Της Σωτηρίας Κόρδα,
Μεταναστευτικά ρεύματα από την Αφρική προς τη Γηραιά ήπειρο φέρνουν στο φως, μέσα από τις τελευταίες εκθέσεις του ΟΗΕ, την αυξανόμενη μάστιγα της πείνας, που επεκτείνεται μάλιστα, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Το τοπίο της «Μαύρης Ηπείρου» φαίνεται να διαμορφώνουν οι δυσλειτουργίες στον αγροτικό τομέα, σε συνδυασμό με την παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας, παρά το γεγονός πως η Αφρικανική ήπειρος έχει ήδη ενταχθεί στο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό σύστημα, αποτελώντας πόλο έλξης για ξένα κεφάλαια. Ωστόσο, η προσέλκυση επενδυτών δεν έχει αποδειχθεί αρκετή, ώστε να αποτρέψει και εν τέλει να εξαλείψει το φαινόμενο του υποσιτισμού.
Στατιστικά τριών υπηρεσιών του ΟΗΕ, ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), το Διεθνές Ταμείο Γεωργικής Ανάπτυξης (IFAD) και το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, δηλώνοντας ρητά πως τους επόμενους έξι μήνες η Νότιος Αφρική θα έρθει αντιμέτωπη με σοβαρές ελλείψεις τροφίμων. Ειδικότερα, οι «αιχμάλωτοι της πείνας» επρόκειτο να φτάσουν τα 45 εκατομμύρια, εκ των οποίων σχεδόν το ένα τέταρτο επωμίζεται ήδη τις συνέπειες της επισιτιστικής ανασφάλειας, που έχει μεγεθυνθεί λόγω της ανομβρίας. Συγκεκριμένα, στις χώρες που πλήττονται από το φαινόμενο του υποσιτισμού εντάσσονται η Αγκόλα, το Εσουατίνι (πρώην Ζουαζιλάνδη), το Λεσότο, η Ναμίμπια, το Μαλάουι, η Μαδαγασκάρη, η Μοζαμβίκη, η Ζιμπάμπουε, η Ζάμπια, η Μπουρκίνα Φάσο, το Μάλι και η Νιγηρία.
Η κλιματική αλλαγή, ραγδαία αυξανόμενη κατά τις τελευταίες δεκαετίες, φαίνεται να «δοκιμάζει» τις προαναφερθείσες αναπτυσσόμενες χώρες, προκαλώντας έντονη ανησυχία και αντιδράσεις στην Κοινότητα για την Ανάπτυξη της Μεσημβρινής Αφρικής (SADC), αναφορικά με τις συνεχιζόμενες περιβαλλοντικές καταστροφές. Την έντονη ξηρασία έρχονται να συμπληρώσουν η άνοδος στις τιμές των τροφίμων, τα αυξανόμενα ποσοστά ανεργίας, αλλά και η διαρθρωτική φτώχεια, ολοκληρώνοντας το παζλ της αφρικανικής επισιτιστικής κρίσης.
Αναφορές της UNICEF κάνουν λόγο πως στα πλαίσια του υποσιτισμού ελοχεύει ο κίνδυνος μείωσης των οικονομικών προοπτικών των παιδιών, καθώς μία πιο υγιής παιδική διατροφή θα βελτίωνε την βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη. Όπως αναφέρει η Λέιλα Γαραγκόζλο-Πακάλα, διευθύντρια της UNICEF για την Αφρική, ο οξύς και σοβαρός υποσιτισμός χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη απώλεια βάρους και ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους παιδιών μικρότερων των πέντε ετών παγκοσμίως. Εδώ και δύο χρόνια, ο όγκος της βροχής είναι πολύ μικρότερος από τον μέσο όρο στις περιοχές αυτές της Αφρικής και η συγκομιδή είναι πενιχρή. Κατά συνέπεια, οι τιμές των βασικών ειδών διατροφής αυξάνονται και οι κάτοικοι πρέπει να μειώνουν την τροφή τους με αποτέλεσμα τα παιδιά κυρίως, να εκτίθενται στην πείνα και τις ασθένειες.
Σύμφωνα με την έκθεση, από το 2000 έως το 2018, ο αριθμός των παιδιών κάτω των 5 ετών που υποσιτίζονται αυξήθηκε κατά 1,4 εκατομμύρια στην Ανατολική και Νότιο Αφρική και κατά 6,5 εκατομμύρια στη Δυτική και Κεντρική Αφρική. Ακόμα, γίνεται αναφορά και σε άλλες μορφές υποσιτισμού, ευρέως διαδεδομένες στην Αφρική, όπως οι ανεπάρκειες σιδήρου και βιταμινών, που επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών. Η έκθεση αναφέρει κατηγορηματικά πως η επένδυση στη διατροφή των παιδιών και των νέων είναι κάτι βασικό και προαπαιτούμενο, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της Βιώσιμης Ανάπτυξης έως το 2030.
Ο Οργανισμός Τροφίμων των Ηνωμένων Εθνών προειδοποιεί πως η «κρίση των τριών χωρών» στο κεντρικό Σαχέλ θέτει ολόκληρη τη γενιά σε κίνδυνο. Αγωνιστές υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον ΟΗΕ ανέφεραν πως βίαιες επιθέσεις εξτρεμιστών στις περιοχές Μάλι, Νιγηρία και Μπουρκίνα Φάσο έχουν εκτοπίσει σχεδόν ένα εκατομμύριο ανθρώπους, προκαλώντας ανησυχητική άνοδο των επιπέδων υποσιτισμού. Προειδοποιώντας για επικείμενη επισιτιστική κρίση, το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) σε πρόσφατη ανακοίνωσή του επισήμανε την ανάγκη για άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος. Σε πιο επιβαρυμένη θέση βρίσκεται η Μπουρκίνα Φάσο, η οποία βιώνει μια δραματική ανθρωπιστική κρίση, διαταράσσοντας τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων και εκτινάσσοντάς τους από τα σπίτια τους. Ως εκ τούτου, λόγω του πολλαπλασιασμού των επισιτιστικών ζητημάτων, έχει σημάνει ο συναγερμός εκτάκτου ανάγκης, αφού το ποσοστό υποσιτισμού υπερβαίνει τα όρια κατά 15%.
Τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδότησε πάνω από το 50% των θεραπειών για παιδιά με οξύ υποσιτισμό στην περιοχή του Σαχέλ, μια περιοχή όπου κάθε χρόνο 500.000 παιδιά πεθαίνουν από διάφορες αιτίες που όλες συνδέονται με τον υποσιτισμό. Στον Νίγηρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει την εκπαίδευση των μητέρων. Οι μητέρες εκπαιδεύονται, για να μπορέσουν να κάνουν έγκαιρη διάγνωση με τη μέθοδο της μέτρησης της περιφέρειας του μπράτσου, με τη βοήθεια της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης ALIMA. Σε τοπικό επίπεδο, μητέρες και παιδιά ήδη ωφελούνται από αυτή την αθόρυβη επανάσταση, αλλά σε εθνικό επίπεδο, τα αποτελέσματα θα αργήσουν πολύ να φανούν.
Εν κατακλείδι, η Αφρική δίνει, για πολλά χρόνια, μια άνιση μάχη εναντίον της πείνας. Με τον υποσιτισμό, την ξηρασία και τις ένοπλες συρράξεις να απειλούν την περιοχή, η ανθρωπιστική βοήθεια κρίνεται επιτακτική. Ωστόσο, η βοήθεια αυτή καθυστερεί και είναι ανεπαρκής. Όπως επισημαίνουν και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, το πρόβλημα του υποσιτισμού αποτελεί πρόκληση για τη δημόσια υγεία και απαιτεί σίγουρα σταθερές μακροχρόνιες λύσεις. Με την Ζώνη Σαχέλ να χρήζει ιδιάζουσας προσοχής, πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα και να χρηματοδοθούν τα προγράμματα από όσο το δυνατόν περισσότερα κράτη.
Γεννηθείσα το 1999 στην Πάτρα, σπουδάζει στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι γνώστρια Αγγλικής, Γαλλικής, Ρωσικής και Αραβικής γλώσσας. Έλκεται ιδιαίτερα από το Διεθνές Δίκαιο και τις σύγχρονες εξελίξεις στη διεθνή σκακιέρα. Παρακαλουθεί σεμινάρια και έχει συμμετάσχει σε Μοντέλα Ηνωμένων Εθνών (EUropaS, ThessISMUN), αλλά και στο Πανελλήνιο Κοινοβούλιο Νέων.
