Της Κωνσταντίνας – Μαρίνας Χριστοφή,
Ο Φραντς Κάφκα στο έργο του «Η Μεταμόρφωση», αφηγείται την ιστορία ενός μεσοαστού, ο οποίος εργάζεται, διατηρεί στενή σχέση με την οικογένειά του και φυσικά, δεν παύει να ικανοποιεί τις επιταγές της κοινωνικής «μπουρζουαζίας». Βέβαια, ένα αναπάντεχο γεγονός διαταράσσει την τόσο δομημένη ζωή του. Ο πρωταγωνιστής μας, τρέπεται σε μία κατσαρίδα… σε ένα μικρό άκακο ζωύφιο, το οποίο είναι συνδεδεμένο με τη βρωμιά και τη σήψη. Ο Κάφκα που τόσο αναγνωρίστηκε για το έργο του, δε θέλει απλά να αφηγηθεί αυτή τη «μεταμόρφωση», αλλά πολύ περισσότερο να υπογραμμίσει τον αποκλεισμό, την καταφρόνηση, την απέχθεια που βιώνει το κάθε ον από τη στιγμή που η μορφή του παύει να πληρεί τους άτυπους κανόνες μίας υποτιθέμενης ελίτ.
Το έργο του γερμανόφωνου συγγραφέα ανάγεται σε κάτι διαχρονικό, ίσως και κάτι εντελώς σύγχρονο και επίκαιρο. Δε θα ήθελα να θίξω τα μέσα κοινής δικτύωσης, ούτε φυσικά και όλη την τάση αυτοπροβολής που επικρατεί σε αυτά… ωστόσο, δεν μπορώ να παραβλέψω τη δύναμη της εικόνας. Την έντονη επιρροή που ασκούν στο κοινό γίγνεσθαι οι σωματικές αναλογίες, τα φανταχτερά ρούχα, τα ζυγωματικά και τα έντονα χείλη, οι επιτηδευμένες εμφανίσεις, η διαρκής προκλητικότητα… παύση. Διανύουμε μία μεταβατική καμπύλη, κατά την οποία αρκετοί διαχωρίζουν τους ανθρώπους από τις κατσαρίδες. Διανύουμε, επίσης, μία εποχή, κατά την οποία το βιογραφικό, αντικαθίσταται από «όμορφα» πρόσωπα. Διανύουμε μία εποχή, όπου η είσοδος σε χώρους διασκέδασης εξαρτάται από το μήκος της φούστας και η ομορφιά αξιολογείται στην κλίμακα των στρώσεων της αυταπάτης του καθρέπτη μας.
Η προβληματική δεν έγκειται στην ομορφιά, αλλά ούτε στην επιλογή των ανθρώπων να περιποιούνται τον εαυτό τους, να φροντίζουν το σώμα στο οποίο αναπτύσσεται η ψυχή τους, να φοράνε ρούχα τα οποία τους κολακεύουν ή να παρεμβαίνουν σε αυτό ποικιλοτρόπως, ώστε να αισθάνονται άνετα… Το ζήτημα είναι κοινωνικό. Θα αναφερθώ στο γνωστό παραλήρημα του ότι «…η κοινωνία αναπτύσσεται και παράλληλα αυξάνονται οι απαιτήσεις της», πράγμα εξαιρετικά λογικοφανές. Τι κρύβεται, όμως, πίσω από τις λέξεις; Ποια είναι η ανάπτυξη που επιτάσσει η κοινωνική ανέλιξη και ποιοι αναδεικνύονται σε αυτή την αναπτυξιακή φρενίτιδα; Με εις άτοπον απαγωγή, θα ξεκινήσω λέγοντας ότι σίγουρα όχι οι «κατσαρίδες».
Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να θέσω το ερώτημα… «Γιατί, ο καθρέπτης λέει την αλήθεια κι όχι η ανθρώπινη νόηση;». Είναι κρίμα που αρκετές ανθρώπινες σχέσεις στηρίχθηκαν στα όμορφα πρόσωπα και που αρκετές φλυαρίες από πλατιά λευκά χαμόγελα, ήρθαν να αντικαταστήσουν τη λογική και το πνεύμα. Εξίσου λυπηρό είναι το γεγονός ότι στα μάτια ορισμένων, η θηλυκότητα εκτιμάται στα μακριά μαλλιά κι ο ανδρισμός στα περιποιημένα μούσια και στα αθλητικά κορμιά. Δυστυχώς, αρκετοί από εμάς (φυσικά δεν αναφέρομαι σε μια ολότητα), ακούμε την εσωτερική φωνή από τον απόηχο της κοινωνίας, μία άτυπη δηλαδή λίστα επιταγών που επιβάλει το μοτίβο του ωραίου.
Αξιοθαύμαστο είναι, ωστόσο, το γεγονός ότι δεν υπάρχει «ομορφιά». Είναι ένα πλάσμα υποκειμενισμού, το οποίο ελίσσεται κι αλλάζει ανά χώρα, θρησκεία, εποχή, κοινωνία… Αρκετοί άνθρωποι πασχίζουμε, δηλαδή για κάτι πλασματικό, κάτι μη μετρήσιμο το οποίο, εν τέλει, τι αξία έχει; Ποιανού τα «πρέπει» ικανοποιεί; Η ομορφιά είναι ένα δώρο και αποτελεί μία έννοια που δε γίνεται να παραγκωνιστεί εντελώς. Είμαι ιδεαλίστρια, ναι, και αγαπώ το ανθρώπινο πνεύμα, την ψυχική ολότητα και την ισορροπία… ωστόσο, ας είμαστε και ρεαλιστές, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το εξωτερικό περιτύλιγμα που πλαισιώνει όλα τα παραπάνω. Επιστρέφοντας σε μία ακόμη προβληματική, γιατί θέλουμε να έχουμε μία κατά το μέγιστον δυνατόν «άρτια» εμφάνιση; Είναι κάτι το οποίο δημιουργεί μια πηγαία ευχαρίστηση ή αποβλέπει στο να ικανοποιήσει τους άγονους καρπούς μιας επιφανειακής κοινωνίας;
Επιστρέφοντας στη «Μεταμόρφωση» του Κάφκα… θα προδώσω το τέλος λέγοντας, ότι η τόσο απεχθής εμφάνιση της κατσαρίδας, απομάκρυνε όλο τον κοινωνικό, αλλά και οικογενειακό περίγυρο του πρωταγωνιστή, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική παρακμή του. Ο κόσμος δε χωρίζεται ή τουλάχιστον δεν πρέπει να χωρίζεται σε ανθρώπους και «κατσαρίδες», διότι πολύ ειλικρινά, η εσφαλμένα αποκαλούμενη «παρακμή» είναι αναπόφευκτη και αυτό που έχει αξία δεν είναι η ανάμνηση ενός ακμαίου περιβλήματος, παρά ενός ακμαίου όντος, ενός ανθρώπου όχι απλά όμορφου, αλλά και εγγενώς «ωραίου».
«Όποιος διατηρεί την ικανότητα να βλέπει την ομορφιά, δεν γερνάει ποτέ» – Φραντς Κάφκα, 1883-1924, Τσέχος συγγραφέας
Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος της Νομικής, στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Ο τομέας που την ενδιαφέρει αρκετά όσον αφορά στη νομική, είναι εκείνος του ναυτικού δικαίου, ωστόσο την αγγίζουν έντονα και ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Σε ένα έξω-νομικό πλαίσιο, λατρεύει ιδιαίτερα τη συγγραφή, τη λογοτεχνία και την τέχνη. Τέλος, προσπαθεί να δραστηριοποιείται όσο το δυνατόν περισσότερο εθελοντικά καθώς υποστηρίζει έντονα τις αρχές της φιλανθρωπίας και ανιδιοτέλειας.
