, το οξυγόνο και το σκαλοπάτι ενός πολιτικού φορέα ή προσώπου είναι ο κόσμος του, η ευγενής άμυλα. Σύμμαχος σε μια καινούργια αρχή δεν είναι τα κλειστά στόματα ή τα συντροφικά μαχαιρώματα στο βωμό της καρέκλας. Δεν πρέπει να δημιουργείς ασφυξία ή να ενορχηστρώνεις δήθεν μανιφέστα δημοκρατίας.
