Της Κυριακής Θεοδοσάκη,
Στο ασταθές πολυπολικό σύστημα που φαίνεται να εντείνεται ειδικότερα κατά την δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα πολλά γεγονότα είτε άνευ προηγουμένου, είτε επαναφέροντας στη μνήμη εικόνες άλλων ιστορικών εποχών, κατάφεραν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην σύγχρονη ιστορία. Ένα από τα γεγονότα αυτά είναι η προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία, το 2014. Πρόκειται για ένα γεγονός καίριας σημασίας, σχεδόν δυο δεκαετίες μετά την λήξη του Ψυχρού Πολέμου και την διάλυση της ΕΣΣΔ. Είναι η πιο απροκάλυπτη, μεταξύ άλλων, προσπάθεια της Ρωσίας να επαναδιεκδικήσει την θέση της στο διεθνές «γίγνεσθαι». Μετά το 1990 και ειδικότερα μετά την δεκαετία εκείνη, που ήταν αρκετά δύσκολη για μια στρατιωτική δύναμη όπως η ΕΣΣΔ, ξεκινάει μια σταδιακή προσπάθεια επανάκαμψης της Ρωσικής παρουσίας στο διεθνές σύστημα. Η προσπάθεια είναι σταθερή και όχι ιδιαιτέρως προκλητική ή αρκετά απειλητική για να δημιουργήσει μεγάλα διλήμματα ασφαλείας στους υπόλοιπους δρώντες. Ίσως, αυτό να οφείλεται στο γεγονός πως η ρωσική προσέγγιση ταυτίζεται κυρίως με τα εργαλεία της έμμεσης προσέγγισης, όπως οι κυβερνοεπιθέσεις και οι υπονομεύσεις πολιτικών καθεστώτων και εκλογικών διαδικασιών.
Παρόλα αυτά, στην Κριμαία η Ρωσία κατέληξε να κάνει μια παραδοσιακή επίδειξη κρατικής ισχύος για να εξυπηρετήσει τα δικά της εθνικά συμφέροντα αδιαφορώντας για το διεθνές δίκαιο και τις αρχές του περί σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας και μη παρέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις των κρατών. Δείγμα της κλασικής ρεαλιστικής προσέγγισης για την συμπεριφορά των κρατών που επαναφέρει στην μνήμη μας στρατιωτικές επεμβάσεις της ΕΣΣΔ κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, όπως στο Αφγανιστάν το 1979. Πέραν, όμως, της διεθνολογικής σημασίας του γεγονότος, ας επικεντρωθούμε και στα βασικά γεγονότα που έλαβαν χώρα το 2014. Αρχικά, η Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας είναι μια κοινοβουλευτική δημοκρατία της Ουκρανίας, η οποία σε μεγάλο βαθμό κατοικείται από ρωσικό πληθυσμό. Αυτό οφείλεται στο ότι μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ η Κριμαία έγινε τμήμα της Ουκρανίας, γεγονός που δημιούργησε εθνοτικές συγκρούσεις. Εκτός αυτού, μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας υπάρχουν και συγκρούσεις για κάποιες εδαφικές διεκδικήσεις στην περιοχή.
Ειδικότερα, το Φεβρουάριο του 2014 εκδηλώνονται διαδηλώσεις και δημιουργείται το κίνημα «Euromaidan» στην Ουκρανία κατά του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, επειδή αρνήθηκε να υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση και επεδίωκε στενότερη συνεργασία με την Ρωσία. Το κίνημα αυτό οδήγησε στη φυγή του προέδρου στις 22 Φεβρουαρίου και αυτό έδωσε την ευκαιρία στο φιλορωσικό κομμάτι του πληθυσμού να ξεκινήσει τις δικές του διαμαρτυρίες. Η αφορμή για την εξέγερση του ρωσόφωνου πληθυσμού ήταν το ψήφισμα του Κοινοβουλίου να απαγορεύσει τα Ρωσικά ως δεύτερη επίσημη γλώσσα.
Η απόφαση αυτή βέβαια αποσύρθηκε, αλλά η Ουκρανία βρισκόταν ήδη σε κατάσταση αναβρασμού. Οι Ρώσοι της χερσονήσου ζήτησαν από τον πρόεδρο Πούτιν την επέμβαση της Ρωσίας και εκείνος δεν άργησε να ανταποκριθεί, βρίσκοντας μια ευκαιρία να απαντήσει στις κινήσεις της Δύσης. Στις 27-28 Φεβρουαρίου φιλορώσοι ένοπλοι άντρες φορώντας μάσκες κατέλαβαν έναν σημαντικό αριθμό από μεγάλα κτίρια στην Κριμαία, συμπεριλαμβανομένου του κτιρίου του Κοινοβουλίου και δύο αεροδρομίων. Επίσης, διέκοψαν όλες τις τηλεπικοινωνίες και τις διαδικτυακές υπηρεσίες μεταξύ της Κριμαίας και της υπόλοιπης Ουκρανίας. Απέναντι στις κατηγορίες της Ουκρανίας προς την Ρωσία για επέμβαση στα εσωτερικά της ζητήματα, η Ρωσία αρχικά υποστήριζε ότι οι ένστολοι άντρες δεν ήταν παρά τοπικές αμυντικές δυνάμεις, ενώ στη συνέχεια παραδέχτηκε ότι επρόκειτο για ρωσικό στρατιωτικό προσωπικό άνευ διακριτικών.
Οι ρωσικές σημαίες τοποθετήθηκαν πάνω από αυτά τα κτίρια. Τα γεγονότα κορυφώνονται την 1 Μαρτίου του 2014, όταν το Ρωσικό Κοινοβούλιο δίνει εντολή στον Προέδρο Πούτιν για την χρήση στρατιωτικής βίας στη χερσόνησο της Κριμαίας προκειμένου να προστατεύσει τον ρωσόφωνο πληθυσμό και τα συνεπακόλουθα ρωσικά συμφέροντα. Στις 16 Μαρτίου το δημοψήφισμα που διεξάγεται για την απόσχιση της Κριμαίας και την προσάρτησή της στη Ρωσία είναι θετικό με 95,6%. Πρόκειται για ένα διεθνώς μη αναγνωρισμένο δημοψήφισμα, που έδωσε την ευκαιρία στη Ρωσία να προσαρτήσει τελικά την Κριμαία και την Σεβαστούπολη στις 18 Μαρτίου 2014.
Καταληκτικά, έχουμε να κάνουμε με ένα γεγονός το οποίο αναμφίβολα συντάραξε την διεθνή κοινή γνώμη και επηρέασε την στάση των κρατών απέναντι στην Ρωσία. Η απομάκρυνσή της από το οικονομικό forum των G7, ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας κατά του διεξαχθέντος δημοψηφίσματος και ένα σύνολο κυρώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι μερικές μόνο χαρακτηριστικές συνέπειες στο διεθνές status της Ρωσίας.
Σπουδάζει στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Γνωρίζει Αγγλικά και Γαλλικά και συμμετέχει ενεργά σε προσομοιώσεις (Εuropa.S, RhodesMRC). Συμμετείχε στην πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ευρωπαϊκές εκλογές «This time I’m voting» ως εθελόντρια. Ενδιαφέρεται για τα ευρωπαϊκά θέματα καθώς και για τα ζητήματα της διεθνούς πολιτικής.
