Της Φρέριας Παπαθανασίου,
Σκρολάροντας στην οθόνη του κινητού σου σίγουρα διάβασες σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης την, πασίγνωστη πλέον, φράση «λέγοντας συνέχεια μη και δεν, η ζωή γίνεται μηδέν». Ωστόσο ίσως να την προσπέρασες, ως ένα ακόμα καθημερινό απόφθεγμα, στο οποίο δεν απέδωσες την πρέπουσα σημασία. Πολύ φυσικό και απόλυτα λογικό ,εφόσον θεωρείς ότι δε σε αφορά γιατί δε χρησιμοποιείς αρνητικό λόγο. Και στο σημείο αυτό, θα αναρωτηθείς «τι είναι ο αρνητικός λόγος». Πολύ απλά και δίχως την ελάχιστη προσπάθεια για σύνταξη κάποιου επίσημου δόκιμου ορισμού, θα σου πω ότι ο «αρνητικός» λόγος είναι ο λόγος ο οποίος χρησιμοποιείται από το 89% του παγκόσμιου πληθυσμού και περιλαμβάνει αρνήσεις, απορρίψεις, αισχρολογίες, αντιρρήσεις, επιτακτικό μονόλογο, κατάρριψη προτάσεων και υβριστικό λεξιλόγιο. Σαφώς, συμβαίνει να τον χρησιμοποιούμε ασυναίσθητα, αλλά αν ανατρέξουμε σε ένα οποιοδήποτε συμβάν θα αντιληφθούμε ότι ο τρόπος που αντιμετωπίσαμε την όποια «αρνητική» κατάσταση ήταν εκ πρώτης «αρνητικός» από πλευράς μας.
Τείνουμε να στεκόμαστε απέναντι σε κάθε γεγονός με απαισιοδοξία και δυσπιστία. Απορρίπτουμε τη γνώμη του συνομιλητή δίχως ουσιαστικά να έχουμε ακούσει τι είναι αυτό που μας λέει, αγκιστρωνόμαστε από μια ή δύο λάθος τοποθετήσεις του ή ένα «αρνητικό σχόλιο» – το οποίο εμείς βαπτίσαμε αρνητικό – και αποκωδικοποιούμε τα λεγόμενα του σε επίθεση, προσβολή ή τάση υποτίμησης. Αν δοκιμάζαμε όμως πρώτοι εμείς να τροποποιήσουμε τον λόγο μας, να οβελίσουμε από αυτόν την άρνηση και να τοποθετούμασταν με έναν πιο ευγενικό τρόπο, σαφώς και η πρόσληψη αυτού θα διαφοροποιούταν.
Σε ένα πρώτο επίπεδο, ας περιορίσουμε τη χρήση των αρνητικών μορίων, του όχι, του μη και του δεν. Ας αντικαταστήσουμε τις αρνήσεις αυτές με πιθανολογίες, που ενέχουν το στοιχείο της κατάρριψης αλλά με έναν πιο ευγενικό και δεοντολογικό τρόπο. Αν για παράδειγμα απευθυνόμαστε σε κάποιον του οποίου η προσπάθεια δε στέφθηκε με επιτυχία, αντί να πούμε «όχι δεν τα κατάφερες» θα μπορούσαμε να πούμε «προσπάθησε περισσότερο την επόμενη φορά» ή «ήταν μια ικανοποιητική προσπάθεια, συνέχισε». Αν αντίστοιχα, τείνουμε να απορρίψουμε μια πρόταση σε αντιδιαστολή της φράσης «όχι δεν μπορώ», αξιοποιούμε την ευγενέστερη «θα προσπαθήσω μια άλλη φορά που θα είμαι ελεύθερος». Αν δεν επιθυμούμε να ακούσουμε τα επιχειρήματα κάποιου, λόγω εκνευρισμού, αντί να πούμε «μη μου μιλάς, δε θέλω να σε ακούσω», μπορούμε να τοποθετηθούμε πιο ήπια λέγοντας «θα προτιμούσα να το συζητήσουμε κάποια άλλη στιγμή». Αν κάποιος παραβιάσει την ιδιωτικότητά μας λόγω αφέλειας ή αγένειας αντί να απαντήσουμε κατά τον ίδιο τρόπο λέγοντας «δε σε αφορά», κάλλιστα διατυπώνουμε το ανάλογο με τη φράση «σε παρακαλώ, μου επιτρέπεις λίγο να συντάξω ένα μήνυμα/κάνω ένα τηλεφώνημα». Και φυσικά με το «μου επιτρέπεις» δε ζητάμε την άδεια του, αλλά του ζητάμε ευγενικά να απομακρυνθεί προκειμένου να πραγματοποιήσουμε την επιθυμητή ενέργεια.
Σε μια πιο επίμονη προσπάθεια πάταξης της αρνητικότητάς μας ας αποπειραθούμε να εξοβελίσουμε τις αρνητικές λέξεις. Λέξεις όπως «ποτέ», «χάλια», «δύσκολα», «πρόβλημα», «φοβάμαι», «αποτυχία», «προσπαθώ», «μακάρι», «μίσος», «δεν υπάρχει» πρέπει να μην υπάρχουν στο λεξικό σου. Αυτή η φράση μου είναι απόλυτα αντιφατική με τα όσα αποπειρώμαι να εκφράσω, αλλά είναι η αλήθεια. Αυτές οι λέξεις χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση από εμάς και μάλιστα με τρομερή συχνότητα. Διαρκώς επιστρατεύουμε φράσεις όπως «δε θα ξαναπάω ποτέ», «είμαι χάλια», «έχω πολλά προβλήματα αυτή την περίοδο», «φοβάμαι ότι απέτυχα», όταν μας ρωτήσουν πώς είμαστε απαντάμε «έ πώς να είμαι προσπαθώ», «μακάρι τα πράγματα να πάνε καλύτερα», «τη μισώ αυτή τη δουλειά» και άλλα συναφή. Έχουμε όμως δοκιμάσει αντί όλων αυτών να αξιοποιήσουμε τα εξής: « θα προτιμήσω κάποιο άλλο μέρος την επόμενη φορά», «θα μπορούσα να είμαι καλύτερα», «βρίσκομαι σε μια περίοδο κάπως έντονη», «η προσπάθεια μου απέδωσε λιγότερο απ΄όσο περίμενα», «βρίσκομαι σε μια αρκετά καλή φάση της ζωής μου», «είμαι βέβαιος πως τα πράγματα γίνονται καλύτερα», αντίστοιχα. Εντάσσοντας τα προαναφερθέντα στο καθημερινό μας λεξιλόγιο ουσιαστικά από μόνοι μας προδιαθέτουμε τον εαυτό μας θετικά για όσα συμβαίνουν ή όσα έπονται. Σαν να προοικονομούμε το αποτέλεσμα. Η λεγόμενη «αυτοεκπληρούμενη προφητεία». Ίσως να αναρωτιέσαι γιατί η φράση «δεν υπάρχει» συγκαταλέγεται μεταξύ των αρνητικών λέξεων. Φυσικά αφού εμπεριέχει το «δεν». Και κάπου εδώ συνειδητοποιείς ότι τη φράση αυτή την χρησιμοποιείς κυρίως όταν κάτι σε καταπλήξει. Κι όμως. Ας προσπαθήσουμε αντ’ αυτής να μονολογήσουμε «καταπληκτικό». Και προσοχή, μη χρησιμοποιείς τη λέξη φοβερό, γιατί εξ ορισμού έχει αρνητικό φορτίο.
Σε ένα ύστερο στάδιο απεμπόλησης του αρνητικού φορτίου του λόγου μπορούμε να αποπειραθούμε να χυδαιολογούμε από ελάχιστα έως καθόλου. Τυπικές εκφράσεις σε βάρος της νοημοσύνης του συνομιλητής μας ή ακραίο υβριστικό λεξιλόγιο που θίγουν την προσωπικότητά του ως ολότητα μπορούν να αποφευχθούν. Αντί για παράδειγμα να προσφύγουμε στην κοινή έκφραση «είναι μωρός, δεν μπορώ να συνεννοηθώ μαζί του» ή στην πλέον διαδεδομένη «είναι πομφολυγώδης» – σε αποφυγή ευτελισμού του νοήματος υποκαθίστανται οι αντίστοιχες νεοελληνικές – εκφράζουμε ομοούσια το αίσθημα αγανάκτησης λέγοντας «επειδή δε γίνομαι αντιληπτός ας τερματίσουμε τη συζήτηση εδώ». Δε χρειάζεται δηλαδή να πούμε στον συνομιλητή πως «δεν καταλαβαίνεις τι θέλω να σου πω, δε θέλω να συνεχίσω να μιλάω μαζί σου». Στην ουσία αυτό ακριβώς του λες, μόνο που μετατοπίζεις το πταίσμα της λανθασμένης διανόησης κι έτσι δεν τον προσβάλλεις.
Στο ύστατο πλέον στάδιο αντικατέστησε τις απρεπείς χειρονομίες με λόγο ή αγνόησε το συμβάν που σου προκαλεί την αίσθηση να προβείς σε αυτές. Λόγου χάριν, αν σε ένα φανάρι κάποιος σε προσπεράσει ή βγει από δεξιά σου μη σπεύσεις να κατεβάσεις το παράθυρο και να αρχίσεις ασεβείς χειρονομίες και «στολισμό» με καλολογικά στοιχεία. Δοκίμασε – ακόμα και αν φταίει ο άλλος – να δείξεις μεταμέλεια. Ζήτησέ του εσύ συγγνώμη, επίτρεψέ του να περάσει πριν από εσένα και θα δεις πως μαγικά δε θα σου αντευχηθεί κάποιο ταξίδι σε μακρινό κόσμο ή κάποιου είδους συνουσία. Αν με αντιλαμβάνεσαι.
Σε αυτό που θέλω να καταλήξω είναι πως όλα ξεκινάνε από εμάς. Πυρήνας είμαστε εμείς. Δες το και λίγο εγωιστικά, λίγο εγωκεντρικά, λίγο ατομικιστικά. Δες το λίγο αλλιώς. Σκέψου πως από εσένα ξεκινάνε όλα και πως σε εσένα επιστρέφουν όλα. Αν εντάξεις τον θετικό λόγο στην καθημερινή σου ζωή θα διαπιστώσεις πως όλα τα –στην ουσία- μικροπροβλήματα που εσύ διογκώνεις δεν είναι παρά αποκύημα της καλπάζουσας φαντασίας σου. Αν σταθείς με διαφορετική οπτική απέναντι στον κόσμο, τότε κι αυτός θα σου ξεδιπλώσει πτυχές που θεωρούσες πως δεν υπάρχουν πια. Η θετικότητα είναι ένα συστατικό που εμείς προσθέτουμε ή αφαιρούμε από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις και εμποτισμένες με αυτή, οι τελευταίες καταλήγουν σε τοξικές και μη τοξικές. Αν αποφασίσεις να πεις διαφορετικά τις φράσεις που συνθέτουν την εσωτερική φωνή σου και συνεπώς διαμορφώνουν την καθημερινότητα σου, τότε θα δεις πολλά πράγματα να αλλάζουν.
